The
Economist
Đỗ Đặng Nhật Huy,
biên dịch
02/11/2021
http://nghiencuuquocte.org/2021/11/02/the-gioi-hom-nay-02-11-2021/
Phát biểu tại hội nghị khí hậu Liên Hợp Quốc
ở Glasgow, Boris Johnson cảnh báo chỉ còn “một phút trước nửa đêm” nhưng vẫn có
thể tránh được tai họa nếu có đủ ý chí chính trị. Thái độ lạc quan tương đối của
thủ tướng Anh hoàn toàn trái ngược với António Guterres, tổng thư ký Liên Hợp
Quốc, người đã nói nhân loại đang “tự đào mồ chôn chính mình” và tuyên bố thành
lập một nhóm chuyên gia để đánh giá mục tiêu phát thải của các tổ chức phi nhà
nước, hay nói cách khác là các doanh nghiệp.
Sau đó cũng tại COP26, Thủ tướng Ấn Độ
Narendra Modi đã đưa ra cam kết đầu tiên của nước này là đạt mức phát thải
carbon ròng bằng 0, nhưng tới tận năm 2070. Dù động thái này là bước thay đổi
tích cực, nhưng mục tiêu của hội nghị là thuyết phục các nước đạt mục tiêu đó
vào năm 2050. Ấn Độ là nước phát thải cao thứ ba thế giới và phụ thuộc nhiều
vào than để cung cấp điện.
Sản lượng sản xuất ở Mỹ trong tháng 10
chậm lại so với tháng trước do hạn chế nguồn cung làm giới hạn sản xuất. Chỉ số
hoạt động nhà máy của Viện Quản lý Cung ứng đã giảm từ 61,1 xuống 60,8 (trên 50
là có tăng trưởng). Việc làm trong lĩnh vực này có tăng và nhu cầu vẫn mạnh.
Nhưng tình trạng thiếu hụt và vận chuyển chậm trễ khiến không thể tăng mạnh
hơn.
Hà Lan sẽ tái áp đặt một số hạn
chế covid-19 trong bối cảnh ca nhiễm tăng, với số ca tuần trước lên mức cao nhất
kể từ tháng 7. Chính xác ra sao sẽ được quyết định vào thứ Ba. Nước này đã bãi
bỏ gần như mọi hạn chế từ ngày 25 tháng 9, và thay vào đó áp dụng thẻ corona
cho mọi người vào các câu lạc bộ, quán bar và các địa điểm đông đúc khác.
Người dân Nam Phi đang bỏ phiếu trong
các cuộc bầu cử địa phương có thể gây khó khăn cho đảng Đại hội Dân tộc Phi
ANC, tổ chức đã lãnh đạo đất nước kể từ khi nền dân chủ thành lập năm 1994.
Tình cảm bất bình với ANC sâu sắc đến mức khiến đảng có nguy cơ mất quyền kiểm
soát Johannesburg, thành phố lớn nhất Nam Phi. Trước bối cảnh đó, tổng thống
Cyril Ramaphosa đã triển khai 10.000 quân để đảm bảo trật tự bầu cử.
Gần hai năm sau khi được phát hiện lần đầu, covid-19
đã giết chết hơn 5 triệu người, theo Đại học Johns Hopkins, với con số thực tế
chắc chắn còn cao hơn. Nhờ triển khai vắc-xin, tỷ lệ tử vong đã chậm lại, nhưng
nếu không đạt được tiêm chủng phổ cập, vì người dân từ chối hoặc không thể
tiêm, thì sẽ còn xuất hiện nhiều đột biến nguy hiểm hơn.
Barclays thông báo sẽ chia tay
giám đốc điều hành Jes Staley vì mối quan hệ của ông với Jeffrey Epstein, nhà
tài chính tai tiếng qua đời trong phòng giam hồi tháng 8 năm 2019. Nhà chức
trách Anh kết luận ông Staley đã cố tình trình bày sai mối quan hệ của mình với
ông Epstein, người khi ấy đang bị điều tra vì nhiều tội danh tình dục, dù
Barclays nói không có bằng chứng nào cho thấy ông biết về các hoạt động phạm tội
này. Ông Staley phản đối những phát hiện của cơ quan điều tra.
Con số trong ngày:
Hơn 90%, là tỷ lệ cư dân Delhi có kháng thể chống lại covid-19.
TIÊU
ĐIỂM
Nhiều loại hộ chiếu
vắc-xin không đồng nhất gây khó khăn cho du lịch
Du lịch quốc tế đang trở lại, nhưng không còn
thư giãn như trước nữa. Nhiều nước đang mở lại biên giới của họ, bao gồm
Israel, nước sẽ mở cửa cho du khách đã tiêm vắc-xin từ thứ Hai. Thái Lan cũng đang
nới lỏng các hạn chế của mình.
Rào cản lớn hiện nay là bằng chứng tiêm chủng.
Hiện đang có vô số các loại thẻ kỹ thuật số khác nhau. EU có một, Ấn Độ có một
cái khác trong khi Mỹ có tới mấy loại một lúc. Thực trạng này khiến các sân bay
gặp khó khi phải đọc nhiều mã QR khác nhau, được xác minh bởi các ứng dụng khác
nhau và đưa ra các thông tin cũng khác nhau. Số lượng khách du lịch giảm từ 85%
đến 90% trong đại dịch. Nhiều sân bay đang có cùng một số lượng nhân viên như
trước, nhưng hàng đợi nhập cảnh lại kéo dài tới 5 hoặc 6 tiếng. Dù vậy, nhiều
người vẫn xem việc xếp hàng cũng như giấy tờ thủ tục là xứng đáng cho một chuyến
đi nghỉ sau nhiều tháng ròng rã ở nhà.
Tương lai đầy triển
vọng của Pfizer
Pfizer đã có một năm tốt đẹp. Việc vắc-xin
covid-19 của họ được áp dụng rộng rãi đã giúp mang về lợi nhuận cao. Hãng đang trên đà sản xuất 3 tỷ
liều trong năm nay. Cơ quan quản lý dược phẩm Mỹ cũng vừa phê duyệt vắc-xin
cho trẻ em 5-11 tuổi của họ. Năm tới, Pfizer dự kiến tăng gần gấp đôi doanh số
bán vắc-xin covid. Quỹ đạo đi lên của họ chắc chắn sẽ không hề chậm lại khi
hãng báo cáo kết quả quý vào thứ Ba.
Hoạt động kinh doanh phi-covid của Pfizer cũng
đang khởi sắc, với mức tăng trưởng theo năm khá mạnh trong quý hai. Xu hướng đó
sẽ tiếp diễn, vì công nghệ mRNA mà vắc-xin covid của họ sử dụng còn có những ứng
dụng khác. Thương vụ mua lại một công ty công nghệ sinh học điều trị ung thư gần
đây với giá 2,3 tỷ đô la cho thấy Pfizer đang nhìn xa hơn cả đại dịch. Vào
tháng 8, công ty đã nâng dự báo doanh thu năm 2021. Nhờ nhu cầu tiêm nhắc lại vắc-xin
covid và khả năng các biến thể mới xuất hiện, Pfizer sẽ được rảnh tay nghĩ xa
hơn nữa.
Trưng cầu dân ý về
cải cách cảnh sát ở Minneapolis
Khi đi bỏ phiếu vào thứ Ba, người dân
Minneapolis sẽ nghĩ về George Floyd. Họ bỏ phiếu không chỉ để bầu thị trưởng,
mà còn cho một cuộc trưng cầu dân ý xuất phát từ cái chết của ông Floyd vào năm
ngoái. Cụ thể, bỏ phiếu sẽ quyết định có nên thay thế sở cảnh sát bằng một Sở
An toàn Công cộng mới “áp dụng phương pháp tiếp cận toàn diện về sức khỏe cộng
đồng” và loại bỏ số lượng cảnh sát tối thiểu của thành phố hay không.
Những người phản đối, bao gồm thị trưởng đương
nhiệm Jacob Frey, coi đó là cái cớ để “giải tán cảnh sát”, một chính sách ngày
càng không được người Mỹ ưa chuộng khi tội phạm bạo lực gia tăng. Phe cải cách
ưa thích khẩu hiệu nhẹ nhàng hơn “Mở rộng an toàn công cộng”, với lập luận cố định
một số lượng cảnh sát làm đánh mất cơ hội đầu tư vào những mục khác tốt hơn. Nếu
cuộc trưng cầu dân ý được thông qua, nó sẽ hoàn toàn đi ngược lại xu hướng trên
toàn quốc. Trước đó một số thành phố giảm chi tiêu cho cảnh sát, nhưng cuối
cùng đều phải tăng lại.
Căng thẳng
Pháp-Anh về quyền đánh cá leo thang
Thứ Ba này là hạn chót do Pháp đặt ra để Anh cấp
thêm cho các thuyền nhỏ của Pháp giấy phép đánh cá trong vùng biển Anh.
Emmanuel Macron tuyên bố bằng cách không cung cấp đủ giấy phép, Anh đang vi phạm
thỏa thuận Brexit với EU. Tổng thống Pháp đã đe dọa ngăn tàu thuyền Anh cập cảng
cá của Pháp, áp đặt các biện pháp kiểm soát hải quan chặt chẽ hơn và thậm chí
là tăng giá xuất khẩu điện của Pháp. Ông nói chính phủ Anh hãy quyết định.
Đáp lại, chính phủ Anh cho biết sẽ không lùi
bước. Họ yêu cầu người Pháp rút lại những lời đe dọa, vì làm vậy vi phạm thỏa
thuận thương mại Brexit. Một số bộ trưởng Anh cho rằng ông Macron đang cố tình
leo thang tranh chấp để cải thiện hình ảnh trong nước trước thềm cuộc bầu cử tổng
thống phức tạp vào tháng 4 tới. Sức nóng chính trị lớn hơn nhiều lợi ích kinh tế
thực chất- thủy sản chỉ chiếm chưa đến 0,1% nền kinh tế của hai nước.
.
==========================================
.
.
The Economist
Đỗ Đặng NHật Huy,
biên dịch
01/11/2021
http://nghiencuuquocte.org/2021/11/01/the-gioi-hom-nay-01-11-2021/
Trong bài phát biểu khai mạc hội nghị khí hậu
Liên Hợp Quốc ở Glasgow, chủ tịch COP26 Alok Sharma cảnh báo thế giới gần
hết cơ hội để giữ nóng lên toàn cầu ở dưới mức 1,5°C. Hội nghị thượng đỉnh này,
mà ông Sharma mô tả là “hy vọng tốt nhất cuối cùng của chúng ta để giữ con số
1,5 trong tầm tay”, đặt ra mục tiêu thúc đẩy nỗ lực tập thể tham vọng nhất từ
trước đến nay: ổn định hành tinh.
Cuộc bầu cử hạ viện Nhật Bản khép lại,
với truyền thông địa phương cho thấy Đảng Dân chủ Tự do cầm quyền, vốn thống trị
nền chính trị đất nước kể từ sau Thế chiến II, sẽ giành chiến thắng với thế đa
số, dù giảm so với kỳ bầu cử trước. Bất chấp mong muốn cải cách trong nước, LDP
đã chọn Kishida Fumio, một ứng viên mang tính tiếp nối, làm lãnh đạo đảng.
Chính phủ Pakistan ký thỏa thuận với
Tehreek-e-Labbaik Pakistan, một đảng Hồi giáo bị cấm, để chấm dứt biểu tình kéo
dài 10 ngày. Hàng nghìn người ủng hộ đảng này đã bắt đầu một “cuộc trường
chinh” từ Lahore đến thủ đô Islamabad vào ngày 22 tháng 10 để đòi thả nhà lãnh
đạo của họ, Hafiz Saad Rizvi. Ít nhất bảy nhân viên cảnh sát và bốn người biểu
tình đã thiệt mạng trong các cuộc đụng độ trên đường đi.
Saudi Aramco cho
biết thu nhập quý 3 tăng 158% so với cùng kỳ năm ngoái, nhờ phục hồi kinh tế
toàn cầu giúp họ bán được nhiều dầu hơn với giá cao. Hãng này là công ty có lợi
nhuận cao nhất thế giới. Các công ty dầu mỏ khác cũng đang tranh thủ được thị
trường. Vào hôm thứ Sáu, hai gã khổng lồ Mỹ ExxonMobil và Chevron đã báo cáo lợi
nhuận quý tốt nhất trong nhiều năm qua.
Người biểu tình quay lại đường phố Sudan
vào Chủ nhật, bất chấp các báo cáo cho thấy lực lượng an ninh đã bắn đạn thật
và hơi cay vào đám đông một ngày trước đó, khiến ít nhất 3 người thiệt mạng.
Hàng chục nghìn người xuống đường vào thứ Bảy để biểu tình phản đối cuộc đảo
chính trước đó vào thứ Hai. Tổng thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres nói với
các lãnh đạo quân sự của Sudan rằng đã đến lúc “quay trở lại khuôn khổ hợp pháp
của hiến pháp.”
Haibatullah
Akhundzada, thủ lĩnh tối cao của Taliban, lần đầu
tiên xuất hiện trước công chúng kể từ khi tiếp quản nhóm vào năm 2016. Ông nói
chuyện với những người ủng hộ tại thành phố Kandahar, miền nam Afghanistan. Mặc
dù là người đứng đầu tổ chức, nhưng người ta không thấy ông hoạt động trong
chính phủ kể từ khi Taliban tiếp quản Afghanistan vào tháng 8, làm dấy lên nhiều
đồn đoán về vai trò thực sự của ông.
Lãnh đạo các nước G20 đồng ý mức thuế
doanh nghiệp tối thiểu toàn cầu là 15%, và chỉ còn chờ chính thức thông qua vào Chủ nhật. Mức thuế này sẽ ngăn các nước lôi
kéo các công ty đa quốc gia đăng ký kinh doanh với thuế thấp. Mặc dù một hiệp ước
phân bổ quyền thuế vẫn phải được thảo luận vào năm tới, nhưng kỷ nguyên thiên
đường thuế có thể sắp kết thúc.
TIÊU
ĐIỂM
Hội nghị khí hậu
COP26 khai mạc
Khi COP26, hội nghị thượng đỉnh về biến đổi
khí hậu của Liên Hợp Quốc, khai mạc tại Glasgow vào Chủ nhật, các lãnh đạo thế
giới cũng vừa hoàn thành thượng đỉnh G20 tại Rome. Tuyên bố bế mạc của họ dường
như không sáng sủa lắm trước thềm hội nghị khí hậu. Cụ thể, các nước G20 – chiếm khoảng 80%
lượng phát thải khí nhà kính – tái khẳng định cam kết của họ với thỏa
thuận Paris 2015 nhằm “theo đuổi nỗ lực” giữ mức tăng nhiệt độ toàn cầu dưới
1,5°C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Nhưng họ né tránh cách làm cụ thể, và chỉ
đưa ra cam kết “hỗ trợ” các nước loại bỏ than và tăng cường kế hoạch quốc gia để
cắt giảm khí thải “nếu cần.”
Phong cách né tránh như vậy trái ngược với sự
khẩn trương của Alok Sharma, chủ tịch COP26. Bài phát biểu khai mạc của ông nhấn
mạnh cần thiết phải đảm bảo “cái gì Paris hứa, Glasgow phải thực hiện.” Những
người tham gia tại COP26 có hai tuần để tìm cách duy trì các mục tiêu của thỏa
thuận Paris. Không thể trì hoãn được nữa.
Hồng Kông có thể mở
cửa du lịch với Trung Quốc, nhưng đóng với bên ngoài
Kinh tế Hồng Kông đã phục hồi một phần sau năm
ngoái đặc biệt khó khăn, mà số liệu GDP sắp công bố vào thứ Hai sẽ xác nhận.
Thành phố không có một ca nhiễm covid-19 địa phương nào trong hơn ba tuần. Dữ
liệu di chuyển của Google cũng cho thấy nhịp sống hối hả nhộn nhịp quen thuộc của
thành phố đã trở lại, vượt hơn cả mức trước đại dịch. Chính phủ cũng phát phiếu
chi tiêu hào phóng với ngày hết hạn.
Nhưng Hồng Kông không thể thực sự thịnh vượng
cho đến khi chính phủ thận trọng ở Bắc Kinh nới lỏng hạn chế đi lại đến và từ đại
lục. Để làm điều đó, Hồng Kông phải duy trì các hạn chế hà khắc đối với du lịch
đến từ nơi khác. Để mở cửa với Trung Quốc, nó phải tiếp tục đóng chặt cửa với
thế giới bên ngoài.
Khí đốt châu Âu:
cuộc đấu chính trị muôn thuở
Khi mùa đông đến gần, giá khí đốt tự nhiên ở
châu Âu tăng vọt và các cửa hàng chật vật. Các chính trị gia châu Âu cho rằng
cuộc khủng hoảng năng lượng là lỗi của Gazprom, một công ty nhà nước Nga. Họ
cáo buộc Nga vũ khí hóa nguồn cung khí đốt để thúc đẩy việc phê duyệt
Nord Stream 2, một đường ống nối Nga và Đức. Họ cũng cáo buộc Nga bắt nạt
Moldova khi tăng giá nhập khẩu khí đốt và hứa giảm giá nếu nước này bớt nồng ấm
với EU.
Các chính trị gia của Châu Âu nói hành vi này
đến đúng lúc có bằng chứng cho thấy Gazprom trì hoãn việc cung cấp khí cho Châu
Âu. Trên thực tế, các chính sách được thiết kế kém của châu Âu để giảm phụ thuộc
vào nhiên liệu hóa thạch, chẳng hạn như phụ thuộc quá mức vào năng lượng tái tạo
vốn không ổn định và thiếu sót trong tự do hóa thị trường khí, là một trong những
nguyên nhân sâu xa của cuộc khủng hoảng. Giá khí đốt giảm khi có thông tin tổng
thống Nga Vladimir Putin ra lệnh cho Gazprom bắt đầu nạp lại các bể chứa của
châu Âu vào đầu tháng 11 (sau khi lấp đầy của Nga).
Tòa Tối cao Mỹ bắt
đầu nghe điều trần về luật chống phá thai của Texas
Vào thứ Hai, Tòa án Tối cao Hoa Kỳ sẽ nghe hai
vụ kiện thách thức lệnh cấm phá thai sau sáu tuần của Texas. Vào ngày 1 tháng
9, các thẩm phán đã bỏ phiếu 5-4 — không điều trần và với chỉ một đoạn văn giải
thích duy nhất — để cho phép các hạn chế có hiệu lực. Giờ đây họ sẽ xem xét kỹ
lưỡng hơn.
Mười ngày trước, tòa án đã đồng ý xử vụ Whole
Woman’s Health v Jackson, một vụ kiện bởi các nhà cung cấp dịch vụ phá
thai, và vụ United States v Texas, một vụ kiện do chính quyền Biden đệ
trình. Cả hai đều nhắm vào cách thức thực hiện của luật — cho phép công dân thực
thi luật, tức cho phép người dân khởi kiện bất kỳ ai “hỗ trợ hoặc tiếp tay” phá
thai và được đòi 10,000 đô la từ bên bị kiện. Bằng cách đưa việc thực thi ra khỏi
tay quan chức bang, Texas đã khéo léo né tránh các vụ kiện liên bang. Các
nguyên đơn cho rằng luật của Texas “vô hiệu hóa một cách trắng trợn” gần 50 năm
án lệ của Tòa án Tối cao công nhận quyền phá thai theo hiến pháp. Texas coi điều
này là “lời lẽ gây chia rẽ.” Họ lập luận rằng “Không có gì bị vô hiệu hóa.”
No comments:
Post a Comment