Saturday, December 31, 2011

DÂN CHỦ & THỊ TRƯỜNG TRƯỚC THỬ THÁCH CỦA NĂM 2012 (Thụy My, RFI)


RFI ĐIỂM BÁO NGÀY 31-12-2011
Thụy My  -  RFI
Thứ bảy 31 Tháng Mười Hai 2011

Sau mt năm 2011 nóng bng, các trang s đang còn được viết d dang như các cuc cách mng Rp, và đc bit là cuc khng hong tài chính châu Âu, cho thy năm 2012 cũng s mt năm bão táp. Dân ch và th trường li s song hành khp chn, nhưng li phi đi mt vi nhiu thách thc.

Trước thm năm mi, bài xã lun ca Le Monde nhn đnh v « Dân ch và th trường trước th thách ca năm 2012 ». T báo nhc li lý thuyết ca hai nhà tư tưởng M vào cui thế k trước, cho rng vi vic toàn cu hóa, dân ch và th trường s song hành vi nhau khp nơi trên thế gii. Nhưng sau mt năm 2011 nóng bng, các trang s đang còn được viết d dang như các cuc cách mng Rp, và đc bit là cuc khng hong tài chính châu Âu, cho thy năm 2012 cũng s mt năm bão táp. Dân ch và th trường li s song hành khp chn, nhưng li phi đi mt vi nhiu thách thc.

T báo nhn đnh, phong trào dân ch đã gây được mt du n ln không th chi cãi trên thế gii trong năm qua, và chúng ta ch có th vui mng v điu đó. Cuc ni dy ca nhân dân Rp đã làm sp đ mt lot các nhà đc tài, đã được các quc gia dân ch Tây phương làm ngơ cho quá lâu t Tunisia, Ai Cp cho đến Libya và nhng nơi khác. Làn gió dân ch còn thi đến tn Nga, Trung Quc, thm chí Syria. Nhưng ti nhng quc gia sau này, ngn gió mi vn chưa th lay chuyn được các chế đ chuyên quyn. Tuy vy dù sao thì Mùa xuân Rp cũng đã m ra được mt con đường cho dân ch ti các vùng đt mi.

Theo Le Monde, lch s chưa bao gi đoán trước được, và cũng không phi là con đường ch có mt chiu. Trong thi k quá đ nhy cm này, quân đi, các thế lc cc đoan, sc mnh ca đng tin và mt s nhân t khác luôn nhanh chân hơn là…dân chúng. Đi vi Ben Ali, Mubarak, Kadhafi và mt vài nhà đc tài khác, năm 2011 cũng là hi cui ca h. Nhưng đi vi người dân các nước này và mt s nước láng ging, trang s vn chưa kết thúc. Vic xây dng nên mt nn dân ch không phi mt sm mt chiu, mà là c mt tiến trình dài dng dc. Vn đ là ch, Hi giáo và dân ch có th « sng chung hòa bình » hay không, và điu kin ca cuc « hôn phi » này ra sao.

Các quc gia dân ch lâu đi khó th h tr cho các nn dân ch mi m : năm 2011 đã cho thy ngay chính h thng dân ch phương Tây cũng đang gp khng hong sâu sc. Ti Hoa K cũng như ti hu hết các nước châu Âu, cuc khng hong kinh tế đã kéo dài đến năm th tư, là hu qu ca bt cp v chính tr. Người dân không còn tin tưởng nhng người đi din cho mình, có th thy mt bên là phong trào « Nhng người phn n », bên kia là ch nghĩa dân túy. Cuc khng hong lòng tin nơi h thng nhìn rõ nht ngay châu Âu, chiếc nôi ca dân ch.
Năm 2012 là năm có nhiu cuc bu c quan trng ti các nước, đc bit là ti Pháp và M. Nhưng mt k bu c dù là ph thông đu phiếu cũng không làm nên được dân ch. Cn phi theo dõi tiếp con đường him tr và đôi khi nguy him ca các nn dân ch mi, trong khi đó cũng cn phi tìm li được sc sng cho các quc gia dân ch lâu đi.

Li ra nào cho khng hong ?
Cuc khng hong tài chính, câu chuyn dài nhiu tp ca năm 2011 càng gây thêm khó khăn, nó dn đến mt nn đc tài mi : xu hướng tt c cho th trường. Cuc khng hong này là hu qu ca ba mươi năm đ mc cho khu vc kinh tế và tài chính tung hoành. Xì-căng-đan tín dng đa c xu ca năm 2008 là mt minh chng : ngân hàng mc tình cho vay mua nhà trong khi biết trước là các gia đình này không có kh năng thanh toán. Theo Le Monde, nguy cơ đây là xu hướng phn ng li mt cách cc đoan, bng các bin pháp bo h mu dch.

T báo cho rng, sau mt năm 2011 đy biến đng, năm 2012 cũng ha hn nhiu ri ro. Vic xây dng nên các nn dân ch mi chc chn s không như người ta vn nghĩ. Nhng khó khăn kinh tế ca các nước phát trin không phi ngày mt ngày hai mà gii quyết được. Li ra cho cuc khng hong n nm cui mt con đường hm rt dài, rt gian nan trc tr, đòi hi mt n lc tp th, mt tinh thn tương tr cao đ đ vượt qua được. Nhưng không phi là c đ mc cho châu Âu tan rã, và đng euro biến mt, là có th thoát nhanh ra khi đường hm.

Le Monde kết lun, đây cũng s là mt trong nhng ch đ ct lõi trong cuc bu c tng thng ti Pháp mùa xuân ti. Người ta ch đi nhng gii pháp kh tín ca các ng c viên khác nhau, đ có th nói lên li chúc mng năm mi.

Các nhà ly khai Miến Đin lc quan trước đi mi nhưng vn thn trng
Nhìn sang châu Á, Le Monde quan tâm đến « S lc quan thn trng ca các nhà ly khai Miến Đin ». Nhng người cu tù chính tr vui mng trước nhng ci m bt ng ca chính quyn, nhưng không ít người vn nghi ng v kh năng có được mt nn dân ch thc s ti đt nước này.
Liu có th tin vào li ha hn ca chính quyn được mnh danh là « dân s », v mt « nn dân ch có k lut » hay không ? Nhng du hiu ci m chưa tng thy đã gây ra nhng cm nghĩ tương phn, đi vi nhng người đi lp đã tng nếm mùi lao tù ca chế đ tp đoàn quân s cũ.
Có th k ra mt lot nhng đi mi đã làm ngc nhiên tt c các nhà quan sát. T vic đi thoi vi nhà đi lp Aung San Suu Kyi, ha s cho thành lp các công đoàn đc lp, mt y ban nhân quyn, cho đến vic ngưng d án xây đp thy đin do Trung Quc tài tr, ni lng kim duyt báo chí, thương tho vi các nhóm thiu s vũ trang
Mt nhà đi lp đã tng tù 9 năm nhn xét, nhà cu đc tài Than Shwe trước khi v hưu đã sp đt trước đ chính quyn mi b chia r, không nhân vt nào có th nm quyn đc tôn và đe da được s « h cánh an toàn » ca ông ta. Cũng nh đó mà các lãnh đo mi đua nhau chng t khuynh hướng ci cách đ thu phc lòng dân, đây cũng là cơ may cho nhng người dân ch.
Mt người đu tranh cho nhân quyn khác đã tng b giam sut 11 năm, cho rng tiến trình m ca này là không th đo ngược. Nhưng có nhng ý kiến khác kém lc quan hơn, nghi ng v thin chí hướng đến mt nn dân ch thc s ca chính quyn. Có người cho là tân chính ph làm như thế ch nhm tranh th s ng h ca cng đng quc tế mà thôi. Câu hi ln nht hin nay là, mô hình nào cho nn dân ch Miến Đin, khi quân đi không d gì t b quyn lc trong mt sm mt chiu ?

Bình Nhưỡng : « Có đi không v »
Còn ti bán đo Triu Tiên, nht báo Libération có bài viết mang ta đ « Tm vé mt chiu đến Bình Nhưỡng », nói v trường hp mt người Hàn Quc b sp by khi nghe nhng li chiêu m ca Bc Triu Tiên, đã đưa c gia đình sang đây. Mt năm sau ông trn thoát được, nhưng v con ông vn đang b cm tù trong mt tri tp trung.

Đc phái viên ca t báo ti Seoul cho rng đây là trường hp đin hình cho s trí thc cánh t Hàn Quc, b dn d trong thp niên 70 80. vào thi đó, ông Oh Kil Nam là ging viên đi hc v văn chương Đc và kinh tế, có quan đim đi lp vi chế đ Park Chung Hee và Chun Doo Hwan. Bình Nhưỡng cho người chiêu d ông, ha s giao mt chc v trong chính quyn, và cha tr bnh viêm gan cho v ông min phí.
Năm 1985, va đt chân đến Bc Triu Tiên, ông cùng vi v và hai con gái lp tc b giam sut ba tháng trong mt doanh tri quân s trên núi. Sau đó h phi tham gia ê-kíp mt đài truyn thanh, chuyên phát nhng chương trình tuyên truyn sang phương Nam. Mt năm sau, ông Oh Kil Nam đào thoát được nhân mt chuyến đi công tác. Còn v con ông, thì theo Amnesty International cho biết, b giam trong mt tri tp trung các tù chính tr, cho đến nay không biết còn sng hay đã chết.

Bc Kinh và tham vng không gian
Cũng v châu Á, nht báo Le Figaro chú ý đến tham vng trong lãnh vc không gian ca Bc Kinh, trong bài « Mc tiêu lên cung trăng ca người Trung Quc ».
Không ch có tham vng đưa người lên Mt Trăng vào khong năm 2020, kế hoch ca Trung Quc còn d đnh xây dng các trm không gian, và mt h thng đnh v v tinh đc lp.
T báo nhn xét, ngoài khía cnh khoa hc, mt thành công trong lãnh vc này s có ý nghĩa rt ln trong vic suy tôn hình nh ca Trung Quc trên thế gii. Nht là trong bi cnh Liên Xô đã tng tht bi trong thp niên 60, còn người M thì không mun quay li thăm Ch Hng vì lý do tài chính, và hơn na, nay Hoa K li l thuc vào các ha tin Soyouz ca Nga đ đưa người vào qu đo. Vn đ là ch, liu Bc Kinh có biến tham vng này thành hin thc được hay không.

Ba tic réveillon và hin tượng khí hu b hâm nóng
Tr li vi bàn tic tt niên, Le Monde cho biết, bui tic réveillon phi tr giá cho hin tượng hâm nóng khí hu đng thi cũng làm gia tăng hin tượng này. Nm c (truffe), cá, nghêu sò, hi sn các loi ngày càng hiếm, và giá c thì ngày càng tăng lên.
Đt nóng thế kỷ năm 2003 đã hủy hoại hết ba phần tư sản lượng của loại nấm quý này trong thiên nhiên, tại Pháp. Giá bán lẻ một ký nấm củ, rất được chuộng trong bữa tiệc tất niên, nay lên đến 1.000 euro. Hải sản cũng thế, môi trường cư ngụ và nơi đẻ trứng bị xuống cấp khiến lượng cá hồi sụt giảm, và tảo độc làm ảnh hưởng đến sò điệp.
Bên cnh đó, chính vic tiêu th các sn vt này cũng làm gia tăng hin tượng khí hu trái đt b hâm nóng. Theo tính toán ca mt nhà khoa hc, thì mt ba tic cui năm dành cho 8 người, vi các đc sn truyn thng, được cung ng t khp nơi trên thế gii, s phi mt mt quãng đường du hành dài đến 209.000 km, sn sinh ra trên 41 kg CO2 !

Tương lai đng euro vn là câu hi ca năm 2012
Đa s nht báo Pháp trong ngày cui năm dương lch đu tng kết li thi s năm cũ, và nhìn v tương lai sp ti. Đng euro vn là đ tài được nhiu t báo quan tâm nht.

Nht báo cánh t Libération chy ta: « Mười năm nhìn li, đng euro đáng giá nhng gì ? ». Được lưu hành k t ngày 01/01/2002, đng tin chung châu Âu nay đang phi giơ đu chu báng trước cuc khng hong tài chính, khi khu vc đng euro đang gp sóng gió. T báo phng vn nhng người đã tng tham gia các cuc thương tho đ khai sinh ra đng euro.

Le Monde nhn đnh: « Mười năm sau khi được khai sinh, đng euro đang c sng sót ». Đng tin chung ca châu Âu nay b xem như đng nghĩa vi nn vt giá gia tăng. Cuc khng hong n đã thúc đy các nước khu vc đng euro phi xây dng mt chính ph kinh tế, trong lúc đng euro đang mc thp nht, và tăng trưởng thì ì ch.
Trên lãnh vc chính tr, nht báo cánh hu Le Figaro chú ý đến « Li chúc năm mi ca Tng thng Sarkozy : Hành đng đu tiên trong năm 2012 ». T báo nhn xét, bài nói chuyn ti nay s là khi đim cho mt loi dài tiếp theo, trước khi din ra cuc bu c Tng thng. Ông Sarkozy ch còn có 113 ngày, đ tìm cách thuyết phc người dân Pháp trong khi tình hình nước Pháp đang u ám vi nn tht nghip gia tăng, và có nguy cơ b mt ch s tín nhim AAA quý giá.

Riêng nht báo công giáo La Croix quay v vi s bình an trong tâm hn, vi ta đ : « Im lng ngưỡng ca năm 2012 ». Sau nhng s kin thi s sôi đng ca năm 2011, t báo dành 8 trang cho mt chút tĩnh lng ni tâm. T bài viết v b phim câm « Người ngh sĩ » gây tiếng vang rt ln trong năm qua, đến phóng s v các tu vin, nơi đón nhng người khách tìm đến không ch đ ngon cnh mà còn đ tĩnh tâm. Nhng bài khác viết v nhng người tp Thái Cc Quyn trên bãi bin, hoc chơi môn chèo thuyn kayak, đ có được nhng phút giây thư thái. Và trong các đô th n ào ngày nay, mun có s yên tĩnh thì phi tr giá. Các thiết b gia đình ít gây tiếng n thì đt hơn, nhà ca nhng khu vc yên tĩnh cũng đt, và như thế, im lng qu là vàng.
Đa s nht báo Pháp trong ngày cui năm dương lch đu tng kết li thi s năm cũ, và nhìn v tương lai sp ti. Đng euro vn là đ tài được nhiu t báo quan tâm nht.

Nht báo cánh t Libération chy ta: « Mười năm nhìn li, đng euro đáng giá nhng gì ? ». Được lưu hành k t ngày 01/01/2002, đng tin chung châu Âu nay đang phi giơ đu chu báng trước cuc khng hong tài chính, khi khu vc đng euro đang gp sóng gió. T báo phng vn nhng người đã tng tham gia các cuc thương tho đ khai sinh ra đng euro.

Le Monde nhn đnh: « Mười năm sau khi được khai sinh, đng euro đang c sng sót ». Đng tin chung ca châu Âu nay b xem như đng nghĩa vi nn vt giá gia tăng. Cuc khng hong n đã thúc đy các nước khu vc đng euro phi xây dng mt chính ph kinh tế, trong lúc đng euro đang mc thp nht, và tăng trưởng thì ì ch.
Trên lãnh vc chính tr, nht báo cánh hu Le Figaro chú ý đến « Li chúc năm mi ca Tng thng Sarkozy : Hành đng đu tiên trong năm 2012 ». T báo nhn xét, bài nói chuyn ti nay s là khi đim cho mt loi dài tiếp theo, trước khi din ra cuc bu c Tng thng. Ông Sarkozy ch còn có 113 ngày, đ tìm cách thuyết phc người dân Pháp trong khi tình hình nước Pháp đang u ám vi nn tht nghip gia tăng, và có nguy cơ b mt ch s tín nhim AAA quý giá.

Riêng nht báo công giáo La Croix quay v vi s bình an trong tâm hn, vi ta đ : « Im lng ngưỡng ca năm 2012 ». Sau nhng s kin thi s sôi đng ca năm 2011, t báo dành 8 trang cho mt chút tĩnh lng ni tâm. T bài viết v b phim câm « Người ngh sĩ » gây tiếng vang rt ln trong năm qua, đến phóng s v các tu vin, nơi đón nhng người khách tìm đến không ch đ ngon cnh mà còn đ tĩnh tâm. Nhng bài khác viết v nhng người tp Thái Cc Quyn trên bãi bin, hoc chơi môn chèo thuyn kayak, đ có được nhng phút giây thư thái. Và trong các đô th n ào ngày nay, mun có s yên tĩnh thì phi tr giá. Các thiết b gia đình ít gây tiếng n thì đt hơn, nhà ca nhng khu vc yên tĩnh cũng đt, và như thế, im lng qu là vàng.
.
.
.





No comments: