Cuốn tiểu thuyết Nga
đã trở thành kim chỉ nam tinh thần của Tập
John Garnaut và Sam Chetwin George | New York Times
Nguyễn
Thị Kim Phụng, biên dịch
19/12/2024
HÌNH : https://nghiencuuquocte.org/wp-content/uploads/2024/12/194.-Xi-Jinping.jpg
Cuối
tháng 10, trong khi phần lớn thế giới đang tập trung vào cuộc bầu cử ở Mỹ, Chủ
tịch Tập Cận Bình của Trung Quốc đã đưa ra một lời kêu gọi toàn cầu phản đối trật
tự thế giới do Mỹ lãnh đạo.
Phát
biểu tại Kazan, Nga, trong hội nghị thượng đỉnh các nước BRICS, ông nói với các
nhà lãnh đạo Brazil, Nga, Ấn Độ, Nam Phi, Iran, Ai Cập, và một số quốc gia khác
rằng: thế giới đã bước vào một kỷ nguyên mới quan trọng “được xác định bởi sự hỗn
loạn và chuyển đổi.”
VIDEO
:
Cuốn tiểu
thuyết Nga đã trở thành kim chỉ nam tinh thần của Tập
https://www.youtube.com/watch?v=7AJKG4q1tPk
“Chúng
ta nên để thế giới tiếp tục hỗn loạn, hay đưa nó trở lại con đường đúng đắn của
sự phát triển hòa bình?” Tập hỏi. Ông cũng nhắc đến một cuốn tiểu thuyết Nga viết
năm 1863 ca ngợi cuộc đấu tranh cách mạng và đã truyền cảm hứng cho Vladimir
Lenin, như một hướng dẫn tinh thần cho nhiệm vụ phía trước.
Tập
thường dựa vào truyền thống lịch sử và văn học của Nga để truyền đạt ý định hạ
thấp – và cuối cùng là thay thế – các ý tưởng và thể chế phương Tây. Tuy nhiên,
bằng cách thúc đẩy tinh thần hy sinh cách mạng trong BRICS, một nhóm đang được
mở rộng để bao gồm các quốc gia thành viên mới, Tập đang báo hiệu ý định tập hợp
các nước đang phát triển cho một cuộc đấu tranh mạnh mẽ hơn chống lại bá quyền
Mỹ.
Cuốn
tiểu thuyết khó hiểu và cấp tiến mà nhà lãnh đạo Trung Quốc trích dẫn làm nguồn
cảm hứng cho ông đã hé lộ phần nào về tư duy của Tập, khi ông chuẩn bị thử
thách cam kết của Donald Trump đối với các thể chế và liên minh làm nền tảng
cho trật tự do Mỹ lãnh đạo.
Cuốn
“What Is to Be Done? Tales of New People” (Cần phải làm gì? Câu chuyện về những
con người mới) được Nikolai Chernyshevsky viết trong phòng giam vào năm 1862 và
1863, sau khi chính quyền Sa hoàng bỏ tù ông vì “ý định xấu xa là lật đổ trật tự
hiện tại” do ông bị cáo buộc có liên hệ với các tổ chức chủ trương lật đổ. Cuốn
tiểu thuyết này ít được biết đến ở phương Tây, có lẽ vì câu chuyện quanh co,
khó hiểu, về mối tình tay ba trong một hợp tác xã may mặc thực sự là một tác phẩm
khó đọc. Nhà thơ người Nga Afanasy Fet đã nói rằng tội ác thực sự của
Chernyshevsky là “sự giả tạo đến mức tệ hại” và việc đọc cuốn sách là một nhiệm
vụ “gần như không thể chịu đựng được.” Một trong hai tác giả của bài viết này
có thể chứng thực điều đó – người đã cố gắng rất nhiều lần, nhưng vẫn không thể
đọc xong cuốn sách trong thời gian còn làm việc như một nhà báo ở Bắc Kinh.
Sự
hấp dẫn của cuốn sách đối với Tập nằm ở nhân vật chính, Rakhmetov. Là hậu duệ của
một gia đình quyền quý, Rakhmetov nổi loạn chống lại người cha độc đoán của
mình ở tuổi 16, bắt đầu rèn luyện thể chất bằng cách làm những việc chân tay nặng
nhọc và chuyển đến St. Petersburg, nơi ông được tuyển dụng vào một nhóm hoạt động
ngầm và được tái sinh thành một “người đàn ông phi thường” – một nhà cách mạng
tối thượng.
Rakhmetov
đã từ bỏ đồ ăn ngon, rượu quý, và phụ nữ. Ông đọc các tác phẩm kinh điển về triết
học, văn học, và khoa học. Ông tránh ngủ trên nệm và thậm chí dành cả đêm trên
giường đinh để thử thách bản thân, mặc kệ cơ thể bê bết máu. Ông “hoàn toàn
không bị ảnh hưởng bởi cảm xúc cá nhân, không có trái tim cá nhân” và chỉ tập
trung vào việc làm bất cứ điều gì cần thiết để đạt được mục tiêu cao cả của
mình.
Tư
tưởng thực dụng cấp tiến của cuốn sách đã truyền cảm hứng cho Lenin, người đã
mượn tựa đề “Cần phải làm gì?” cho bài luận mang tính bước ngoặt của chính ông
vào năm 1902, trong đó ông đã đoạn tuyệt với những người theo chủ nghĩa dân chủ
xã hội hòa bình, để ủng hộ việc thành lập một đội tiên phong gồm những người
cách mạng chuyên nghiệp năng nổ.
Cuốn
sách cũng truyền cảm hứng cho nhiều Hồng Vệ Binh cấp tiến của Mao Trạch Đông và
những thanh niên thành thị đã đáp lại lời kêu gọi của Mao để đến sống với những
người nông dân Trung Quốc ở vùng nông thôn trong thời kỳ Cách mạng Văn hóa.
Trong số những thanh niên “hạ hương” (về quê) này có cả Tập. Theo lời kể của
chính ông, lần đầu tiên ông đọc cuốn sách của Chernyshevsky là ở tuổi thiếu
niên khi sống trong một hang động ở vùng nông thôn tỉnh Thiểm Tây. Ông đã “sốc”
trước lối sống khổ hạnh của Rakhmetov, nhưng cho rằng chúng là lý tưởng để tôi
luyện ý chí. Tập đã nói rằng ông noi gương Rakhmetov bằng cách không ngủ trên nệm,
tắm nước lạnh, và tập thể dục ngoài trời trong mưa và tuyết.
Tập
đã trích dẫn lại tinh thần hy sinh và lòng dũng cảm này tại hội nghị thượng đỉnh
BRICS, nói với các nhà lãnh đạo khác rằng “quyết tâm không gì lay chuyển và cuộc
đấu tranh mãnh liệt của Rakhmetov chính xác là loại sức mạnh tinh thần mà chúng
ta cần ngày nay. Những cơn bão của thời đại chúng ta càng lớn, thì chúng ta
càng phải đứng vững ở tuyến đầu với quyết tâm không gì lay chuyển và lòng dũng
cảm tiên phong.”
Điều
đáng chú ý là Trung Quốc đã hạ thấp bản chất cấp tiến trong chương trình của Tập
nhắm đến chủ nghĩa tiêu dùng của phương Tây, xóa bỏ nội dung nhắc đến Rakhmetov
khỏi bản ghi chép chính thức bằng tiếng Anh về bài phát biểu của ông.
Tập
đã liên tục gia tăng áp lực trong nỗ lực làm suy yếu quyền lực của Mỹ. Năm
2022, ông tuyên bố quan hệ đối tác “không giới hạn” với Nga và âm thầm ủng hộ Tổng
thống Vladimir Putin về cuộc chiến của ông ở Ukraine. Tập cũng ủng hộ cái mà
ông gọi là “Sáng kiến An ninh Toàn cầu,” vốn đóng vai trò là khuôn khổ lập luận
và triết học cho các kế hoạch của ông. Sáng kiến này ủng hộ các lý tưởng như
“an ninh chung” và bảo vệ “quan ngại an ninh hợp pháp” của mỗi quốc gia. Nhưng
mục đích thực sự của nó dường như là để cung cấp vỏ bọc cho những nước đang
thách thức lợi ích chiến lược của Mỹ (Trung Quốc đã viện dẫn sáng kiến này để
biện minh cho cuộc xâm lược Ukraine của Putin), và cuối cùng là bảo vệ lợi ích
và hệ thống chính trị của Trung Quốc cũng như của các đối tác của nước này khỏi
những ràng buộc do Mỹ áp đặt.
Nhà
lãnh đạo Trung Quốc muốn có nhiều quốc gia hơn cùng tập hợp trong khuôn khổ
này. Tại Kazan, ông và Putin đã nhiều lần nhấn mạnh tầm quan trọng của an ninh
khi BRICS chào đón các thành viên mới như Ai Cập, Ethiopia, Iran, và Các Tiểu
vương quốc Ả Rập Thống nhất – cùng những người nộp đơn xin gia nhập và quan sát
viên như Cuba, Venezuela, và Tổ chức Giải phóng Palestine. Nhiều nước trong số
này có nguồn gốc cách mạng hoặc Leninist của riêng họ, và không cần phải được
khuyến khích để tập hợp chống lại Mỹ. Như Tổng thống Iran, Masoud Pezeshkian,
đã nói trên đường đến hội nghị thượng đỉnh, “BRICS có thể là một lối thoát khỏi
chủ nghĩa toàn trị của Mỹ.”
Tập
đã nhận ra tầm quan trọng của đòn bẩy địa chính trị và đang cố gắng tạo ra một
liên minh những nước theo chủ nghĩa chuyên chế. Ông đã củng cố quan hệ đối tác
của Trung Quốc với Nga, tăng cường sự ủng hộ cho Iran trong các cuộc chiến ủy
nhiệm với Israel, và kiềm chế không chỉ trích đồng minh chính thức duy nhất của
Trung Quốc – Triều Tiên – về việc triển khai quân đội đến hỗ trợ cuộc chiến của
Nga ở Ukraine. Trung Quốc cũng nỗ lực hàn gắn quan hệ trước đây từng rạn nứt với
các quốc gia như Ấn Độ, Việt Nam, và Brazil, và đang củng cố các quan hệ đối với
các nước đang phát triển khác.
Tập
dường như tin rằng lợi thế đang đứng về phía mình. Ngược lại, Trump chuẩn bị nhậm
chức khi năng lực của Mỹ bị căng thẳng do xung đột ở Trung Đông và Ukraine. Đội
ngũ của Tổng thống Mỹ cũng là sự kết hợp giữa những người theo chủ nghĩa cô lập
và những người theo chủ nghĩa diều hâu Trung Quốc, trong khi gieo rắc sự nghi
ngờ về cam kết của Mỹ đối với các đồng minh và đối tác như Ukraine và Đài Loan.
Tập
đã thể hiện tư thế cứng rắn của mình tại hội nghị thượng đỉnh châu Á-Thái Bình
Dương ở Lima, Peru, vào tháng trước trong những bình luận rõ ràng nhắm vào vị tổng
thống Mỹ sắp nhậm chức. Ông đã liệt kê một loạt “lằn ranh đỏ không thể bị thách
thức,” bao gồm việc tránh xa các tranh chấp lãnh thổ của Bắc Kinh ở Biển Đông,
và nhấn mạnh rằng Washington “ủng hộ” mục tiêu thống nhất với Đài Loan của
Trung Quốc – một cách diễn đạt vượt xa những gì Mỹ đã cam kết trong hàng chục
năm qua.
Putin
vẫn là đối tác quan trọng của Tập. Trong năm nay, truyền thông nhà nước Nga đưa
tin rằng Putin đã lên kế hoạch tặng nhà lãnh đạo Trung Quốc một bản sao cũ của
cuốn sách của Chernyshevsky vào sinh nhật của ông hồi tháng 6, và còn tổ chức hội
nghị thượng đỉnh BRICS tại khu vực Tatarstan, quê hương của Rakhmetov. Hai nhà
lãnh đạo đã gặp nhau vào tháng 10 tại Điện Kremlin Kazan, nằm ở cuối con đường
từng được gọi là Đường Chernyshevsky.
Nhưng
đừng nhầm lẫn ai mới là đứng đầu. Chính Tập đang đảm nhiệm vai trò của
Rakhmetov – “người phi thường,” tác nhân làm nên lịch sử – và tin rằng ý chí sắt
đá và sự lãnh đạo có tầm nhìn của ông sẽ giải thoát thế giới khỏi sự hỗn loạn của
nước Mỹ.
-----------------------
John
Garnaut
là đồng sáng lập của Garnaut Global, một công ty tư vấn rủi ro địa chính trị.
Ông là phóng viên chuyên mục Trung Quốc của tờ Sydney Morning Herald và là cố vấn
cấp cao cho cựu Thủ tướng Australia Malcolm Turnbull, và là tác giả của cuốn
“The Fall of the House of Bo.”
Sam
Chetwin George
là giám đốc chương trình nghiên cứu Trung Quốc của Garnaut Global và là nghiên
cứu viên tại ấn phẩm văn hóa China Heritage
Nguồn: John Garnaut và Sam Chetwin
George, “This Unreadable Russian Novel Is Xi
Jinping’s Spiritual Guide,” New
York Times, 15/12/2024
No comments:
Post a Comment