Mỹ
rút khỏi Afghanistan và những hệ lụy từ Á sang Âu
Anh
Vũ -
RFI / ĐIỂM BÁO
Đăng ngày: 25/08/2021 - 14:12
Afghanistan vẫn là chủ đề thời sự chính của các báo
Pháp ngày hôm nay với diễn biến mới: Bất chấp áp lực của các đồng minh, tổng
thống Joe Biden dứt khoát rút những lính Mỹ cuối cùng ra khỏi Afghanistan ngày
31/08 tới đây, mà không cần biết chiến dịch di tản sẽ kết thúc thế nào.
Hàng rào thép gai
được lực lượng đặc biệt Hoa Kỳ dựng lên để bảo đảm an ninh cho các chuyến bay
di tản ở phi trường quốc tế Hamid Karzai, Kabul, Afghanistan, ngày 20/08/2021. Ảnh
do Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ cung cấp. AP - Lance Cpl. Nicholas Guevara
Libération ghi nhận « Biden
nhất quyết thổi còi chấm dứt các chiến dịch ở Afghanistan ». Trong
khi Le Figaro chạy tựa chính trang nhất : « Sóng sốc từ hỗn
loạn Afghanistan » cùng với nhiều bài viết cho thấy những biến động
ở Afghanistan sẽ còn gây nhiều hậu quả cho Washington cũng như đồng minh.
Trong bài tựa đề « Joe Biden biện hộ sự
hỗn loạn ở Kabul là không tránh khỏi », Le Figaro nhắc lại, hồi
tháng 6 vừa qua, tổng thống Mỹ cam đoan sẽ duy trì an ninh đủ để các nước đồng
minh vẫn có thể có mặt tại Kabul sau khi quân Mỹ rút đi. Giờ đây, ông Joe Biden
dường như không còn giữ lời hứa. Tối hôm qua (24/08), ông Biden khẳng định hạn
chót rút hết quân Mỹ vẫn là 31/08. Anh, Pháp và một số đồng minh khác của Hoa Kỳ
đã kêu gọi cần phải có thêm thời gian để sơ tán nhân sự của họ. Thế nhưng một
phát ngôn viên của Taliban đã cảnh cáo Hoa Kỳ vượt qua « lằn ranh
đỏ » và dọa rằng việc quân Mỹ ở lại quá ngày 31/08 sẽ kéo theo
các « hậu quả ».
Quyết định một lần nữa lại làm tổn hại thêm
hình ảnh và uy tín tổng thống Biden. Tờ báo viết : « Khi lên
nắm quyền, ông Biden được giới thiệu như là một tổng thống cực kỳ có năng lực,
đặc biệt trong lĩnh vực đối ngoại, và như là một người thẳng thắn, đáng tin cậy,
nhất là khi so sánh với người tiền nhiệm. Giờ đây Biden đang cho thấy hình ảnh
và uy tín của ông bị tổn hại vì thất bại trong vụ triệt thoái khỏi
Afghanistan ».
Châu Âu lại bị ám ảnh
về nỗi lo tự chủ
Những gì diễn ra ở Afghanistan không chỉ là thất
bại của Mỹ, mà còn đặt ra những hệ lụy cho các đồng minh châu Âu : Vấn đề
tự chủ.
Le Figaro ghi nhận : Chính quyền
Afghanistan sụp đổ đột ngột từ hôm 15/08, rồi những cảnh tượng hỗn loạn kéo
theo cuộc di tản kiều dân nước ngoài cùng những người Afghanistan cộng tác đã
khiến các nước châu Âu không khỏi bàng hoàng. Các nước đồng minh của Hoa Kỳ như
Đức, Anh hay Pháp, dù đã tiên liệu được tình hình từ lâu, nhưng vẫn thấy thất vọng
về cách thức thoái lui của chính quyền Mỹ. Bộ trưởng Quốc Phòng Anh, Ben
Wallace, gọi đây là « thất bại của cộng đồng quốc tế ». Tổng
thống Đức, Frank-Walter Steinmeier, thì nhận định « những hình ảnh đầy
tuyệt vọng ở sân bay Kabul là nỗi hổ thẹn của phương Tây ». Thủ
tướng Đức Angela Merkel gọi đó là những « sự kiện cay đắng ».
Theo chuyên gia Benjamin Haddad về quan hệ giữa
Hoa Kỳ và châu Âu, thuộc cơ quan tư vấn The Atlantic Council, được Le Figaro
trích dẫn, « đây không phải là lần đầu tiên các đồng minh châu Âu của
Hoa Kỳ bị đặt trước chuyện đã rồi, nhưng những biến động ở Kabul có thể là một
bước ngoặt ». Tờ báo nhắc lại việc tổng thống Pháp Emmanuel
Macron từ năm 2019 đã từng đánh giá NATO bị « chết não »
đồng thời kêu gọi Châu Âu phát triển « tự chủ chiến lược ». Đến
giờ, 27 nước Châu Âu vẫn bị chia rẽ, không thể tự quyết trong các hồ sơ quốc tế
lớn. Hậu quả của khủng hoảng ở Afghanistan không chỉ ở Kabul hôm nay, mà còn có
nguy cơ kéo dài sang các hồ sơ khác sát sườn với châu Âu hơn, như hồ sơ Belarus
hay Ukraina liên quan đến mối quan hệ với Nga.
Cùng góc độ này, nhật báo Le Monde ghi nhận : « Khủng
hoảng Afghanistan làm nổi bật sự cô đơn của Luân Đôn ». Theo tờ
báo, thất bại của phương Tây ở Afghanistan, và nhất là lập trường của Mỹ, đang
làm dấy lên những câu hỏi trong dư luận Anh. Ở Luân Đôn, truyền thông, giới
chuyên gia và các quan chức chính trị những ngày qua đặt câu hỏi : Mối
quan hệ đặc biệt được Luân Đôn vun đắp với Washington từ sau Thế chiến thứ
hai là để làm gì ? Mối quan hệ đặc biệt mà thủ tướng Anh Boris
Johnson đặt nhiều hy vọng sau Brexit này sẽ ra sao khi mà Anh phải lạy lục Nhà
Trắng kéo dài thời hạn rút quân đến sau ngày 31/08 ?
Trung Quốc :
Sau thái độ hí hửng là nỗi lo
Một hệ lụy khác của cuộc khủng hoảng
Afghanistan liên quan đến Trung Quốc được Le Figaro ghi nhận trong bài mang tựa
đề : « Afghanistan : Trung Quốc huênh hoang trước Đài Loan,
nhưng lo lắng cho Tân Cương ».
Ngay sau khi Taliban trở lại nắm quyền ở
Afghanistan, Trung Quốc đã nắm ngay cơ hội để tấn công Hoa Kỳ, trước tiên là
trên mặt trận tuyền thông. Phát ngôn viên Ngoại Giao của Bắc Kinh, trong một
cuộc họp báo, không tiếc lời chỉ trích Washington : « Mỗi lần Hoa
Kỳ nhảy vào một đất nước, dù đó là Irak, Syria hay Afghanistan, thì đều dẫn đến
những rối loạn, chia cắt, gia đình tan tác, người chết và còn nhiều vết thương
khác ».
Bắc Kinh đã tận dụng việc Mỹ rút khỏi
Afghanistan như là « công cụ tuyên truyền để củng cố lập luận cho rằng
Hoa Kỳ là một thế lực bành trướng suy tàn và Trung Quốc sẵn sàng thế chỗ »,
theo chuyên gia về quan hệ Trung Quốc - Afghanistan, Andrew Small, thuộc tổ chức
German Marshll Fund. Ngoài ra, Trung Quốc còn lấy sự kiện Afghanistan như là
bài học để nhắc các đồng minh của Mỹ rằng Washington có thể bỏ rơi họ bất cứ
lúc nào, để ám chỉ đến Đài Loan, Nhật Bản, Hàn Quốc hay Úc.
Tuy nhiên, theo Le Figaro, mặc dù hoan hỉ như
thế, nhưng Trung Quốc có không ít lo lắng về việc Taliban trở lại nắm quyền ở
Afghanistan.
Theo chuyên gia Andrew Small, « Trung
Quốc sợ rằng giờ đây Afghanistan có thể được dùng làm hậu cứ cho các nhóm khủng
bố từ Tân Cương ». Bắc Kinh sợ nhất là Phong trào Hồi giáo Đông
Turkestan (Etim), một tổ chức quy tụ những người sắc tộc Duy Ngô Nhĩ từng tiến
hành nhiều vụ tấn công khủng bố tại Trung Quốc trong giai đoạn 2008-2015. Những
chiến binh của phong trào này từng được huấn luyện ở Afghanistan trong những
năm 1990 và đã tham gia chiến đấu ở Syria bên cạnh các nhóm quân của Front
al-Nosra, một nhánh của al-Qaida.
Mặt khác, việc Taliban trở lại nắm quyền có thể
làm trỗi dậy các nhóm khủng bố ở Pakistan, Tadjikistan, Kirghistan và
Kazakhstan, những quốc gia đầu mối quan trọng trong dự án « Con đường
tơ lụa mới » đang được Bắc Kinh đổ rất nhiều tiền đầu tư.
Tuy nhiên, Le Figaro cho rằng Trung Quốc có
trong tay nhiều lá bài. Từ năm 1990, Bắc Kinh đã có « quan hệ thân
thiện » với Taliban. Mới đây, quan hệ này được tăng cường thêm bằng những
cuộc gặp cấp cao, cùng với các thỏa thuận ngầm với Taliban. Các chuyên gia có
chung nhận định « Taliban cần Trung Quốc, hy vọng được Trung Quốc ủng hộ
trên trường quốc tế để tránh bị trừng phạt và nhất là để nhận được hỗ trợ tài
chính từ Bắc Kinh ». Ngoài ra, Trung Quốc còn có một ảnh hưởng lớn
đối với Pakistan, hy vọng có thể nhờ Islamabad can thiệp hộ với Taliban trong
việc ngăn chặn, kiểm soát các nhóm nổi dậy người Duy Ngô Nhĩ. Nhưng sẽ là ảo tưởng
khi chờ đợi Taliban trục xuất các nhóm như vậy ra khỏi Afghanistan, như nhận định
của nhiều chuyên gia.
Kamala Harris tới
châu Á củng cố niềm tin vào Mỹ
Vẫn liên quan đến Mỹ và châu Á, Les Echos dành
sự chú ý tới chuyến công du của phó tổng thống Mỹ Kamama Harris tới 2 quốc gia
Đông Nam Á, Singapore và Việt Nam, từ ngày 23/08 đến ngày 26/08.
Nhật báo kinh tế ghi nhận qua tựa bài viết : « Hoa
Kỳ gia tăng nỗ lực để các đồng minh châu Á yên tâm ». Les Echos
nhận định : « Giữa cuộc rút lui hỗn loạn tại Afghanistan, bà
Kamala Harris muốn trấn an các đồng minh của Washington đang có những thắc mắc
về tính chất lâu dài của cam kết Mỹ trong vùng châu Á và họ đang có cảm giác bị
bỏ rơi dưới thời Donald Trump ».
Theo Les Echos, trong khi các căng thẳng giữa
Washington và Bắc Kinh không hề giảm đi chút nào từ khi ông Joe Biden vào Nhà
Trắng, chuyến công du của phó tổng thống Harris nhằm « tăng cường
đối trọng với những ý đồ bá quyền của Bắc Kinh trong vùng, đặc biệt trong khu vực
Biển Đông, nơi các nước như Việt Nam, Philippines, Malaysia, Brunei và Đài Loan
đều ít nhiều đang cảm thấy bị đe dọa » từ Trung Quốc.
Tại Singapore, phó tổng thống Mỹ liên tiếp có
các tuyên bố nhắm vào Trung Quốc như : « Bắc Kinh tiếp tục gây sức
ép, hăm dọa và đòi hỏi chủ quyền phần lớn Biển Đông. Những hành động của Bắc
Kinh phá hoại trật tự quốc tế dựa trên luật pháp và đe dọa chủ quyền của các quốc
gia ».
Đặc biệt, bà Kamala Harris hứa hẹn : « Hoa
Kỳ đoàn kết với các đồng minh và đối tác của mình trước những đe dọa đó ».
Tuyên bố trấn an này được đưa ra khi mà các đồng minh và đối tác của Mỹ đang có
những hoài nghi từ thực tế diễn ra ở Afghanistan. Nhưng theo Les Echos, những
hoài nghi đó không phải bây giờ mới có. Từ thời chính quyền tiền nhiệm của Joe
Biden, dù kêu gọi mặt trận chung chống Trung Quốc, tổng thống Donald Trump lại
luôn vắng mặt trong các hoạt động ngoại giao và chính trị trong vùng. Từ
năm 2018, ông Donald Trump đã bỏ hầu hết các cuộc gặp thượng đỉnh của vùng châu
Á. Dù Hải quân Mỹ tiếp tục hiện diện trong vùng, sự vắng mặt của tổng thống Mỹ ở
các diễn đàn lớn khu vực không khỏi gây hoài nghi, Les Echos nhận định.
·
CÁC NỘI DUNG LIÊN QUAN
Afghanistan
: Từ thất bại của « state building » đến cuộc di tản hỗn loạn
.
Di
tản khỏi Afghanistan: Phương Tây chạy đua với thời gian
.
Việt
Nam, thất bại của Mỹ nhưng Afghanistan là thảm bại của Joe Biden
No comments:
Post a Comment