Mạng
lưới vũ khí quốc tế : Thương mại tử thần hàng tỷ đô la và nạn vi phạm nhân
quyền ở Miến Điện
Minh
Anh - RFI
Đăng ngày: 23/09/2023 - 08:02
Nga, Trung Quốc bị tố cung cấp vũ khí để Miến Điện
vi phạm nhân quyền ; Trung Quốc gia tăng quấy rối đảo Đài Loan ; Gặp
« thiên thời », Azerbaijan tiến quân đánh Thượng Karabakh ; Căng
thẳng Ấn Độ và Canada khiến Hoa Kỳ khó xử và vì sao Mỹ - Iran trao đổi tù nhân
lúc này. Trên đây là những chủ đề chính mục Tạp chí Thế giới Đó đây tuần này.
https://s.rfi.fr/media/display/a8418064-598d-11ee-8053-005056bf30b7/w:980/p:16x9/armes%20russes.webp
Sơ đồ minh họa trong
báo cáo của Liên Hiệp Quốc về các loại vũ khí hiện đại Nga cung cấp cho quân đội
Miến Điện dùng để giết hại thường dân. © Ảnh chụp màn hình báo cáo của Hội
Đồng Nhân Quyền
Nga, Trung Quốc, Singapore, Ấn Độ và Thái Lan bị điểm
mặt
Trong kỳ họp Hội đồng Nhân quyền lần thứ 53 của Liên Hiệp Quốc (19/6 –
14/7/2023), báo cáo viên đặc biệt về tình hình nhân quyền Miến Điện trong bản
báo cáo đề tựa « Thương mại tử thần hàng tỷ đô la : Mạng lưới vũ
khí quốc tế tạo điều kiện cho vi phạm nhân quyền ở Miến Điện », cho biết,
quân đội Miến Điện đã nhập khẩu ít nhất gần một tỷ đô la vũ khí, các loại thiết
bị lưỡng dụng để sản xuất vũ khí chống lại chính thường dân của mình.
Mở đầu bản báo cáo dài khoảng 50 trang, báo cáo viên đặc biệt nhắc lại
vụ không quân Miến Điện thả hai quả bom xuống làng Pazigyi, thị trấn Kanbalu,
vùng Sagaing ngày 11/4/2023, làm 160 người thiệt mạng, trong đó có gần 40 trẻ
em nhưng chỉ có 59 hài cốt là được nhận diện.
Nếu như cuộc oanh kích này chỉ là một trong số các ví dụ về tội ác có
thể xảy ra từ chính quyền Miến Điện quân sự chống lại thường dân, thì đây còn
là một ví dụ khác cho thấy làm thế nào chính quyền Miến Điện vẫn tiếp tục có vũ
khí để thực hiện hành vi tàn bạo, bất chấp các lệnh cấm vận.
Cuộc điều tra của Hội đồng Nhân quyền chỉ rõ cả một mạng lưới quốc tế,
bất kể là các thực thể Nhà nước hay tư nhân, đã tham gia cung cấp vũ khí, công
cụ, máy móc, thiết bị và nguyên liệu thô cho quân đội và các nhà sản xuất vũ
khí trong nước.
Tính từ khi cuộc đảo chính xảy ra hồi tháng 2/2021, Miến Điện đã chi ra
gần một tỷ đô la cho những hoạt động nhập khẩu trên từ nhiều nước, lần lượt
theo thứ tự là Nga, Trung Quốc, Singapore, Ấn Độ và Thái Lan.
Nghiên cứu của báo cáo viên đặc biệt Liên Hiệp Quốc cho thấy một sự đa
dạng và số lượng hàng hóa cung cấp đáng kinh ngạc cho quân đội Miến Điện :
Từ việc chuyển giao máy bay chiến đấu, máy bay trực thăng tấn công, drone trinh
sát và tấn công, hệ thống tên lửa tân tiến, nâng cấp xe tăng, thiết bị vô truyến,
liên lạc, tổ hợp ra-đa, linh kiện thiết bị cho tầu chiến hải quân cho đến các
loại máy móc, công cụ cũng như là nhiều loại nguyên loại thô khác cho sản xuất
vũ khí.
Trung Quốc và chiến lược « cây gậy và củ cà rốt »
với Đài Loan
Tại eo biển Đài Loan, Trung Quốc tiếp tục gia tăng « uy hiếp
tinh thần » người dân hòn đảo. Ngày 18/09/2023, bộ Quốc Phòng Đài
Loan cho biết đã phát hiện 103 chiến đấu cơ Trung Quốc bay quanh đảo trong vòng
24 giờ. Một ngày sau đó, quân đội Trung Quốc điều tiếp hơn 50 chiếc máy bay
quân sự đến quấy rối.
Trả lời phỏng vấn đài RFI, chuyên gia về Trung Quốc Philippe Béja,
Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế (CERI), trước hết lưu ý, chiến dịch xâm nhập không
phận Đài Loan này diễn ra vào thời điểm Liên Hiệp Quốc có kỳ họp Đại Hội Đồng
thường niên và văn phòng đại diện của Đài Bắc ở New York sẽ có những hoạt động
với các tổ chức thân Đài Loan. Động thái này của Bắc Kinh là nhằm nhắc nhở rằng
Trung Quốc là đại diện chính và nhất là Đài Loan không nên có một chỗ ở định chế
quốc tế.
Điểm thứ hai ông Beja muốn nhấn mạnh thêm là Đài Loan đang trong giai
đoạn chuẩn bị bầu cử tổng thống, dự kiến diễn ra vào tháng Giêng năm 2024. Các
thăm dò hiện cho thấy ứng viên Lại Thanh Đức (William Lai) thuộc đảng Dân Tiến
của tổng thống Thái Anh Văn hiện chiếm ưu thế.
Nhưng hành động can thiệp này của Bắc Kinh luôn diễn ra trước mỗi cuộc
bầu cử có nguy cơ bị phản đòn. Nhà Trung Quốc học giải thích tiếp :
« Ý tưởng lúc này là cùng lúc đưa ra "củ cà rốt và cây gậy
". Củ cà rốt chính là đề nghị mở rộng cửa thành phố Phúc Kiến tạo nhiều cơ
hội cho giới trẻ Đài Loan đến kiếm việc làm ở Trung Quốc. Nhưng vào lúc này, có
rất ít người trong giới trẻ Đài Loan muốn sang làm việc tại Trung Quốc. Ai cũng
biết rằng điều đó là cực kỳ phức tạp, đặc biệt là với đạo luật chống gián điệp. »
Thượng Karabakh : Có « thiên thời »,
Azerbaijan tiến quân
Căng thẳng giữa Armenia và Azerbaijan xung quanh vùng Thượng Karabakh lại
bùng phát. Ngày 20/9/2023, chính quyền Baku thông báo mở chiến dịch « chống
khủng bố ». Sau 24 giờ giao tranh dữ dội, lực lượng người gốc Armenia ly
khai ở Thượng Karabakh chấp nhận buông vũ khí đầu hàng và đàm phán để sáp nhập
vào lãnh thổ Azerbaijan.
Trên làn sóng RFI, Thorniké Gordadzé, cựu đại sứ Gruzia về quan hệ với
Liên Hiệp Châu Âu, hiện là giảng viên trường Khoa học Chính trị Sciences Po
Paris, trước hết giải thích, nếu như nguồn cội căng thẳng đã có từ cổ xưa, thì
đây còn là hệ quả của chính sách « chia để trị » từ thời Xô Viết,
khi cho hình thành một « ốc đảo » sắc tộc Armenia
trong lòng lãnh thổ Azerbaijan, nhằm phòng ngừa trường hợp cả hai nước Armenia
và Azerbaijan tuyên bố độc lập.
Vì sao xung đột lại bùng lên lúc này ? Cựu đại sứ Gruzia cho rằng
Azerbaijan đã tận dụng được cơ hội « thiên thời ». Nhiều
yếu tố để giải thích cho đợt tấn công mới này của Azerbaijan:
« Trước hết là sự vắng mặt của Nga, và nhất là tầm ảnh hưởng của
Nga ngày càng bị suy giảm trong khu vực. Nga – đồng minh lâu đời của Armenia –
giờ phải bận rộn với Ukraina, buộc phải rút một phần lực lượng được triển khai
trong vùng, chủ yếu tại Armenia và Thượng Karabakh, để chi viện cho các lực lượng
của Nga tại Ukraina.
Hơn nữa,
còn có việc Nga không hài lòng về đồng minh Armenia và giới lãnh đạo chính trị
hiện nay, đặc biệt là thủ tướng Nikol Pashinyan, tìm cách thoát khỏi tầm ảnh hưởng
có tính quyết định của Nga đối với đất nước. Ông ấy nỗ lực tìm kiếm nhiều đối
tác địa chính trị khác nhằm đa dạng hóa một phần nào các mối quan hệ đối ngoại.
Cuối
cùng, với việc Liên Hiệp Châu Âu ngày càng phụ thuộc vào nguồn khí đốt từ vùng
biển Caspi, Azerbaijan giờ trở thành một tác nhân quan trọng cho châu Âu. Tất cả
những yếu tố này đã thúc đẩy Azerbaijan tiến quân. »
Căng thẳng Ấn Độ – Canada : Hoa Kỳ trong thế
khó
Quan hệ giữa Canada và Ấn Độ bỗng trở nên căng thẳng sau khi Ottawa cáo
buộc chính quyền thủ tướng Modi dính líu đến vụ ám sát một nhà đấu tranh đòi ly
khai người Sikh lưu vong tại Canada. Tuy nhiên, mối hiềm khích này giữa hai nước
đặt Hoa Kỳ trong thế lưỡng nan, giữa một bên là nước láng giềng và bên kia là một
đồng minh lâu đời, một ông khổng lồ mà Washington đang ve vãn.
Từ Washington, thông tín viên đài RFI, Guillaume
Naudin giải thích :
« Đây là một tình thế mà chính quyền Biden dường như rất muốn
không biết đến. Căng thẳng bùng phát đột ngột giữa Canada và Ấn Độ không tạo
thuận lợi cho các kế hoạch của Mỹ. Từ nhiều tháng nay, nhất là để chống đối thủ
Trung Quốc, Hoa Kỳ đã xích lại gần hơn với Ấn Độ, thậm chí nhắm mắt làm ngơ trước
cách thực hiện dân chủ của thủ tướng Ấn Độ mang nặng tư tưởng dân tộc chủ nghĩa
ở trong nước.
Ông
Narendra Modi đã được Washington tiếp đón trong chuyến thăm cấp Nhà nước hồi
tháng 6/2023. Thủ tướng Ấn Độ cũng có cử chỉ lịch sự đối với tổng thống Mỹ
trong khuôn khổ cuộc họp nhóm G20 tổ chức ở New Delhi cách nay vài ngày.
Tuy
nhiên, Canada vẫn là láng giềng trực tiếp và là đồng minh lâu đời, thân cận của
Mỹ. Chính vì thế mà chính quyền Biden phải cân nhắc câu chữ. Phát ngôn viên
truyền thông chiến lược của John Kirby giải thích rằng mối quan hệ với Ấn Độ có
một tầm quan trọng thiết yếu không những cho vùng Nam Á, mà cả cho khu vực Ấn Độ
- Thái Bình Dương.
Dù vậy,
ông cũng bày tỏ mối quan ngại sâu sắc trước những cáo buộc từ Canada, và nhấn mạnh
cuộc điều tra phải được hoàn tất. Một tuyên bố đủ chừng mực để mà bà trợ lý của
phát ngôn viên Hội Đồng An Ninh Quốc Gia sau đó đăng một thông cáo nói rằng việc
nhắm mục tiêu vào những nhà bất đồng chính kiến sinh sống trên những quốc gia
khác là điều khó thể chấp nhận. »
Iran – Mỹ : Trao đổi tù nhân, mở đường cho việc
nối lại đối thoại ?
Ngày 18/09/2023, Hoa Kỳ và Iran tiến hành trao đổi tù nhân sau hai năm
đàm phán thông qua trung gian Qatar. Đồng thời, khoảng sáu tỷ đô la của Teheran
bị phong tỏa ở nhiều nước đã được chuyển trao cho Iran.
Trả lời ban Pháp ngữ đài RFI, chuyên gia về Iran Thierry Coville, Viện
Quan hệ Quốc tế và Chiến lược – IRIS, trước hết nhận định, « đây
là một thỏa thuận không chính thức, và thỏa thuận này thực sự có liên quan đến
việc giải tỏa các khoản tiền của Iran bị Hoa Kỳ phong tỏa. Đổi lại, Teheran hạn
chế phát triển chương trình hạt nhân và phóng thích các tù nhân Mỹ. »
Nhưng cùng lúc, tổng thống Mỹ ban hành thêm nhiều biện pháp trừng phạt
mới nhắm vào Iran. Theo chuyên gia về Iran, động thái này của ông Biden là nhằm
đáp trả các chỉ trích, phần lớn từ đảng Cộng Hòa, cho rằng tổng thống đã nhượng
bộ, tỏ ra yếu thế trước Iran. Liệu rằng cuộc trao đổi tù nhân lần này có sẽ mở
đường nối lại đối thoại giữa Iran và phương Tây như nhiều quan sát dự đoán hay
không ?
Về điểm này, ông Thierry Coville nhận định như sau : « Điều
đó trước hết phải bắt đầu từ Hoa Kỳ. Đây là bước đầu tiên. Văn bản không chính
thức này là một thỏa thuận quan trọng. Liệu Hoa Kỳ có sẽ trở lại với thỏa thuận
hạt nhân 2015 hay không ? Chính vì thế mà có một thỏa thuận không chính thức.
Chính phủ tổng thống Joe Biden nghĩ rằng khó thể thực hiện điều này trước kỳ bầu
cử tổng thống Mỹ sắp tới. »
Pháp chọn phim của Trần Anh Hùng để tranh giải
Oscar
Chọn « Niềm đam mê của Dodin – Bouffant » của
Trần Anh Hùng thay cho « Anatomy of a Fall » của
Justine Triet để tranh giải Oscar 2024, quyết định này của ủy ban tập hợp các
nhà sản xuất, đạo diễn và các nhà kinh doanh điện ảnh đang làm dấy lên những
tranh cãi trên mạng xã hội Pháp những ngày gần đây.
Với giải thưởng đạo diễn hay nhất tại Liên Hoan Phim Cannes 2023, nhà
làm phim Trần Anh Hùng tôn vinh ẩm thực Pháp và mối quan hệ tình cảm giữa một
người sành ăn, Dodin do diễn viên Benoit Maginel thủ vai, và cô đầu bếp của anh
là Eugénie qua vai diễn của Juliette Binoche.
Bối cảnh là nước Pháp tư sản năm 1885, tràn ngập trong một ánh sàng
vàng, bộ phim Niềm đam mê của Dodin – Bouffant đã tái hiện quá trình chuẩn bị
các món ăn cầu kỳ như thể trong thời gian thực.
Có lẽ chính nhờ cách dàn dựng cổ điển, thậm chí là hàn lâm, mà đạo diễn
Trần Anh Hùng đã khiến các nhà phê bình khó tính nhất phải chùn bước và từng được
đông đảo giới chuyên môn điện ảnh Mỹ đánh giá cao tại Liên Hoan Phim Cannes
tháng 5/2022. Theo RFI, điều này giải thích vì sao ủy ban Pháp lại ưu tiên chọn
bộ phim này hơn là « Anatomy of a Fall » của Justine
Triet, được trao giải Cành Cọ Vàng 2023.
Tuy nhiên, trên mạng xã hội, nhiều người thắc mắc, phải chăng phim của
Justine Triet bị « lật đổ » vì những phát biểu gay gắt
về chính sách của chính phủ ? Khi nhận Cành Cọ Vàng, nhà làm phim đã tố
cáo hiện tượng thương mại hóa văn hóa và điều đó đã gây ra một cuộc tranh cãi
chính trị.
---------------------------
Các nội dung liên quan
Israel
bị tố vẫn bán vũ khí cho chính quyền quân sự Miến Điện
No comments:
Post a Comment