Osiris-Rex: Tiểu hành tinh Bennu 'là một chặng đường tìm về nguồn gốc của
chúng ta'
Jonathan Amos
Phóng viên
khoa học từ Dugway, Utah
24 tháng 9 2023, 16:15 +07
https://www.bbc.com/vietnamese/world-66904073
Tàu vũ trụ Nasa có thể phát hiện nguồn gốc sự sống trên
Trái Đất
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/BD26/production/_131222484_osiris-rex-artwork.jpg
Hình minh họa: Tàu vũ trụ Osiris-Rex mất hai năm để vẽ bản đồ tiểu hành tinh Bennu trước
khi đáp xuống để lấy mẫu vật liệu
Tàu vũ trụ Osiris-Rex sẽ lao xuống bầu khí quyển
Trái Đất vào Chủ Nhật với tốc độ gấp 15 lần một viên đạn súng trường.
Khi đó, con tàu vũ trụ sẽ tạo ra một quả cầu lửa
trên bầu trời, nhưng một tấm chắn nhiệt và các cây dù sẽ làm chậm tốc độ và đưa
Osiris-Rex chạm đất nhẹ nhàng xuống Sa mạc Tây ở bang Utah, Hoa Kỳ.
Con tàu vũ trụ mang một món hàng quý giá - một
nắm nhỏ bụi được lấy từ tiểu hành tinh Bennu, một tảng đá vũ trụ lớn bằng quả
núi, hứa hẹn sẽ giúp chúng ta tiến gần hơn đến đáp án cho câu hỏi: Chúng ta từ
đâu đến?
Nasa gửi hai tàu Voyager ra ngoài Hệ Mặt trời để
làm gì?
Vì sao các cường quốc đua nhau thám hiểm Mặt trăng
và vũ trụ năm 2023?
"Khi chúng tôi lấy được 250g của tiểu
hành tinh Bennu về trái đất, chúng tôi sẽ nghiên cứu vật liệu đã tồn tại từ trước
khi có hành tinh của chúng ta, thậm chí có cả những hạt bụi tồn tại trước Hệ Mặt
trời," GS Dante Lauretta, nhà nghiên cứu trưởng của sứ mệnh này cho biết.
"Chúng tôi cố gắng chắp nối thông tin về
sự bắt đầu của Trái đất. Trái Đất đã hình thành như thế nào và vì sao nó là một
thế giới có sự sống? Các đại dương lấy nước từ đâu ra; không khí trong bầu khí
quyển của chúng ta có từ đâu; và điều quan trọng nhất, nguồn của các phân tử hữu
cơ làm nên tất cả sự sống trên Trái đất là gì?"
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/269B/production/_131238890_3.png
Tiểu hành tinh Bennu so với các vật thể khác
Giả thuyết hiện hành là nhiều yếu tố cấu thành
cốt yếu của Trái Đất thực ra được đưa tới hành tinh chúng ta từ những ngày sơ
khai bằng một cơn mưa thiên thạch mà phần lớn có lẽ giống Bennu.
Các kỹ sư vũ trụ đã thực hiện điều chỉnh cuối
cùng cho đường bay của tàu vũ trụ Osiris-Rex. Tất cả chỉ còn chờ quyết định
"go, no-go" (đi, không đi) để cho phép nó rơi xuống Trái Đất vào cuối
tuần này.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/141A8/production/_131144328_1_bennu-beauty.jpg
Tiểu hành tinh Bennu là một "đống sỏi
đá" - một tập hợp các vật liệu còn lại từ khi các hành tinh được tạo ra
Sứ mệnh lấy vật liệu từ tiểu hành tinh Bennu bắt
đầu hồi 2016, khi Nasa phóng Osiris-Rex về phía vật thể rộng 500m. Phải mất hai
năm nữa để nó tới được vật thể này và hai năm tiếp theo để vẽ bản đồ trước khi
nhóm thực hiện có thể tự tin xác định vị trí trên bề mặt của tiểu hành tinh để
lấy mẫu "đất".
Sir Brian May
Sir
Brian May tham gia đội
ngũ khoa học của sứ mệnh Osiris-Rex và đã tổng hợp một atlas hình ảnh về tiểu
hành tinh Bennu
Người đóng vai trò chủ chốt cho việc xác định
vị trí đó là huyền thoại nhạc rock kiêm nhà vật lý vũ trụ người Anh TS Sir
Brian May. Cây guitar của ban nhạc Queen huyền thoại cũng là một chuyên gia về
xử lý dữ liệu ảnh stereo.
Ông có khả năng căn chỉnh hai hình ảnh của một
vật thể chụp từ các góc hơi khác nhau để tạo ra một góc nhìn - làm một ảnh 3D.
Ông và đồng sự Claudia Manzoni làm công việc này để có danh sách shortlist các
địa điểm có thể lấy mẫu đất trên Bennu. Họ xác định được các nơi an toàn nhất để
tiếp cận.
"Tôi luôn nói bạn cần nghệ thuật cũng như
khoa họa," Sir Brian May nói với BBC News. "Bạn cần cảm nhận địa hình
để biết liệu con tàu vũ trụ có khả năng đổ ngã hay nếu nó đâm phải một 'hòn đá
tận thế' ở ngay rìa của vị trí được chọn, có tên Nightingale hay không. Nếu
chuyện đó xảy ra, đó là một tai họa".
VIDEO :
Lấy mẫu vật
liệu từ tiểu hành tinh: chuỗi hình ảnh này được quay nhanh và lặp đi lặp lại
https://www.bbc.com/vietnamese/world-66904073
Khoảnh khắc lấy được mẫu vật liệu vào ngày
20/10/2020 là đáng kinh ngạc.
Tàu Osiris-Rex hạ xuống tiểu hành tinh Bennu -
mang theo một cỗ máy có cần nắm gắn ở cuối một thanh kim loại dài 3 mét.
Ý định là đập vào bề mặt thiên thạch, và cùng
lúc, xả một luồng khí nitrogen để làm đất đá và bụi bay lên. Những gì xảy ra tiếp
theo đã gây sốc mạnh.
Khi cần nắm chạm vào bề mặt thiên thạch, bề mặt
loang ra như một chất lỏng. Tới khi khí nitrogen được xả, vòng tròn trên bề mặt
sâu tới 10cm. Áp suất khí nitrogen tạo ra một miệng hố có đường kính 8m. Vật liệu
bay tứ tung khắp nơi, nhưng quan trọng là chúng cũng bay vào bên trong khoang
chứa vật liệu.
Và vậy là chúng ta có ngày mong đợi này. Chỉ
còn ít giờ nữa là tàu Osiris-Rex sẽ mang về mẫu vật liệu từ Bennu sau một chặng
đường dài bảy tỷ kilomet cả đi lẫn về kéo dài bảy năm.
Khi Osiris-Rex hạ cánh an toàn xuống mặt đất,
mẫu vật liệu sẽ được đưa ngay tới Trung tâm Vũ trụ Johnson ở Texas, nơi một
phòng thí nghiệm được xây dựng riêng để phân tích mẫu.
TS Ashley King từ Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên
London (NHM) sẽ là một trong những nhà khoa học đầu tiên được chạm vào mẫu. Ông
nằm trong nhóm "xem nhanh" thực hiện phân tích ban đầu.
"Mang mẫu hiện vật từ một tiểu hành tinh
về - chúng ta không mấy khi làm chuyện đó. Vậy nếu bạn muốn đo các mẫu vật, bạn
cần làm rất cẩn thận," ông nói. "Thật là hết sức phấn khích".
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/4DAB/production/_131238891_4_1.png
Quỹ đạo của các hành tinh
và tiểu hành tinh Bennu
Nasa coi Bennu là tiểu hành tinh nguy hiểm nhất
trong hệ mặt trời. Quỹ đạo vũ trụ của Bennu khiến nó có xác suất va vào Trái Đất
lớn nhất trong các tiểu hành tinh được biết đến. Nhưng đừng vội hoảng, xác suất
này là rất nhỏ - tương đương với khi bạn tung một đồng xu và tung được mặt sấp
11 lần liên tiếp. Và nếu có tác động thì có lẽ cũng phải tới cuối thế kỷ sau.
Bennu có lẽ có nhiều nước - chừng 10% trọng lượng
của nó - chứa trong các khoáng chất. Các nhà khoa học sẽ tìm hiểu xem tỷ lệ các
phân tử hydro trong nước trên Bennu có tương tự với các đại dương trên Trái đất
hay không.
Nếu, như ý kiến của một số chuyên gia, Trái Đất
khi còn sơ khai nóng tới mức nó mất đi nhiều nước, thì việc tìm thấy H²O khớp với
Bennu sẽ củng cố giả thuyết rằng các thiên thạch khác đã va xuống Trái đất về
sau và mang tới khối lượng nước lớn cho các đại dương của chúng ta.
Ashley King là một trong sáu nhà khoa học sẽ thực hiện khảo sát đầu tiên với mẫu lấy
từ Bennu
Bennu có lẽ cũng có lượng carbon chiếm khoảng
5-10% trọng lượng. Đây là điểm các nhà khoa học quan tâm nhiều. Như chúng ta biết,
cuộc sống trên hành tinh của chúng ta dựa vào hóa học hữu cơ. Cũng như nước, phải
chăng các phân tử phức hợp được đưa tới Trái Đất từ vũ trụ để khơi nguồn sinh học
trên Trái Đất thuở còn hoang sơ?
"Một trong những phân tích đầu tiên sẽ được
thực hiện trên mẫu vật liệu sẽ gồm việc liệt kê tất cả các phân tử có cơ sở
carbon có trong mẫu," GS Sara Russell từ HNM cho biết.
"Chúng tôi biết từ các quan sát thiên thạch
rằng các tiểu hành tinh nhiều khả năng có rất nhiều phân tử hữu cơ. Nhưng trong
các thiên thạch, chúng thường bị ô nhiễm rất nhiều, nên mẫu vật liệu này cho
chúng tôi cơ hội thực sự tìm ra các thành phần hữu cơ nguyên chất của Bennu là
gì."
.
*Bài được Rebecca Morelle, Alison Francis và Kevin
Church cung cấp thêm thông tin.
-----------------
TIN LIÊN
QUAN
·
Nasa tìm thấy
tín hiệu từ tàu thăm dò Voyager 2 cách Trái Đất đã gần 20 tỷ km
2 tháng 8 năm 2023
·
Vì sao các
cường quốc đua nhau thám hiểm Mặt trăng và vũ trụ năm 2023?
26 tháng 12 năm 2022
·
Artemis: Nasa
sẵn sàng khởi động kỷ nguyên khám phá Mặt trăng mới
29 tháng 8 năm 2022
No comments:
Post a Comment