Đạo luật Chống Lạm phát của
Biden đã đạt được gì sau một năm?
Đỗ Đặng Nhật
Huy, biên dịch
https://nghiencuuquocte.org/2023/09/12/dao-luat-chong-lam-phat-cua-biden-da-dat-duoc-gi-sau-mot-nam/
Tổng thống Joe Biden cuối cùng cũng thừa nhận
sai lầm trong việc đặt tên cho đạo luật hàng đầu của ông, Đạo luật Giảm Lạm
phát (IRA). Nó không nên được đo lường bằng tác động lên tình trạng lạm phát.
Và dù IRA thường gắn liền với tiến trình khử cacbon, chỉ có một số ít người Mỹ
biết về nó. Với tham vọng tái cử vào năm tới, tuần này ông Biden và chính quyền
của mình đã đánh dấu kỷ niệm ngày thông qua IRA bằng cách đi khắp đất nước và
nói về những lợi ích của nó. Trên thực tế, đạo luật này đã có những tác động
gì?
IRA được đặt tên như vậy trong nỗ lực nhằm thu
hút ủng hộ của cử tri, những người lo lắng về lạm phát cao trong năm 2022. Ông
Biden ban đầu đã đưa các chính sách khí hậu vào chương trình nghị sự rộng lớn
Xây dựng Lại Tốt hơn (Build Back Better) của mình, nhưng rồi chương trình này sụp
đổ vào tháng 12 năm 2021 do các tiếng nói phản đối từ bên trong đảng Dân chủ của
ông. Trong bối cảnh đó, IRA, phiên bản nhỏ hơn nhiều của nỗ lực ban đầu, là một
chiến thắng bất ngờ của đảng Dân chủ.
Đạo luật này có ba thành phần chính: cung cấp
tín dụng thuế và tài trợ để khuyến khích các dự án năng lượng xanh; mở rộng dịch
vụ y tế do chính phủ trợ cấp và giảm chi phí thuốc theo toa; và sửa đổi luật
thuế để thu thêm tiền từ các tập đoàn. Không phải tất cả các điều khoản này đều
đã đi vào hiệu lực. Các dự án lớn cần có thời gian để lập kế hoạch và xây dựng.
“Có thể” và “sẽ” vẫn là những từ phổ biến, chiếm phần lớn các báo cáo tiến độ từ
Nhà Trắng và các công ty nghiên cứu.
Nhưng các khoản đầu tư đã bắt đầu. Hầu hết số
tiền chi ra theo IRA đều hướng tới việc chống biến đổi khí hậu. Dữ liệu sớm nhất
cho thấy các công ty sản xuất bộ năng lượng sạch (như turbin gió và tấm pin mặt
trời) đang đẩy mạnh sản xuất. Hiệp hội Năng lượng Sạch Hoa Kỳ cho biết 83 nhà
máy sản xuất đã được công bố kể từ khi dự luật được thông qua. Hơn 50 công ty sẽ
sản xuất thiết bị sử dụng năng lượng mặt trời, trong khi phần còn lại chế tạo
các bộ phận của turbin gió hoặc pin. Tính tổng cộng, các dự án này có giá trị
270 tỷ USD – bằng tổng đầu tư vào năng lượng sạch của bảy năm trước đó. Theo một
công cụ theo dõi do Jay Turner của Đại học Wellesley điều hành, các công ty
cũng đã công bố khoản đầu tư 53 tỷ USD vào các nhà máy sản xuất xe điện (EV) và
các bộ phận xe, như pin và bộ sạc.
Vào thời điểm ông Biden nhậm chức vào năm
2021, 50 tỷ USD đầu tư đã được công bố cho xe điện. Trong bối cảnh đó, IRA giúp
thúc đẩy các xu hướng hiện có. Nhiều khoản trợ cấp theo đạo luật là không có giới
hạn, có nghĩa là, tùy thuộc vào số lượng dự án từ khu vực tư nhân, tổng chi
tiêu có thể tiêu tốn từ 369 tỷ USD (dự báo của chính phủ) đến hàng nghìn tỷ
USD. Một số khoản trợ cấp được gắn với các mục tiêu phát thải, do đó – ít nhất
là theo quan điểm của công ty tư vấn năng lượng Wood Mackenzie – các khoản tín
dụng có thể được cắt giảm vào cuối những năm 2060.
Những ưu đãi đó sẽ có tác động mạnh mẽ đến khả
năng đạt được các mục tiêu giảm phát thải của Mỹ. Trong thỏa thuận khí hậu
Paris năm 2015, nước này đã cam kết cho tới năm 2023 giảm được 50-52% lượng
phát thải khí nhà kính so với mức năm 2005. Một nghiên cứu đăng trên tạp chí
Science vào tháng 6 dự đoán, đến năm 2035, riêng IRA sẽ giúp giảm 43-48% lượng
khí nhà kính so với mức năm 2005.
Các chính sách khác của IRA cũng cần thời gian
để có tác động rõ ràng. Đạo luật sẽ cho phép Medicare (bảo hiểm y tế của chính
phủ cho những người trên 65 tuổi) thương lượng giá thuốc, nhưng phải đến năm
2026. Trong thời gian đó các biện pháp nhỏ hơn sẽ đi vào hiệu lực: IRA giới hạn
chi tiêu tự trả mỗi tháng cho insulin của mỗi người thụ hưởng một số chương
trình Medicare ở mức 35 USD. Hãng sản xuất thuốc Eli Lilly sau đó đã tự nguyện
giới hạn giá insulin.
Hồi tháng 4, đảng Cộng hòa tại Hạ viện đã bỏ
phiếu bãi bỏ IRA, một cử chỉ vô ích khi Thượng viện do phe Dân chủ kiểm soát sẽ
không bao giờ chấp nhận. Trên thực tế, các khu vực bỏ phiếu của đảng Cộng hòa
được hưởng lợi nhiều nhất từ đạo luật này. Nhiều dự án năng lượng sạch sẽ tìm đến
các bang đỏ, có thể là các trang trại gió ở vùng đồng bằng hoặc các trung tâm
hydro ở Texas và Utah (các tập đoàn ở cả hai bang đều đang vận động để tiền đổ
về phía họ). Bộ theo dõi của ông Turner cho thấy có 47,5 tỷ USD đầu tư vào xe
điện đang hướng tới các vùng Cộng hòa, so với 6,7 tỷ USD đến các khu vực Dân chủ.
Điều đó có nghĩa là – ít nhất khi ông Biden
còn ở Nhà Trắng – IRA sẽ không bị phe Cộng hòa phản đối quá kịch liệt. Song những
nỗ lực quảng bá đạo luật của đảng Dân chủ hầu như đều không thành công. Một cuộc
thăm dò hồi tháng 8 cho thấy 2 phần 3 người Mỹ biết rất ít hoặc không hề biết
gì về IRA, và chỉ có một phần tư biết về các khoản trợ cấp khí hậu của nó./.
No comments:
Post a Comment