The Economist
Đỗ
Đặng Nhật Huy, biên
dịch
https://nghiencuuquocte.org/2025/06/20/the-gioi-hom-nay-20-06-2025/
Nhà
Trắng cho biết Donald Trump sẽ quyết định trong vòng hai tuần
tới liệu có nên có hành động quân sự nhắm vào Iran hay không. Chính quyền cũng
tuyên bố Iran đã có đầy đủ những gì cần thiết để chế tạo vũ khí hạt nhân. Trong
khi đó, Israel cam kết sẽ tăng cường các cuộc tấn công sau khi Iran không kích
trúng một bệnh viện ở miền nam Israel. Bộ trưởng quốc phòng Israel, ông Israel
Katz, nói rằng lãnh tụ tối cao Iran, Ayatollah Ali Khamenei, “không thể được
phép tồn tại.”
Thủ
tướng Tây Ban Nha, Pedro Sanchez, bác bỏ ý tưởng của NATO về
việc tăng chi tiêu quốc phòng của các nước thành viên lên 5% GDP. Ông Sanchez gọi
kế hoạch này là “không hợp lý” và “phản tác dụng,” làm giảm hy vọng đạt được
cam kết chung tại hội nghị thượng đỉnh vào tuần tới. Trong khi đó, Quốc hội Thụy
Điển đã thông qua kế hoạch vay 31 tỉ USD để tăng chi tiêu quốc phòng lên 3,5%
GDP vào năm 2032.
Giá
tiêu dùng cơ bản ở Nhật Bản đã tăng 3,7% trong tháng 5 so với
cùng kỳ năm trước, mức tăng mạnh nhất hai năm. Đất nước vốn đã vật lộn với giảm
phát trong nhiều thập kỷ nay lại phải đối mặt với lạm phát cao nhất trong nhóm
G7. Giá gạo — thứ quan trọng nhất trên bàn ăn của người Nhật — đã tăng gấp đôi
so với năm ngoái, gây ra tranh cãi chính trị trước thềm cuộc bầu cử Thượng viện
vào tháng 7.
Ngân
hàng Trung ương Thụy Sĩ đã cắt giảm lãi suất về mức 0%, nhằm đối
phó với đà tăng giá mạnh của đồng franc Thụy Sĩ — một loại tiền tệ trú ẩn an
toàn — giữa lúc căng thẳng thương mại toàn cầu leo thang. Ngân hàng này cũng
phát tín hiệu có thể điều chỉnh thêm lãi suất. Trong khi đó, Ngân hàng Trung
ương Na Uy bất ngờ giảm lãi suất từ 4,5% xuống còn 4,25%; Ngân hàng Trung ương
Anh thì giữ nguyên lãi suất như dự kiến.
Cộng
hòa Dân chủ Congo và Rwanda đã
đạt được một thỏa thuận hòa bình. Thỏa thuận bao gồm cam kết “tôn trọng toàn vẹn
lãnh thổ” và giải giáp các “nhóm vũ trang phi nhà nước.” Căng thẳng giữa hai nước
láng giềng này đã gia tăng trong những tháng gần đây sau khi lực lượng nổi dậy
M23 do Rwanda hậu thuẫn chiếm giữ một số thành phố lớn ở miền đông Congo. Thỏa
thuận sẽ được ký chính thức vào tuần tới.
Tổng
thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã bổ nhiệm Hennadiy
Shapovalov làm chỉ huy lực lượng bộ binh sau khi một cuộc tấn công chết người của
Nga nhắm vào trại huấn luyện khiến người tiền nhiệm của ông từ chức. Chuẩn tướng
Shapovalov từng là sĩ quan liên lạc tại trung tâm điều phối NATO ở Đức. Trong
khi đó, Ukraine và Nga tiếp tục trao đổi tù binh bị bệnh và bị thương, lần trao
đổi mới nhất theo một thỏa thuận mong manh do Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian.
Đội
bóng chày LA Dodgers cho biết họ đã từ chối cho các nhân viên
của Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Mỹ (ICE) vào sân vận động trước một trận
đấu vào thứ Năm. ICE nói rằng các xe của họ chỉ “ghé qua rất ngắn, không liên
quan đến bất kỳ chiến dịch nào.” Đội bóng đã chịu áp lực từ lượng lớn người hâm
mộ gốc Mỹ Latin yêu cầu họ có lập trường rõ ràng hơn trước chiến dịch trấn áp
người nhập cư của ông Donald Trump.
Con
số trong ngày:
70%, là mức giảm số khiếu nại về tiếng ồn từ xe hơi tại Manhattan kể từ khi áp
dụng phí tắc nghẽn giao thông vào ngày 5 tháng 1.
TIÊU
ĐIỂM
Nỗ
lực ngoại giao phút chót của Iran
Vào
thứ Sáu, ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi sẽ gặp các đồng cấp từ Anh, Pháp và Đức
tại Geneva. Ba nước châu Âu này đã phối hợp với Mỹ, dù sẽ không có đại diện Mỹ
nào tham dự cuộc họp. Mục tiêu của Iran rất rõ ràng: họ muốn đạt được một lệnh
ngừng bắn để chấm dứt cuộc tấn công của Israel, hiện đã bước sang tuần thứ hai.
Nhưng Israel từ chối xem xét ngừng bắn chừng nào phần lớn chương trình hạt nhân
của Iran vẫn còn nguyên vẹn. Nếu ông Araghchi muốn có một thỏa thuận ngừng bắn,
ông sẽ phải đưa ra nhượng bộ.
Trước
khi chiến tranh bùng nổ, ông Araghchi đã gặp Steve Witkoff, đặc phái viên của
Donald Trump, nhiều lần để đàm phán một thỏa thuận nhằm hạn chế chương trình hạt
nhân của Iran đổi lấy việc dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt. Trở ngại chính là việc
Iran có được tiếp tục làm giàu uranium hay không. Iran đã từ chối nhượng bộ điểm
này. Nếu hiện tại họ thay đổi lập trường, ông Trump có thể sẵn sàng thảo luận một
thỏa thuận hạt nhân nhằm kết thúc chiến tranh. Nếu không, các cuộc đàm phán tại
Geneva có thể sẽ là nỗ lực ngoại giao cuối cùng trước khi ông Trump ra lệnh
không kích Iran.
Nga
tổ chức diễn đàn kinh tế giữa khó khăn
Tổng
thống Nga Vladimir Putin sẽ phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Quốc tế St
Petersburg vào thứ Sáu. Hội nghị thường niên này nhằm quảng bá hình ảnh nước
Nga và thu hút đầu tư kinh doanh. Một lần nữa, bối cảnh của hội nghị là cuộc
xung đột ở Ukraine và tác động của nó lên nền kinh tế Nga. Các công ty phương
Tây đã tránh xa sự kiện; ngay cả các đồng minh của Nga, ngoại trừ Indonesia, được
cho là cũng không cử quan chức cấp cao nhất tham dự.
Nhưng
ông Putin có thể sẽ tỏ ra tự tin rằng kinh tế Nga vẫn ổn. Thực tế là lãi suất
cao, cần thiết để kiềm chế lạm phát, đang làm ảnh hưởng đến tăng trưởng và mức
sống (hôm thứ Năm, bộ trưởng kinh tế thừa nhận Nga đang “bên bờ vực” suy
thoái). Trong khi đó, chiến dịch tấn công mùa hè của Nga đang diễn ra trên nhiều
mặt trận mà không có dấu hiệu đột phá. Dù vậy, Ukraine đang chịu tổn thất nặng
nề do các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa ngày càng thường
xuyên nhằm vào mục tiêu dân sự. Một cuộc không kích kéo dài chín giờ vào Kyiv
hôm thứ Ba đã khiến ít nhất 28 người thiệt mạng.
Italy
và kế hoạch đầy tham vọng cho châu Phi
Thủ
tướng Ý Giorgia Meloni và chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen sẽ chủ
trì hội nghị thượng đỉnh về phát triển châu Phi tại Rome vào thứ Sáu. Bà Meloni
hy vọng sẽ thúc đẩy “Kế hoạch Mattei” của Ý, một chiến lược đầy tham vọng nhằm
định vị Ý là đối tác chủ chốt của châu Phi. Bà kỳ vọng việc giúp các nước phát
triển và xây dựng mối quan hệ năng lượng mạnh mẽ hơn sẽ giúp giảm tình trạng di
cư bất hợp pháp đến châu Âu — một mối quan tâm chính của đảng cánh hữu Anh Em
nước Ý mà bà là lãnh đạo. Hiện đã có 14 quốc gia châu Phi đăng ký tham gia các
dự án thí điểm.
Được
đặt tên theo Enrico Mattei, người sáng lập tập đoàn năng lượng nhà nước ENI của
Ý, kế hoạch này gợi lại tầm nhìn của ông trong những năm 1950 về việc chia sẻ
tài nguyên thiên nhiên không mang tính bóc lột. Nhưng cam kết ban đầu trị giá
5,5 tỉ euro (tương đương 6 tỉ USD), bao gồm các khoản tín dụng và tài trợ, vẫn
là khiêm tốn so với nhu cầu của châu Phi. Hội nghị thượng đỉnh hôm nay là nhằm
kết nối kế hoạch phát triển của Ý với chương trình rộng lớn hơn của EU. Nhưng để
thuyết phục các đối tác châu Phi, chủ nhà cũng sẽ phải chứng minh rằng họ có thể
biến lời nói thành hành động.
No comments:
Post a Comment