Hà
Nội ve vãn Mỹ nhưng vẫn đi cửa sau mua vũ khí Nga
Minh Đăng - Saigon Nhỏ
9 tháng 9, 2023
https://saigonnhonews.com/thoi-su/viet-nam/ha-noi-ve-van-my-nhung-van-di-cua-sau-mua-vu-khi-nga/
Đó là tiết lộ của The New York Times trong bài báo
ngày 9 Tháng Chín 2023, một ngày trước khi Tổng thống Joe Biden đến Hà Nội theo
lời mời của Tổng bí thư đảng cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng, với mục đích
nâng cấp quan hệ ngoại giao giữa hai quốc gia.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/09/gg.jpg
Tàu ngầm Kilo của quân đội Việt Nam
(mua từ Nga) – ảnh: NLĐ
Ngay trong bối cảnh Việt Nam đang xích lại gần Mỹ hơn bao giờ hết nhằm
có thể “dựa hơi” Washington trong cuộc đối đầu Trung Quốc, Hà Nội vẫn thực hiện
các kế hoạch bí mật mua vũ khí từ Nga, bất chấp các lệnh trừng phạt của Mỹ.
Văn bản Bộ Tài chính Việt Nam đề Tháng Ba 2023 (không nêu rõ ngày) với
nội dung được giới chức Việt Nam đương nhiệm lẫn nghỉ hưu xác minh, cho thấy Việt
Nam hiện đại hóa quân đội bằng cách bí mật mua sắm quốc phòng thông qua một
liên doanh dầu khí Việt Nam-Nga ở Siberia. Được ký bởi một thứ trưởng tài chính
Việt Nam, tài liệu ghi rằng Việt Nam, thời điểm hiện tại, đang đàm phán một thỏa
thuận vũ khí mới với Nga nhằm “củng cố niềm tin chiến lược” vào thời điểm “Nga
đang bị các nước phương Tây cấm vận về mọi mặt”.
Từng là một trong 10 nước nhập khẩu vũ khí hàng đầu thế giới, Việt Nam
từ lâu đã phụ thuộc vào vũ khí Nga. Việc Hoa Kỳ tuyên bố trừng phạt các quốc
gia mua vũ khí Nga đã làm ảnh hưởng kế hoạch cải tổ quân đội của Việt Nam,
trong bối cảnh chủ quyền quốc gia Việt Nam luôn bị đe dọa trước sự xâm lấn
Trung Quốc, đặc biệt ở Biển Đông. Trước lệnh cấm vận của Mỹ, Việt Nam phải xoay
sở luồn lách để vẫn có thể mua vũ khí Nga. Hà Nội vốn lâu nay nổi tiếng nhảy
múa ngoại giao giữa các cường quốc thế giới nhưng việc theo đuổi một thỏa thuận
vũ khí với Nga chắc chắn ảnh hưởng ít nhiều khả năng tiếp cận của Việt Nam với
Hoa Kỳ.
Ian Storey, thành viên cấp cao Viện ISEAS-Yusof Ishak ở Singapore và là
tác giả cuốn sách sắp xuất bản về quan hệ của Nga với Đông Nam Á, cho biết:
“Tôi cảm thấy ở một khía cạnh nào đó, Mỹ có những kỳ vọng không thực tế ở Việt
Nam (America has unrealistic expectations of Vietnam). Tôi không chắc họ có hiểu
hết mức độ nhạy cảm của mối quan hệ Việt Nam với Trung Quốc, cũng như mối quan
hệ của Việt Nam với Nga sâu đậm đến mức nào. Hiểu sai những điều này có thể khiến
nước Mỹ bị bỏng.”
Văn bản của Bộ Tài chính Việt Nam cho thấy chi tiết cách mà Bộ Quốc
phòng Việt Nam sẽ trả tiền cho các thương vụ vũ khí Nga. Để tránh sự giám sát của
Mỹ, tiền mua vũ khí Nga sẽ được chuyển vào sổ sách kế toán của một liên doanh
Nga-Việt có tên Rusvietpetro, một công ty có các hoạt động khai thác dầu khí tự
nhiên ở miền Bắc nước Nga. Tài liệu viết: “Đảng và nhà nước chúng ta vẫn xác định
Nga là đối tác chiến lược quan trọng nhất về quốc phòng và an ninh”.
Hai tháng sau đề xuất của Bộ Tài chính, Dmitri A. Medvedev, cựu Thủ tướng
Nga và hiện là Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga, đã có chuyến thăm lặng lẽ tới
Hà Nội. Các điều khoản của thỏa thuận vũ khí mới với Nga cho thấy giao dịch trị
giá $8 tỷ trong vòng 20 năm. Những chi tiết này đã phần nào giúp giải thích tại
sao Hà Nội luôn né tránh chỉ trích cuộc xâm lược Ukraine của Nga; và thậm chí
Việt Nam đã bỏ phiếu chống lại việc đình chỉ Nga tham gia Hội đồng Nhân quyền.
Tại một hội nghị an ninh ở Moscow vào tháng trước, Bộ trưởng Quốc phòng Sergei
K. Shoigu của Nga cũng không giấu giếm khi nói Việt Nam là khách hàng lý tưởng
mua vũ khí Nga. Về phần mình, Hoa Kỳ đã cố kéo Việt Nam ra khỏi quỹ đạo Nga.
Năm 2016, Washington dỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí đối với Hà Nội.
Thật ra, ngay cả trước khi cuộc chiến Ukraine bộc lộ nhiều khiếm khuyết
của một số khí tài quân sự Nga, Hà Nội đã bắt đầu mở rộng nguồn cung cấp khi
tìm mua vũ khí từ Israel, Cộng hòa Czech cũng như một số nước khác. Việc Nga
xâm chiếm Crimea vào năm 2014 đã buộc Việt Nam phải mua tàu khu trục ở Nga
nhưng lại mua các bộ phận quan trọng của tàu ở… Ukraine. Mỹ đã áp dụng một loạt
lệnh trừng phạt đối với Nga vào năm 2017, đồng thời răn đe trừng phạt các quốc
gia nào làm ăn với quân đội hoặc cơ quan tình báo Nga. Sau khi Nga xâm chiếm
Ukraine vào năm 2022, Mỹ cũng loại các ngân hàng Nga khỏi hệ thống thanh toán
toàn cầu mà Việt Nam sử dụng để mua thiết bị quân sự.
Nguyễn Thế Phương, nhà phân tích quốc phòng giảng dạy tại Đại học Kinh
tế Tài chính ở Sài Gòn, cho biết: “Nếu Việt Nam tiếp tục mua vũ khí từ Nga, uy
tín quốc tế của chúng tôi sẽ bị tổn hại. Việc nhập khẩu vũ khí từ Nga sẽ có tác
động tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế trong tương lai của Việt Nam vì Hoa Kỳ và
các đối tác châu Âu là nguồn xuất khẩu chính của chúng tôi. Do đó, điều này (việc
luồn lách mua vũ khí Nga) là không đáng.” Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng quân đội
Việt Nam vẫn gắn bó sâu đậm với Nga – và việc thay đổi điều đó có thể mất nhiều
năm, nếu không muốn nói là nhiều thập niên. Nhiều thế hệ tướng lĩnh hàng đầu của
quân đội Việt Nam đều được đào tạo ở Liên Xô và sau này là Nga. Hầu như phi
công Việt Nam đều được đào tạo ở Nga.
Ngoài ra, còn có một lý do khác để Hà Nội tiếp tục giao dịch với
Moscow: Việc mua vũ khí của phương Tây luôn đòi hỏi sự minh bạch, trong khi làm
ăn với Nga có thể được thực hiện bằng những trò luồn tay dưới gầm bàn. Tướng
lĩnh Việt Nam chẳng tử tế gì. Quốc phòng và bảo vệ biên cương có khi chỉ là thứ
được nhân danh để đám tướng tá chóp bu trong Bộ Quốc phòng Việt Nam có cơ hội
tư túi tham nhũng.
Hơn nữa, về mặt tư tưởng và ý thức chính trị, đám chóp bu trong Bộ Quốc
phòng Việt Nam cũng không thật sự tin Mỹ. Zachary Abuza, giáo sư Đại học Chiến
tranh Quốc gia (National War College) ở Washington và là tác giả một cuốn sách
sắp ra mắt về quân đội Việt Nam, cho biết Việt Nam còn lo ngại rằng Washington
có thể thông qua vấn đề mua bán vũ khí với Mỹ để gắn kèm các điều kiện nhân quyền
vào việc mua vũ khí trong tương lai, gián tiếp thúc đẩy cuộc cách mạng dân chủ ở
Việt Nam.
Chiến lược quan trọng nhất của ngoại giao Việt Nam trong thực tế luôn
là trò đu dây, cái mà Hà Nội gọi là “ngoại giao cây tre”, được thực thi với sự
linh hoạt để duy trì mối quan hệ trong một khu vực chính trị biến động với cái
bóng phủ trùm của Trung Quốc. Thậm chí có tin rằng Tập Cận Bình và có lẽ cả
Vladimir V. Putin sẽ đến Việt Nam trong năm nay, ngay sau chuyến công du lịch sử
của Tổng thống Joe Biden ngày 10 Tháng Chín 2023.
No comments:
Post a Comment