Việt Nam bị tố thu
hàng chục triệu đô la trong khi 'cung cấp rất ít thông tin về lính Mỹ mất tích'
BBC News Tiếng Việt
4
tháng 7 năm 2025
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c80pgygr050o
Hơn 86 triệu
USD là khoản phí mà Việt Nam đã thu của Lầu Năm Góc trong chín năm (2016-2024),
nhưng chỉ xác minh được 25 trường hợp lính Mỹ mất tích trong chiến tranh Việt
Nam (MIA), theo báo cáo mới công bố của Liên minh Quốc gia Gia đình Tù binh và
Người mất tích Mỹ ở Đông Nam Á (National League).
Đây
là các khoản thanh toán trực tiếp cho Bộ Ngoại giao Việt Nam, theo báo cáo.
Báo
cáo này được viết dựa trên việc rà soát các báo cáo thường niên của Cơ quan Kiểm
kê tù binh và người mất tích Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ (DPAA) từ năm 2016 đến 2024.
Báo
cáo được viết bởi Jay Veith, một nhà sử học quân sự có uy tín và là chuyên gia
về các quân nhân mất tích, người từng thực hiện nghiên cứu tại Việt Nam về các
binh sĩ Mỹ mất tích. Báo cáo này, đề ngày 21/6/2025, là bản tiếp nối một báo
cáo năm 2024 của National League.
BBC
News Tiếng Việt đã
liên hệ với Bộ Ngoại giao Việt Nam để đề nghị bình luận về nội dung báo cáo của
National League, nhưng chưa lập tức nhận được hồi âm.
Đưa
hài cốt quân nhân Hoa Kỳ lên máy bay tại sân bay Nội Bài vào năm 2017
86
triệu USD cho 25 hài cốt?
Báo
cáo cho hay National League "phản đối mạnh mẽ" việc chính phủ Hoa Kỳ
liên tục khẳng định rằng Việt Nam đang "hợp tác xuất sắc" trong việc
tìm kiếm quân nhân Mỹ mất tích.
National
League chỉ thừa nhận Việt Nam "có hợp tác ở một số khía cạnh nhất định".
Có
hai dạng hợp tác của Việt Nam và Mỹ trong việc tìm kiếm hài cốt lính Mỹ thiệt mạng
trong chiến tranh Việt Nam, theo báo cáo.
Dạng
hợp tác thứ nhất là về "hoạt động tìm tìm kiếm ở thực địa", mà báo
cáo nêu rằng Việt Nam "tập trung nhiều hơn vào lợi ích tài chính thay vì hợp
tác nhân đạo hay thúc đẩy quan hệ song phương" giữa hai nước.
Nhiệm
vụ của phía Việt Nam là lên lịch cho các hoạt động thực địa chung và cung cấp
các cuộc phỏng vấn với nhân chứng, cùng với một số hỗ trợ khác. Chi phí cho các
hoạt động này quá đắt, theo báo cáo.
Cụ
thể, Việt Nam, từ năm 2016 tới 2024, đã thu của Lầu Năm Góc 10.000 đô la cho mỗi
tài liệu chỉ dài một trang có chứa thông tin về các quân nhân Mỹ mất tích trong
Chiến tranh Việt Nam.
Việt
Nam cũng bị cáo buộc đã thu 15.000 đô la cho mỗi hiện vật của quân nhân Mỹ mà
nước này thu thập được - mà cáo báo nói "thực chất là bán lại cho Hoa Kỳ".
Năm
2016, đáp ứng đề nghị của Việt Nam, Giám đốc DPAA đã phê duyệt việc tăng khoản
tạm ứng cho Văn phòng Việt Nam Tìm kiếm Người mất tích (VNOSMP) cho mỗi đợt
khai quật chung từ 1 triệu USD lên 2 triệu USD, theo báo cáo.
Tổng cộng,
trong chín năm trong giai đoạn nói trên, Việt Nam đã thu của Mỹ 86 triệu USD
nhưng mới chỉ xác minh danh tính được 25 trường hợp hài cốt lính Mỹ mất tích,
theo báo cáo.
Những
khoản này không bao gồm các chi phí khác mà chính phủ Hoa Kỳ chi trả trong
khuôn khổ các dự án di sản chiến tranh, như rà phá bom mìn chưa nổ hoặc xử lý
chất độc dioxin, báo cáo cho hay.
Theo
thông tin mà truyền thông Việt Nam công bố, hoạt động tìm kiếm, kiểm kê quân
nhân Mỹ mất tích trong Chiến tranh Việt Nam đã được hai nước triển khai ngay
sau ký kết Hiệp định Paris năm 1973, đạt được "thành tích tích cực".
Báo
Vietnamplus hồi tháng 4/2025 dẫn nguồn tin từ cơ quan hữu quan cho biết sau hơn
50 năm hợp tác, "đến nay đã đạt được những kết quả tích cực, giúp Hoa Kỳ
nhận dạng, trả hài cốt về gia đình 735 trường hợp" mất tích trong chiến
tranh tại Việt Nam. Một số nguồn khác cho biết số hài cốt được trao cho Mỹ là
hơn 1.000.
Lần
gần nhất Văn phòng Tìm kiếm Người mất tích Việt Nam (VNOSMP) bàn giao hài cốt
quân nhân Mỹ là vào ngày 19/4/2025 tại Đà Nẵng.
Lầu
Năm Góc ước tính hiện còn hơn 1.500 binh sĩ Mỹ mất tích trong Chiến tranh Việt
Nam. Nhiều trường hợp trong số này bị xếp vào danh mục là "không thể thu hồi
được" (non-recoverable).
Theo số liệu
mà National League công bố trên website của tổ chức này, tính tới ngày
4/7/2025, còn 1.567 lính Mỹ mất tích trong chiến tranh tại Việt Nam.
Lễ
phủ quốc kỳ trong buổi hồi hương hài cốt lính Mỹ tại sân bay Nội Bài vào năm
2017
Dạng hợp
tác thứ hai là "hợp tác trong cung cấp thông tin", mà báo cáo viết rằng
kết quả "còn tệ hơn".
Văn
phòng Tìm kiếm Người mất tích Việt Nam (VNOSMP) hoặc các cơ quan đảng và chính
phủ liên quan lẽ ra phải cung cấp tài liệu và bản sao các dữ liệu cá nhân thu
được từ những quân nhân Mỹ bị bắt hoặc đã chết, cũng như các tài liệu chuyên
sâu của quân đội, chính phủ, Đảng Cộng sản Việt Nam, nhưng họ đã không làm vậy,
theo báo cáo.
Báo
cáo còn cáo buộc phía Việt Nam từ chối cho điều tra viên Mỹ tiếp cận tài liệu
lưu trữ của đảng và chính phủ.
Ngoài
ra, mặc dù đã có các thỏa thuận và hợp tác ban đầu giữa phía Mỹ (DPAA và các
nhóm điều tra chung) và Việt Nam, trong nhiều năm gần đây Hà Nội đã hạn chế hoặc
từ chối cung cấp tài liệu lưu trữ liên quan đến các vật phẩm của lính Mỹ được
trưng bày trong hệ thống bảo tàng quân sự.
Việt
Nam còn đặt ra các khoản phí cao khi Mỹ yêu cầu trả lại hoặc tiếp cận các hiện
vật, gây khó khăn cho công tác điều tra. Thái độ này làm dấy lên nghi ngờ về mức
độ hợp tác và minh bạch của Việt Nam trong việc cung cấp thông tin liên quan đến
lính Mỹ mất tích và vật phẩm chiến tranh, theo báo cáo.
Mặc
dù trong 30 năm qua, phía Việt Nam đã từng cung cấp một số tài liệu như hồ sơ về
các vụ máy bay bị bắn hạ, và thông tin trích xuất từ các ấn phẩm quân đội nhân
dân Việt Nam (PAVN), nhưng phần lớn tài liệu đều là do phía Mỹ yêu cầu cụ thể,
báo cáo viết thêm.
"Ngoài
ra, mỗi yêu cầu tìm kiếm đều kéo theo một hóa đơn yêu cầu thanh toán," báo
cáo viết.
"Thậm
chí, khi các chuyên viên Việt Nam tìm kiếm thông tin về quân nhân Mỹ mất tích,
họ gửi hóa đơn cho phía Mỹ đòi thanh toán."
Báo
cáo chỉ ra rằng với số tiền mà DPAA chi hằng năm tại Việt Nam, cộng với việc Bộ
Quốc phòng Hoa Kỳ thuê các nhà nghiên cứu để viết báo cáo về mộ phần binh sĩ Việt
Nam, lẽ ra Mỹ "có thể kỳ vọng một nỗ lực tương xứng từ phía Việt Nam trong
việc chủ động cung cấp thông tin liên quan đến quân nhân Mỹ mất tích".
"Việt
Nam đã biến sứ mệnh tìm kiếm tù binh và người mất tích (POW/MIA) thành một hoạt
động tạo doanh thu thay vì là một nghĩa vụ nhân đạo," báo cáo nêu.
Lễ
ký biên bản trao hài cốt quân nhân Hoa Kỳ ngày 13/12/2017
Báo
cáo chỉ trích DPAA vì đã ca ngợi không chính xác sự hợp tác của Việt Nam trong
việc tìm kiếm hài cốt, "dường như vì lo ngại rằng Hà Nội sẽ chấm dứt hợp
tác nếu bị gây áp lực làm nhiều hơn".
Một
bài báo của Washington Times đăng ngày 3/7 trích lời ông Mark Sauter, một người
tích cực vận động giải quyết các trường hợp quân nhân Mỹ mất tích, nói rằng
"Hà Nội chưa bao giờ 'hợp tác đầy đủ' trong việc cung cấp cho Hoa Kỳ toàn
bộ thông tin về những quân nhân Mỹ mất tích, và chính phủ Mỹ từ lâu đã biết điều
này, dù vẫn nói ngược lại với người dân Mỹ và Quốc hội. Báo cáo mới này chẳng
qua chỉ là thêm một bằng chứng nữa mà thôi."
Báo
cáo cho biết National League thất vọng vì DPAA đã không gây nhiều áp lực hơn để
buộc Việt Nam hợp tác tốt hơn và giảm chi phí.
Sự
hợp tác từ phía Việt Nam bị cho là đáng ngờ vì chính quyền cộng sản không bao
giờ thay đổi về mặt tư tưởng, báo cáo kết luận.
"Cái
nhìn thực tế là Đảng Cộng sản Việt Nam có thể áp dụng các chiến thuật linh hoạt,
nhưng mục tiêu cuối cùng của họ thì không thay đổi," báo cáo viết.
------------
*
National League là một tổ chức phi chính phủ có trụ sở tại Mỹ, thành lập năm
1970. Website của tổ chức này cho hay họ có ba sứ mệnh chính là đòi trả tự do
cho mọi tù binh chiến tranh; Tìm kiếm đầy đủ nhất có thể thông tin về những người
mất tích, và Hồi hương hài cốt lính Mỹ thiệt mạng trong Chiến tranh Việt Nam.
*
Tiến sĩ George J. Veith là tác giả của bốn cuốn sách về Chiến tranh Việt Nam,
tham gia phát biểu tại nhiều hội thảo và từng điều trần trước Quốc hội Mỹ về vấn
đề POW/MIA (tù binh và người Mỹ mất tích trong chiến tranh).
No comments:
Post a Comment