Afghanistan
: Tính chính đáng, thách thức sống còn cho Taliban
Anh
Vũ -
RFI
Đăng ngày: 31/08/2021 - 15:10
https://www.rfi.fr/vi/ph%C3%A2n-t%C3%ADch/20210831-taliban-di-tim-tinh-chinh-dang
Hôm nay, 31/08/2021, những người lính Mỹ cuối cùng
đã rút khỏi Kabul, đánh dấu một trang mới cho Taliban. Phong trào Hồi Giáo vũ
trang này đã chiến thắng trong cuộc chiến tranh Afghanistan, từ giờ họ nắm toàn
quyền quản lý lãnh đạo một trong những đất nước nghèo nhất thế giới. Taliban phải
bắt đầu từ con số không của một chính quyền thực thụ cùng với nỗ lực tìm cách
thoát khỏi sự cô lập ngoại giao với thế giới bên ngoài.
Lực lượng Taliban
tuần hành ở Qalat, tỉnh Zabul, Afghanistan, ngày 19/08/2021. Via REUTERS -
Social Media
Ngay từ khi lực lượng nổi dậy Taliban trở lại
Kabul nắm quyền ở Afghanistan một cách khá dễ dàng hôm 15/08, một câu hỏi luôn
được đặt ra và chưa có câu trả lời chính xác: Phong trào Hồi Giáo cực
đoan với những hình ảnh đáng sợ trong quá khứ này sẽ có được vị trí thế nào
trên trường quốc tế ?
Khi Taliban giành được chính quyền ở
Afghanistan, cộng đồng quốc tế phải chạy đua với thời hạn rút quân đội Mỹ để
lo di tản công dân của mình và thường dân Afghanistan, chưa có mấy nước đặt
vấn đề công nhận hay không Taliban. Tuy nhiên, « một số nước đã nhận
ra rằng Taliban là nhân tố không thể bỏ qua được », như nhận định của
chuyên gia Didier Chaudet, Viện Nghiên cứu Pháp về Trung Á, trên kênh truyền
hình TV5. Theo nhà nghiên cứu này, vấn đề là các nước sẽ nói chuyện với Taliban
trên tư cách nào. Đó có thể là một mối quan hệ thực dụng, chứ không thể có quan
hệ đồng minh gắn bó theo kiểu sống còn.
Rút kinh nghiệm lần nắm quyền trước
(1996-2001), khi chỉ có vài ba nước xung quanh có quan hệ, thừa nhận, lần này
phong trào Hồi Giáo đã liên tiếp tỏ cho thấy họ cố gắng thay đổi, nhằm tìm kiếm
sự công nhận rộng rãi của quốc tế. Các lãnh đạo của Taliban đã có nhiều cuộc tiếp
xúc với một số nước lớn trong vùng, như Pakistan, Iran, Nga, Trung Quốc hay
Qatar. Thực tế, Taliban đã tạo dựng được những mối liên hệ không chính thức với
một số nước từ trước khi trở lại nắm quyền. Nhưng đó chỉ là những mối quan hệ nằm
trong tính toán lợi ích riêng cho mình, không thể gọi đó là những mối quan hệ đồng
minh hay đối tác.
Điều quan trọng hơn với Talban giờ đây là làm
sao cho chế độ mới có được tính chính đáng trên trường quốc tế. Để làm được việc
này, Taliban nhất thiết phải cam kết đối thoại với nhiều nước và dường như
Qatar lại được Taliban nhắm tới trong sứ mệnh này, như họ đã đóng vai trò trung
gian thành công cho thỏa thuận Doha giữa Taliban và Hoa Kỳ hồi tháng 02/2020 về
việc rút quân đội nước ngoài ra khỏi Afghanistan, tạo đà cho việc trở lại nắm
quyền hiện nay.
Ngoài quan hệ ngoại giao, Taliban cần có sự trợ
giúp từ bên ngoài để đối phó với điểm yếu nhất hiện nay : thiếu nguồn tài
chính. Chuyên gia Didier Chaudet được trích dẫn ở trên cảnh báo : « Trong
những ngày tới đây, Afghanistan có thể sẽ bị chìm trong thảm họa kinh tế và
nhân đạo chưa từng có ».
Suốt 20 năm qua, Afghanistan sống phụ thuộc
vào viện trợ nước ngoài. Các nguồn viện trợ này giờ đã bị đình lại, trong khi
đó Taliban không được tiếp cận nguồn tiền từ Ngân hàng Trung ương Afghanistan.
Đa phần tài sản của Ngân hàng Trung ương Afghanistan hiện bị phong tỏa ở Hoa Kỳ.
Taliban có thể quay sang các nước khác, bằng cách đổi chác, mặc cả lợi ích. Họ
có thể trông cậy vào những nước như Thổ Nhĩ Kỳ, Qatar, hay đặc biệt là Trung Quốc,
nước đã nhìn thấy ở Afghanistan những dự án chiến lược hấp dẫn.
Nhưng trước hết, Taliban phải thành lập được một
chính phủ, ít nhất cũng phải giữ được những lời cam kết gần đây. Đến thời điểm
này, một chính phủ tương lai của Taliban có vẻ như vẫn chưa thành hình rõ rệt.
Ngoài một vài nhân vật xuất hiện thường xuyên với những tuyên bố chính thức gần
đây, những lãnh đạo chủ chốt của phong trào vẫn ẩn mình. Dường như họ đang gặp
khó khăn giới thiệu được những gương mặt của phong trào khả dĩ thuyết phục quốc
tế.
Taliban lại là một phong trào tôn giáo tập hợp
nhiều phe cánh có xu hướng khác nhau, trong khi Afghanistan luôn là một quốc
gia bị chia rẽ giữa các bộ tộc theo các hệ phái Hồi Giáo phức tạp.
Những trở ngại đối với Taliban trong vị thế nắm
quyền điều hành đất nước còn rất nhiều và phức tạp. Thiết lập một chính quyền
được quốc tế công nhận mới là thách thức sống còn của phong trào Hồi Giáo cực
đoan từng bị đánh đổ nay trở lại cầm quyền với « ý thức hệ không
thay đổi », như Taliban đã khẳng định.
***
CÁC NỘI DUNG LIÊN
QUAN
Afghanistan
: Taliban thay đổi, hay thích nghi để tồn tại?
.
Afghanistan :
Taliban nắm quyền, « kinh tế thuốc phiện » sẽ lụi tàn hay phát triển ?
.
Afghanistan
: Tiền mặt không còn, Kabul có nguy cơ rơi vào khủng hoảng
No comments:
Post a Comment