Việt
Nam đối mặt với viễn cảnh chưa thoát nghèo thì dân số đã già
Trường
Sơn
2021-08-19
Tốc độ già hoá dân số ở Việt Nam vẫn đang ở mức cao
trong khi thu nhập bình quân đầu người lại không gia tăng ở mức tương xứng, điều
này khiến cho viễn cảnh chưa giàu đã già trở nên thật hơn bao giờ hết.
Ngày 17 tháng 8, Viện Nghiên cứu Đông Nam Á tổ
chức cuộc hội đàm về vấn đề già hoá dân số ở Việt Nam do tiến sĩ Giang Thanh
Long từ đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội trình bày.
Hiện số lượng người trên 60 tuổi ở Việt Nam là
hơn 11 triệu trong tổng số 97 triệu dân, và đang trên đà gia tăng, theo dự kiến
thì đến năm 2036 Việt Nam sẽ chạm đến ngưỡng dân số già.
Việc dân số già hoá, theo tiến sĩ Giang Thanh
Long, là vì hai lý cho chính bao gồm tỉ lệ sinh giảm và gia tăng tuổi thọ.
Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê, tỉ lệ sinh
ở Việt Nam đã giảm gần một nửa trong khoảng 30 năm qua, từ việc trung bình mỗi
phụ nữ sinh gần bốn con ở thời điểm năm 1989 xuống còn chỉ hai con vào năm
2019. Về mặt tuổi thọ, dân số Việt Nam có tuổi thọ trung bình là 74 tuổi, cao
hơn mức tuổi thọ trung bình của thế giới là 72 tuổi.
Theo tiến sĩ Giang Thanh Long thì với tình
hình dân số già hoá như hiện tại, sẽ nảy sinh nhiều thách thức cho nền kinh tế
và xã hội.
“Ở thời điểm năm 2018, tính theo chỉ số Sức mua
tương đương thì Việt Nam thuộc nước có thu nhập trung bình thấp, nhưng người
trên 65 tuổi đã chiếm hơn bảy phần trăm. Vậy nên, nếu tiếp tục đà này thì chúng
ta sẽ già trước khi giàu.”
Già hoá dân số đe doạ các quốc gia đang phát
triển như Việt Nam ở nhiều khía cạnh, trong đó có việc thiếu hụt lực lượng lao
động, sụt giảm năng suất, giá thành lao động gia tăng, giới hạn khả năng mở rộng
của nền kinh tế, và khiến cho năng lực cạnh tranh của quốc gia trên trường quốc
tế bị giảm thiểu.
Cũng theo tiếng sĩ Long thì Việt Nam chỉ còn
15 năm trước khi đạt đến ngưỡng dân số già để tận dụng lực lượng lao động dồi
dào nhằm phát triển kinh tế, và đề ra các chính sách đối phó với hệ quả của việc
dân số bị già hoá. Và 15 năm, theo ông Giang Thanh Long, là rất ngắn.
Hình minh hoạ: một người thợ cắt tóc trên đường phố
Hà Nội hôm 7/6/2021. AFP
Tăng năng suất lao động, tăng tỉ lệ sinh, và
kéo dài tuổi lao động là những biện pháp mà Nhà nước Việt Nam đang phải thực hiện.
Năng suất lao động, theo tiến sĩ Long, có vai
trò là “động lực chính” để chuyển hoá sự thay đổi của cơ cấu dân số thành sự
tăng trưởng về mặt kinh tế. Tuy nhiên, ông Long cũng cho rằng đà tăng năng suất
lao động ở Việt Nam hiện nay vẫn còn quá chậm so với đòi hỏi của thực tế.
Chính phủ Việt Nam gần đây cũng đã có những biện
pháp nhằm thúc đẩy tỷ suất sinh. Tháng Tư năm 2020, thủ tướng lúc bấy giờ là
ông Nguyễn Xuân Phúc ký Quyết định số 588, đặt ra mục tiêu đến năm 2030 thì tỉ
lệ sinh ở các địa phương hiện còn đang ở mức thấp sẽ tăng 10 phần trăm. Thành
phố Hồ Chí Minh, một trong những địa phương có tỉ lệ sinh thấp, với mức 1.4 con
trên mỗi phụ nữ, khiến cho ông Bí thư Đảng uỷ Nguyễn Thiện Nhân phải cảm thán rằng
phụ nữ ở đây “lười đẻ”.
Việt Nam cũng đã thông qua lộ trình kéo dài độ
tuổi lao động thông qua việc nâng mức tuổi nghỉ hưu, cụ thể đến năm 2027, độ tuổi
nghỉ hưu dành cho nam giới là 62 tuổi so với 60 tuổi như hiện nay. Đối với phụ
nữ, hiện tuổi nghỉ hưu đang là 55, nhưng đến năm 2028 thì sẽ tăng lên thành 57
tuổi.
Già hoá dân số, theo tiếng sĩ Giang Thanh
Long, cũng tạo ra gánh nặng cho hệ thống an sinh xã hội, trong đó có lương hưu
và hệ thống chăm sóc sức khoẻ cho người già. Ông cho biết:
“Chỉ có khoảng 10 phần trăm số người già cho rằng họ
có sức khoẻ tốt, nhưng có tới 52 phần trăm tự cho rằng tình trạng sức khoẻ của
họ là không tốt hoặc rất tệ.
Nếu tình hình này tiếp tục tiếp diễn ở trong tương
lai, và khi chúng ta có nhiều người già hơn thì lĩnh vực chăm sóc sức khoẻ cho
người già sẽ phải đối mặt với nhiều gánh nặng. Điều đó có nghĩa, chúng ta cần
phải chuẩn bị ngay từ bây giờ để giảm thiểu gánh nặng cho tương lai.
Nếu chúng ta không làm gì cả, hoặc không nỗ lực đủ,
chúng ta sẽ đối diện với những thách thức lớn về mặt ngân sách Nhà nước. Theo dự
tính, tỉ lệ người già ở Việt Nam mắc bệnh không truyền nhiễm là rất cao, và nếu
chúng ta không thay đổi gì về mặt chính sách thì trong tương lai chúng ta sẽ phải
trả cái giá rất đắt.”
Việc chăm sóc người già ở Việt Nam hiện nay,
theo tiến sĩ Long, phần lớn được thực hiện bởi người thân trong gia đình, và vấn
đề lớn nhất là sự thiếu chuyên môn trong việc chăm sóc người già bị bệnh. Để giải
quyết vấn đề này, ông Long đề bạt là cần phải thúc đẩy hệ thống bác sĩ gia đình
hoặc đẩy mạnh đầu tư vào các trung tâm chăm sóc sức khoẻ cho người già.
Dịch bệnh do COVID-19 gây ra, theo tiến sĩ
Giang Thanh Long, đã khiến nhiều lao động tuy còn trẻ nhưng đã rơi vào cảnh
không còn khả năng tài chính để chi tiêu cho những nhu cầu cơ bản. Ông Long cho
rằng đây là lời cảnh tỉnh cho những người khác về nguy cơ của việc không có sự
đảm bảo về tài chính. Do vậy người trẻ cần phải tham gia các chương trình bảo
hiểm hoặc quỹ hưu trí ngay bây giờ để khi về già hoặc khi gặp biến động về việc
làm, thì sẽ có sự bảo đảm.
-------------------
Tin, bài liên quan
·
Hàng
chục triệu người Việt trong nước sẽ không có lương hưu vào năm 2030?
·
Lương
hưu trí và nỗi lo của người già
·
Australia
nâng tuổi về hưu lên 70
·
Nguồn
quỹ hưu trí sắp cạn kiệt
No comments:
Post a Comment