Phương
Tây tiếp tục “siết cổ” Putin bằng đòn kinh tế
Lương Thái Sỹ -
Saigon Nhỏ
18 tháng 9, 2023
https://saigonnhonews.com/thoi-su/the-gioi/phuong-tay-tiep-tuc-siet-co-putin-bang-don-kinh-te/
Cuộc chiến chống xâm lược Nga ở Ukraine vẫn được tiến
hành trên cả chiến trường lẫn nền kinh tế. Mặt trận tài chính-thương mại có thể
hiệu quả hơn vũ khí. Chính ở mặt trận này (nơi các lệnh trừng phạt của phương
Tây đã được triển khai), nỗ lực nhằm lật đổ nền kinh tế Nga cuối cùng có thể
giúp kết thúc chiến tranh sớm hơn bất kỳ hệ thống vũ khí mới hoặc bước đột phá
nào của quân đội Ukraine dọc theo các chiến tuyến chính, đặc biệt là khi chiến
sự bước vào mùa đông
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/09/GettyImages-1619263003.jpg
Sự ỉu xìu của kinh tế quốc gia đang được
người dân Nga cảm nhận rõ rệt từng ngày (ảnh: Ulf Mauder/picture alliance via
Getty Images)
Những tác động tích cực của cấm vận
Cùng với những hy vọng cuộc phản công mùa hè của Ukraine sẽ đập tan từng
bước hàng phòng thủ của Nga, những dự đoán Điện Kremlin sẽ sớm phải khuất phục
trước các lệnh trừng phạt trên diện rộng của phương Tây có vẻ quá lạc quan. Cho
đến nay, quân đội Nga tập trung vào phòng thủ để bảo vệ những thành quả đạt được
bằng bãi mìn dày đặc.
Phần lớn nền kinh tế Nga sống sót nhờ được hỗ trợ bởi nguồn tài nguyên
thiên nhiên dồi dào thu được lượng ngoại tệ khổng lồ mà không cần sản xuất những
thứ phải dựa vào các linh kiện của phương Tây. Tuy nhiên, trên cả chiến trường
và nền kinh tế, những vết nứt đang xuất hiện, đưa Nga vào thế khó khăn. Trong số
những khó khăn, có những điểm quan trọng mà Mỹ và châu Âu có thể khai thác để
gây áp lực nhiều hơn nữa.
Ví dụ, lĩnh vực năng lượng với doanh thu chiếm phần lớn thu nhập từ xuất
khẩu của Điện Kremlin hiện chiếm một phần khá lớn trong “quỹ chiến tranh” và
GDP. Trong những tháng sau khi Tổng thống Vladimir Putin xua quân vào Ukraine,
giá dầu thô cao được xem là tấm lưới bảo vệ an toàn cho nền kinh tế Nga.
Nhưng năm nay, khi đòn trừng phạt bắt đầu thấm, doanh thu từ dầu khí ước
tính đã giảm gần một nửa, khoảng $150 tỷ. Cùng với tình trạng thoái vốn của các
công ty nước ngoài, việc mất doanh thu từ dầu khí đã khiến đồng rúp giảm giá
liên tục trong năm 2022, mất hơn 1/3 giá trị so với đồng đôla. Ngân hàng trung
ương Nga phản ứng bằng cách tăng mạnh lãi suất để ổn định tiền tệ khiến những
người dân Nga bình thường, thành phần dân số mà Điện Kremlin ưu tiên huy động sự
ủng hộ bằng cách không để họ phải gánh chịu những hậu quả trực tiếp từ cuộc chiến,
bắt đầu cảm thấy tác động xấu của chiến tranh.
Trong khi đó, Washington và các đồng minh châu Âu áp đặt mức trần giá dầu
thô của Nga để giảm dòng tiền nuôi cỗ máy chiến tranh. Khi mức trần giá dầu có
hiệu lực từ Tháng Mười Hai, ai mua vẫn muốn mua dầu thô của Nga không được trả
quá $60/thùng nếu sử dụng các công ty khai thác dầu và các công ty bảo hiểm có
trụ sở tại Liên minh Châu Âu (EU) hoặc các quốc gia áp dụng lệnh trừng phạt
Nga. Mức giá đó thấp hơn khoảng 1/3 so với giá dầu thô Brent, chuẩn dầu thế giới.
Nga đã cố gắng bán dầu cao hơn giá trần áp đặt và thành công phần nào. Tính
trung bình, giá dầu Nga gần đây đã tăng trên $60 nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với
giá chuẩn Brent. Vấn đề phương Tây cần phải quan tâm vào lúc này là không được
để cho Nga khôi phục một phần đáng kể doanh thu từ dầu khí để mở rộng quỹ chiến
tranh đẫm máu của mình.
Nhưng cần thêm những đòn đau hơn nữa
Một hội nghị nhóm chuyên gia do Đại học Stanford tổ chức gồm các nhà
kinh tế và chuyên gia năng lượng đã đề xuất một kế hoạch chi tiết khả thi để thắt
chặt hơn nữa các biện pháp trừng phạt năng lượng. Trong các đề xuất của nhóm có
các biện pháp kỹ thuật để không cho phép Nga vận chuyển dầu thô bằng đường biển.
Chính hạm đội tàu “chui” không bị kiểm soát này đã vận chuyển khoảng
1/3 lượng dầu bằng đường biển của Nga. Nhưng biện pháp hiệu quả nhất để kiềm chế
Nga là tiếp tục giảm mức trần giá dầu, thậm chí chỉ còn $30/thùng. Khuyến nghị
này đã được đưa ra nhiều tháng nhưng bị một số chính phủ phương Tây phản đối, lấy
cớ là Nga có thể trả đũa bằng cách cắt giảm lượng dầu xuất khẩu hoặc ngưng hoàn
toàn xuất khẩu dầu, gây ra cuộc khủng hoảng năng lượng toàn cầu.
Nhưng theo nhiều nhà quan sát, đây là “nỗi sợ hãi bị thổi phồng quá mức”
giống như vụ khí đốt Nga trước đây. Hầu hết các nhà kinh tế học đều cho rằng
chi phí sản xuất dầu thô của Nga chỉ bằng một phần nhỏ so với mức trần giá
$60/thùng bị phương Tây áp đặt. Có lẽ chỉ $15/thùng hoặc ít hơn. Tức là Điện
Kremlin vẫn đảm bảo lợi nhuận từ dầu khí ở mức giá trần trên $15/thùng. Điều đó
có nghĩa, khoản doanh thu từ dầu khí khó có thể bị mất cho dù Nga gặp hàng loạt
thách thức kinh tế, hệ quả của cấm vận.
Một câu hỏi đặt ra là Nga sẽ trả đũa mức trần giá dầu thấp bằng cách cắt
giảm sâu lượng dầu xuất khẩu. Nhưng nếu Nga làm thế, ảnh hưởng lớn nhất sẽ thuộc
về các quốc gia ở Nam bán cầu, nơi Nga đang cố tìm đồng minh cho cuộc chiến
tranh có nguy cơ kéo dài. Khi Moscow cắt giảm sâu lượng dầu xuất khẩu, giá năng
lượng sẽ bị đẩy lên cao ở chính những quốc gia mà Nga đang ra sức ve vãn. Hơn nữa,
Moscow sẽ không đạt được hiệu quả mong muốn nếu cắt giảm xuất khẩu dầu hỏa, giống
như đã từng xảy ra với cắt giảm xuất khẩu khí đốt sang châu Âu trong những
tháng ngay sau cuộc xâm lược.
Đòn trả đũa này của Nga không hề làm suy yếu lập trường kiên quyết chống
xâm lược của các quốc gia EU. Dĩ nhiên, không có đòn trừng phạt nào là hoàn hảo.
Các biện pháp trừng phạt của phương Tây chống Nga chắc chắn vẫn là trò chơi
“mèo vờn chuột”; một bên cố thực thi nghiêm túc, một bên tìm kẽ hở.
Tuy nhiên, không còn nghi ngờ gì nữa, nền kinh tế Nga hiện đã suy giảm
và đang ở trong tình trạng mong manh hơn nhiều so với lúc chưa có các lệnh trừng
phạt của Mỹ và phương Tây. Phương Tây càng kiên trì thực thi và tăng cường các
biện pháp trừng phạt thì càng gây đau đớn hơn cho nền kinh tế Nga và những người
dân Nga bình thường, thành phần dân số đông đảo mà sự ủng hộ yếu ớt cuộc xâm lược
sẽ biến mất nếu phải hy sinh quá nhiều. Sự quay đầu của thành phần này chắc chắn
sẽ buộc Putin phải đánh giá lại ảo tưởng của mình về sự hồi sinh đế quốc. Lúc
đó, thương lượng hoà bình mới có thể diễn ra và chiến tranh mới có thể kết
thúc.
No comments:
Post a Comment