Taliban
“cướp” chính quyền : Do chính phủ Afghanistan tham nhũng để quân đội kiệt quệ
Thu
Hằng -
RFI
Đăng ngày: 17/08/2021 - 14:15
Từ lúc chiếm thủ phủ đầu tiên Zarani ở tây nam cho
đến lúc tiến vào thủ đô Kabul ngày 15/08/2021, lực lượng Taliban chỉ mất 10
ngày. Cộng đồng quốc tế, từ Mỹ đến Nga, đều bất ngờ trước đà tiến thần tốc của
quân Taliban. Lính Afghanistan bỏ súng, vượt biên, trong khi nhiều lãnh đạo tỉnh
đàm phán giữ mạng, để Taliban tiếp quản. Khoảng 70.000 quân nổi dậy đánh bại lực
lượng có đến 300.000 người.
Tại sao quân đội Afghanistan lại thất bại ê chề
như vậy ?
Tham nhũng có tổ
chức
Lý do chính đó là tệ nạn tham nhũng có tổ chức
và phổ biến trong giới lãnh đạo. Bằng chứng mới nhất, theo phát ngôn viên
Nikita Ishenko của đại sứ quán Nga tại Afghanistan hôm 16/08, là tổng thống
Ghani bỏ trốn khỏi Kabul “với bốn xe ô tô chất đầy tiền. Họ cố gắng
nhét số tiền vào trực thăng, nhưng không vừa, nên một số tiền đã bị bỏ lại trên
đường băng”. Năm 2019, Afghanistan bị xếp thứ 173 trên 180 nước trong bảng
xếp hạng của tổ chức Minh Bạch Quốc Tế.
Cuộc chiến ở Afghanistan đã tiêu tốn 2,26
nghìn tỉ đô la. Kể từ khi bắt đầu can thiệp vào Afghanistan, Washington đã chi
83 tỉ đô la để thành lập một quân đội kiểu Mỹ. Trên giấy tờ, lực lượng an ninh
Afghanistan, gồm quân đội và cảnh sát, có đến 300.000 người. Nhưng thực tế, chỉ
có 18.000 người thuộc biên chế của bộ Quốc Phòng Afghanistan vào tháng 07/2020,
số còn lại là cảnh sát hoặc làm việc cho cơ quan an ninh. Theo phân tích của
Trung tâm chống khủng bố thuộc Học Viện Quân sự Hoa Kỳ West Point, Afghanistan
có 8.000 lính không quân và 96.000 lính bộ binh.
Tại sao lại có con số quá chênh lệch này ? Trả
lời France 24 ngày 16/08, ông Frédéric Grare, nhà nghiên cứu ở Hội đồng Quan hệ
Quốc tế châu Âu, cho biết : “Nói dối về quân số cho phép (chính
quyền Kabul) nhận được tài trợ từ phía Mỹ nhiều hơn mức thực tế”.
Còn theo một nhà ngoai giao phương Tây tại
Kabul, được Le Monde trích dẫn, “có lẽ có 46 tiểu đoàn ma, mỗi tiểu
đoàn có 800 người”. Tình trạng “nhiều lãnh đạo (Afghanistan) hiện
nay đều tham nhũng và/hoặc bất tài” đã được nêu trong báo cáo Quốc Hội
Mỹ năm 2017.
Quân đội không thiện
chiến
Quân nhân thì thất vọng vì “giới lãnh
đạo không quan tâm đến nghỉ phép, thăng chức, tăng lương” nên giải
ngũ. Điều này giải thích cho việc quân đội Afghanistan không có lực lượng ổn định,
tinh nhuệ, do thường xuyên phải huấn luyện tân binh. Ví dụ vào năm 2020, số tân
binh chiếm đến 25% lực lượng, theo báo cáo của SIGAR Mỹ. Nhưng tân binh cũng
thiếu nhiệt huyết do thường xuyên phải “triển khai dài ngày, có thể phải
tham chiến gần như thường trực và điều kiện sống khó khăn” và bị điều
động ngoài vùng họ sinh sống.
Khi Washington thông báo rút hết quân, Lầu Năm
Góc chuyển tiền cho chính phủ Kabul trả lương cho quân đội, thay vì trả trực tiếp
như vẫn làm trước đó. Nhưng nhiều quân nhân Afghanistan khẳng định không nhận
được lương trong nhiều tháng. Mất hỗ trợ bằng đường không của Mỹ, nhiều tuyến hậu
cần phải ngừng, vì chính quyền Afghanistan không có phương tiện. Kết quả là
quân nhân trên chiến tuyến không được chi viện lương thực và đạn dược, nên dễ
dàng buông súng khi quân Taliban đến và trốn ra nước ngoài.
Hoa Kỳ muốn đầu tư trang thiết bị tối tân cho
quân đội Afghanistan, nhưng trình độ quân nhân lại có hạn, cơ sở hạ tầng yếu
kém, chỉ có khoảng 30% người dân có điện cả ngày. Khi Mỹ bất ngờ đẩy nhanh rút
quân, chính quyền Kabul không còn trông cậy được vào lực lượng không quân Mỹ, để
cho lực lượng nổi dậy thoải mái di chuyển.
Ngoài việc thiếu lực lượng có khả năng tác chiến,
quân đội Afghanistan còn không có người có tầm lãnh đạo. Quyền chỉ huy nằm
trong tay những quan chức dân sự ở phủ tổng thống thiếu kinh nghiệm chiến trường
và những vị tướng già lo “đấu đá chính trị” nhiều hơn là vạch
kế hoạch đối phó Taliban.
Tất cả những điểm nêu trên đều có lỗi của Hoa
Kỳ. Washington biết những điểm yếu đó, nhưng vẫn làm ngơ, thậm chí chấp nhận “giấu” những
thất bại của quân đội Afghanistan theo yêu cầu của chính quyền Kabul. Sai lầm mới
nhất của Mỹ chính là đã đánh giá thấp khả năng của Taliban “không thể
thắng trận”, để lực lượng nổi dậy tiến vào Kabul không cần một phát
súng và sớm hơn so với tính toán của Washington. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến
cảnh tháo chạy hỗn loạn từ ngày 15/08/2021
No comments:
Post a Comment