Ivan
Preobrazhenskiy | The Insider
Hnb
Tran cùng
với Phúc
Lai GB biên dịch
CHIẾN
TRANH NHƯ THƯỜNG LỆ: AI SẼ THẮNG TRONG CUỘC TẤN CÔNG CỦA ISRAEL VÀO IRAN VÀ AI
SẼ PHẢI CHỊU HẬU QUẢ
Ivan Preobrazhenskiy | Chuyên gia về Trung và Đông Âu
của ấn phẩm The Insider
Ngày
16 tháng 6 năm 2025
Cuộc
tấn công của Israel vào Iran diễn ra vào đêm ngày 13 tháng 6 không phải là điều
bất ngờ, nhưng vẫn khiến nhiều nhà quan sát không kịp chuẩn bị. Người Israel đã
loại bỏ các sĩ quan quân sự cấp cao của Iran và một số nhân vật chủ chốt trong
chương trình hạt nhân của nước này, gây thiệt hại nghiêm trọng cho hệ thống
phòng không của Iran, sau đó tiếp tục cuộc tấn công ban đầu bằng nhiều đợt tấn
công vào các căn cứ tên lửa và máy bay không người lái, cơ sở hạt nhân và trung
tâm chỉ huy của Iran.
Donald
#Trump
không che giấu niềm vui của mình, và Vladimir #Putin
cũng có lý do để vui mừng, khi đã thảo luận về Iran với Tổng thống Mỹ ngay trước
cuộc tấn công. Sự chú ý — và việc cung cấp viện trợ quân sự — một lần nữa đã
chuyển từ Ukraine sang Trung Đông. Và tất nhiên, giá dầu đang tăng.
AI
SẼ ĐƯỢC HƯỞNG LỢI TỪ THÀNH CÔNG CỦA ISRAEL
Israel
và Iran đã có chiến tranh trong nhiều năm. Những gì chúng ta đang chứng kiến hiện
nay chỉ là hành động mới nhất của họ — và gần như chắc chắn không phải là hành
động cuối cùng. Chính quyền Israel đã công khai bày tỏ mong muốn phá bỏ chế độ
thần quyền của Iran với hy vọng rằng một cái gì đó dân chủ hơn — và quan trọng
hơn là ít chống lại Israel hơn — có thể xuất hiện thay thế. Tuy nhiên, kịch bản
thay đổi chế độ như vậy khó có thể xảy ra nếu không có sự can thiệp trực tiếp,
mà hiện tại không ai có vẻ đã chuẩn bị cho điều đó. Do đó, các hành động thù địch
hiện tại chắc chắn sẽ tiếp tục, ngay cả khi Israel một lần nữa thành công trong
việc đẩy lùi Iran trong nhiều thập kỷ trong việc theo đuổi vũ khí hạt nhân.
Trong
bối cảnh của cuộc xung đột này — ít nhất là về mặt hùng biện, mang dấu ấn của một
cuộc chiến hủy diệt — một danh sách dài các bên đang tìm cách khai thác lợi ích
tối đa. #Donald_Trump
chắc chắn xếp hạng cao trong danh sách này. Không giống như các đồng minh châu
Âu của mình, những người đã tìm cách tránh leo thang và thúc đẩy các cuộc đàm
phán, Trump không che giấu sự hài lòng của mình và xác nhận rằng ông đã biết về
các hoạt động chuẩn bị cho cuộc tấn công. Ông đã cam kết hỗ trợ quân sự của Mỹ
cho người Israel — và đã thực hiện điều đó, với việc quân đội Mỹ bắn hạ máy bay
không người lái Shahed của Iran được phóng lên như một phần trong nỗ lực trả
đũa ban đầu của Iran đối với nhà nước Do Thái.
Trump
đã có cơ hội thể hiện quyết tâm của mình. Đúng là Israel đang thực hiện mọi cuộc
chiến, nhưng không ai từng nghi ngờ về sự sẵn sàng của họ trong cuộc đối đầu với
Iran. Trong khi đó, tổng thống Mỹ có cơ hội chứng minh sự kiên định của mình, mặc
dù đóng góp của ông cho hoạt động này phần lớn chỉ giới hạn trong lĩnh vực ngoại
giao.
Trong
nỗ lực này, Trump đã nói chuyện với một bên hưởng lợi tiềm năng khác của cuộc
chiến này. Trước cuộc tấn công của Israel vào các cơ sở quân sự và hạt nhân của
Iran, tổng thống Mỹ đã có một cuộc điện đàm dài với #Vladimir_Putin,
chính thức là đồng minh tích cực của Iran. Putin đã nhận được công nghệ sản xuất
máy bay không người lái từ Tehran, đảm bảo một lợi thế tạm thời nhưng đáng kể
trong cuộc chiến xâm lược của ông ta chống lại Ukraine.
Trong
hai năm qua của cuộc chiến tranh Nga-Ukraine, Iran được coi là một nhà cung cấp
tên lửa quan trọng cho quân đội Nga. Người Iran đã mua hàng hóa của Nga và thậm
chí đã ký một thỏa thuận song phương với Moscow (mặc dù không có điều khoản hỗ
trợ quân sự trực tiếp).
••
Tuy nhiên, trong ngắn hạn và trung hạn, Nga có thể sẽ được hưởng lợi từ cuộc tấn
công của Israel. Moscow có lợi khi thấy giá dầu tăng vọt hiện nay, do lo ngại
Iran sẽ chặn một phần hoặc toàn bộ các chuyến hàng từ Vịnh Ba Tư đến các thị
trường toàn cầu hoặc Tehran sẽ ngừng chính nguồn cung cấp của chính mình.
••
Nga cũng có lợi vì ngay cả trước cuộc tấn công vào các mục tiêu và nhân vật
lãnh đạo của Iran, Mỹ đã chuyển hướng nguồn cung cấp quân sự của mình từ
Ukraine sang Israel. Các hệ thống phòng không của Mỹ ban đầu dành cho Ukraine vẫn
ở lại Israel. Theo các báo cáo mới nhất, Kyiv chưa bao giờ nhận được các hệ thống
Patriot và tên lửa lỗi thời mà Israel dự định gửi, mặc dù đã có các cuộc thảo
luận trước đó về việc chuyển giao chúng.
••
Cuối cùng, sự chú ý của giới truyền thông, blogger và chính trị gia toàn cầu hiện
đang chuyển từ Ukraine sang Iran và Israel, và có khả năng sẽ vẫn ở đó trong
nhiều tuần tới. NGA HIỆN ĐƯỢC TỰ DO LÀM BẤT CỨ ĐIỀU GÌ MÌNH MUỐN — KHÔNG AI ĐỂ
Ý, NGAY CẢ KHI CÁC CUỘC KHÔNG KÍCH MỚI NHẮM VÀO DÂN THƯỜNG UKRAINE. Và phản ứng
thận trọng từ Điện Kremlin — sự pha trộn giữa lên án và bày tỏ quan ngại — rõ
ràng đã xác nhận sự hiểu biết này.
Nga
hiện được tự do làm bất cứ điều gì mình muốn — không ai để ý, ngay cả khi các
cuộc không kích mới nhắm vào dân thường Ukraine
••
Một bên hưởng lợi khác từ cuộc chiến hiện tại — một bên mà nhiều người có xu hướng
bỏ qua — là #Azerbaijan.
Mặc dù là nước láng giềng gần nhất của Iran, Azerbaijan vẫn tích cực mua vũ khí
từ Israel và ở một số khía cạnh, thậm chí có thể được coi là đồng minh quân sự
của chính phủ Netanyahu.
Nếu
không có công nghệ của Israel, quân đội Azerbaijan sẽ không thể thể giành lại
quyền kiểm soát khu vực Nagorno-Karabakh — vùng đất mà họ đã mất trong bối cảnh
Liên Xô sụp đổ — một cách nhanh chóng và hiệu quả như những gì họ đã làm trong
cuộc tấn công năm 2023 của Baku.
Đồng
thời, một số lượng lớn người Azerbaijan sinh sống tại Iran (không có số liệu thống
kê chính thức, ước tính con số này từ 5 triệu đến hơn 20 triệu người).).
Trong
nửa đầu thế kỷ 20, thực tế nhân khẩu học này đã thúc đẩy các nhà chức trách
Liên Xô đưa ra những gợi ý không mấy tinh tế về các yêu sách lãnh thổ tiềm
tàng. Trong những năm gần đây, Azerbaijan — dù hành động độc lập hay hợp tác với
đồng minh Thổ Nhĩ Kỳ — đã nỗ lực xây dựng mối quan hệ tích cực với Iran.
Tuy
nhiên, Tehran liên tục tuyên bố ủng hộ chủ quyền của Armenia và thậm chí tuyên
bố sẵn sàng cung cấp hỗ trợ quân sự nếu cần thiết. Gần đây, sự chú ý đã tập
trung vào cái gọi là #Hành_lang_Syunik
(hay #Zangezur)
— một tuyến đường quá cảnh được đề xuất từ Thổ Nhĩ Kỳ đến Azerbaijan sẽ chạy
qua lãnh thổ Armenia thông qua vùng đất Nakhchivan của Azerbaijan. Hành lang
này được đề cập trong tuyên bố đánh dấu sự kết thúc của Chiến tranh
Nagorno-Karabakh lần thứ hai.
Nga
cũng bày tỏ sự quan tâm lớn trong việc mở hành lang vận tải và thương mại này.
Tuy nhiên, do bản chất ngoài lãnh thổ của tuyến đường — sẽ hoạt động ngoài tầm
kiểm soát của Armenia — trên thực tế, nó sẽ cắt đứt Armenia khỏi Iran, vì nó chạy
thẳng dọc theo biên giới Armenia-Iran. Trong khi đó, Armenia và Azerbaijan vẫn
chưa ký hiệp ước hòa bình hoặc chính thức công nhận biên giới của nhau. Chính
phủ Azerbaijan đã nhiều lần đưa ra yêu cầu Armenia sửa đổi hiến pháp, trong đó
có tham chiếu đến Tuyên Ngôn Độc Lập năm 1990 — một văn bản bao gồm một điều
khoản về "sự thống nhất của Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Armenia với
Nagorno-Karabakh".
Do
đó, việc Iran có khả năng rút lui khỏi các sự kiện ở Nam Kavkaz do các cuộc tấn
công của Israel có thể sắp xếp lại cán cân quyền lực trong khu vực, tước đi đồng
minh khu vực tiềm năng duy nhất của Armenia trong trường hợp xảy ra xung đột mới
với Azerbaijan. Nhưng tất nhiên, điều này giả định rằng cuộc đối đầu hiện tại
giữa Iran và Israel sẽ kéo dài.
••
Nhiều bên khác sẽ được hưởng lợi từ những diễn biến hiện tại. Ví dụ, chính quyền
mới của #Syria
có thể mong đợi Iran không can thiệp nghiêm trọng vào các vấn đề của họ trong
tương lai gần. Và ở #Iraq,
phần lớn người Shiite ủng hộ Iran đã tạm thời mất đi một đồng minh quan trọng.
Với cả người Iran và người Mỹ bị chiếm đóng, Thổ Nhĩ Kỳ đã có cơ hội tấn công
người Kurd ở Iraq.
••
Có cả Ả Rập Xê Út, một quốc gia không giống như UAE, đã không ký Hiệp định
Abraham lịch sử với Israel, nhưng theo truyền thống, họ thù địch với Iran theo
dòng Shiite. Mặc dù Trung Quốc đã làm trung gian thành công cho thỏa thuận hữu
nghị giữa người Saudi và Tehran vào năm 2023, nhưng hai nước chưa bao giờ đạt
được quan hệ ngoại giao chính thức. Trong khi đó, người Houthi ở Yemen — đồng
minh thân cận của Iran — vẫn là kẻ thù trực tiếp của người Saudi.
••
Qatar, xét theo mối quan hệ gần gũi trong lịch sử với Iran, cũng có lợi ích
riêng của mình.. Tóm lại, cuộc chiến có thể nhanh chóng lan rộng khắp một khu vực
được xác định bởi vai trò quan trọng, thường gây mất ổn định của Iran.
DANH
SÁCH THƯƠNG VONG
••
Tất nhiên, #Iran
đứng đầu danh sách. Chính phủ của Netanyahu tuyên bố phá hủy các hệ thống phòng
thủ của Iran, với Tehran chính thức hiện phải đối mặt với tối hậu thư của
Israel. Chế độ Iran phải đồng ý phá hủy hoàn toàn chương trình hạt nhân của
mình và chấp nhận sự giám sát quốc tế — nghĩa là nối lại các cuộc đàm phán với
Mỹ và các bên trung gian khác, bất chấp tuyên bố gần đây của Iran về việc rút
khỏi các cuộc đàm phán này. Nếu không, Israel đã chuẩn bị phá hủy ngành công
nghiệp dầu mỏ của Iran — và nói rộng hơn là toàn bộ nền kinh tế của đất nước.
••
Nhóm bị ảnh hưởng nhiều thứ hai là các tổ chức khủng bố Hồi giáo được Iran hỗ
trợ — cái gọi là "Đế Chế Iran", mà Israel đã làm suy yếu nghiêm trọng
trong những năm gần đây. Bao gồm #Hamas,
lực lượng này vẫn kiểm soát một phần Dải Gaza; #Hezbollah
ở Lebanon, lực lượng đã từ chối phá vỡ lệnh ngừng bắn với Israel mặc dù đã tấn
công Iran; và cuối cùng là #Houthis_Yemen.
Nếu Iran chấp nhận tối hậu thư của Israel, thì việc ngừng hỗ trợ cho những nhóm
này và các nhóm khác — ngụ ý rằng chúng sẽ bị giải thể — gần như chắc chắn sẽ nằm
trong số các điều kiện.
••
"Con cừu đen" trong danh sách này dường như là #Armenia,
quốc gia đã coi Iran là đồng minh tiềm năng sau khi Vladimir Putin quyết định,
thậm chí trước khi Nga bắt đầu xâm lược Ukraine, sẽ rút hỗ trợ cho Yerevan, về
cơ bản là trao đất nước này cho Azerbaijan.
Tuy
nhiên, Yerevan chính thức có thể không phải là quốc gia duy nhất rơi vào tình
huống này. Những tác động của sự thay đổi mạnh mẽ như vậy trong cán cân quyền lực
ở Trung Đông có thể được cảm nhận từ xa như Trung Á. Iran đóng vai trò có ảnh
hưởng trong phong trào khủng bố Taliban ở Afghanistan và dân số Tajikistan có
quan hệ họ hàng về mặt dân tộc với người Iran.
Nói
cách khác, bằng cách tấn công Iran, Israel đã châm ngòi cho một thùng thuốc
súng khổng lồ — một thùng thuốc súng vẫn chưa nổ.
Hậu
quả đã rất nghiêm trọng, nhưng những gì chúng ta thấy cho đến nay chỉ là tia lửa
từ một ngòi nổ đang âm ỉ. Bản thân vụ nổ sẽ kéo dài trong nhiều tháng — thậm
chí nhiều năm.
HÌNH
:
https://www.facebook.com/photo?fbid=3167396296731836&set=pcb.3167397316731734
https://www.facebook.com/photo?fbid=3167396516731814&set=pcb.3167397316731734
No comments:
Post a Comment