NỘI DUNG :
Nguyễn
Đình Cống
.
.
======================================
.
Nguyễn Đình Cống
23/03/2020
Để cứu Đồng bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL), những người
có tâm huyết đã đề xuất những phân tích và ý tưởng hay. Nhưng phần lớn chỉ dừng
lại ở ý tưởng.
Còn cách làm? Vẫn theo cách cổ lỗ, đề xuất, hội thảo,
lập ban nghiên cứu. Cao nhất là họp Bộ Chính trị, thảo luận và ra Nghị quyết.
Ngày 23 tháng 3, báo Tiếng Dân đăng bài của Nguyễn Ngọc Chu “Bao giờ Bộ Chính trị họp về Đồng bằng Sông Cửu long”,
có ý thúc giục, trông chờ. Ông Chu còn mong vấn đề ĐBSCL cần một cuộc họp của
Ban chấp hành Trung ương Đảng.
Xem lại, thời gian gần đây cũng đã có vài hoạt động
có tính chất hoành tráng về ĐBSCL. Hội thảo hai ngày vào tháng giêng năm 2017 tại
Cần Thơ về giữ nước cho ĐBSCL do Bộ Tài nguyên Môi trường kết hợp với Sứ quan
Hà Lan tổ chức ngày 26 và 27/9/2017. Cuộc hội thảo gồm 500 quan chức và nhà
khoa học về Phát triển ĐBSCL, do Thủ tướng Chính phủ chủ trì, mà có người xem
là Hội nghị Diên Hồng. Diễn đàn ĐBSCL năm 2019.
Hội nghị ngày 3/1/2020 do Phó thủ tướng chủ trì, tại
Bến Tre, về phòng chống hạn, xâm nhập mặn. Rồi chỉ thị của Thủ tướng số
04/CT-TTg về triển khai giải pháp cấp bách phòng chống hạn, xâm nhập mặn ĐBSCL.
Rồi Chính phủ giải ngân vài chục ngàn tỷ để xây dựng công trình. Cũng đã có Giải
báo chí về ĐBSCL.
Kể
ra, để tuyên truyền thì thế cũng đã nhiều, nhưng để cứu được ĐBSCL thì còn xa.
Vì sao vậy? Vì cách làm chủ yếu là để tuyên truyền. Liệu các Hội
nghi, Hội thảo, mỗi hội 2 ngày với nhiều trăm người có hiệu quả như thế nào.
Bao nhiêu người đã phát biểu ý kiến thực sự có chất lượng? Những ý đó đã được
phân tích và vận dụng như thế nào? Bao nhiêu ý kiến theo kiểu nói cho có tiếng,
là ăn theo, nói leo, là hô hào rỗng tuếch. Bao nhiêu người đến hội nghị chỉ để
giao tiếp và ngủ gật.
Tổ chức hội nghị, khi dự định mời ai đó họp, phải
báo trước rằng họ có ý kiến gì thì phải viết ra giấy, gửi trước. Nếu họ không
có ý kiến mà muốn đến nghe thì phải nộp tiền tham dự, phải ngồi riêng, không kể
vào thành phần của hội nghị. Như vậy thì hội nghị có thể kéo dài hơn, ít tốn
kém và đạt kết quả cao hơn.
Để hội nghị có kết quả, cần phải có những trí tuệ, nếu
không siêu việt thì cũng ở tầm cao. Sau hội nghị không phải chỉ là một biên bản,
một báo cáo về các ý kiến mà chọn ra được một và chỉ một người để giao nhiệm vụ.
Người đó sẽ được cấp kinh phí, tổ chức một nhóm nghiên cứu. Rất tiếc là nhà khoa học lớn về
nông nghiệp của VN, Nguyễn Duy Xuân đã bị chết oan khuất ở trong tù Nam Định,
ông là Giám đốc Học Viện Cần Thơ trước tháng 4 năm 1975.
Để có được giải pháp đúng nhằm cứu ĐBSCL không thể
theo cách làm cũ với hội thảo đông người, với các quan chức chính quyền và Bộ
TN-MT, với BCH Trung ương Đảng, với nghị quyết dài dòng của Bộ Chính trị. Phải
thay đổi cách làm, chọn cách có hiệu quả. Theo tôi, có thể làm theo “Phương
pháp não công” (Brainstorming method) hoặc theo Phương pháp sử dụng các phép
tương tự (Synectics method). Đó là những phương pháp mạnh trong việc tìm kiếm
giải pháp khắc phục mâu thuẫn, khắc phục sự cố.
Để
có thể triển khai việc tìm giải pháp theo cách mới này tôi xin kiến nghị như
sau: Chủ
tịch nước hoặc Thủ tướng chính phủ đích thân mời và giao nhiệm vụ cho TSKH Phan
Dũng, người có nhiều công trình về sáng tạo. Ông Dũng đang ở TP HCM.
Việc tương tự như vậy đã xảy ra năm 1946, lúc Chủ tịch
Hồ Chí Minh nhờ ông Vũ Đình Huỳnh mời LS Nguyễn Mạnh Tường. Khi ông Tường đến,
Hồ Chủ tich đã nói: Thưa ngài, Chính phủ sắp họp với phía Pháp ở Đà Lạt. Cần phải
chuẩn bị các hồ sơ pháp lý. Tôi thay mặt Chính phủ nhờ ngài giúp cho việc này.
Cần cứu ĐBSCL phải có những biện pháp thật sự khoa học
chứ không theo cảm tính. Vì việc quan trọng này Chủ tịch nước nên hạ mình cầu
hiền tài trong dân. Chỉ cần tìm được một người và giao nhiệm vụ. Lập tổ chức và
tiến hành nghiên cứu như thế nào xin để cho người đó quyết định, xin Bộ Chính
trị vả BCH TƯ đừng can thiệp vào, đừng ra nghị quyết gì cả. Nếu Chủ tich nước
không làm được việc trên thì Thủ tướng Chính phủ phải làm, không thể ủy quyền
cho người khác.
Xin tham khảo câu chuyện của Tề Tiểu Bạch với Quản
Di Ngô. Trả lới câu hỏi của Tiểu Bạch về cách làm hưng thịnh đất nước, Di Ngô
thưa: Phải tìm được người thật sự hiền tài và khi đã giao việc thì phải tin họ,
không được để cho kẻ khác chen vào, ngăn trở.
Khi mà TSKH Phan Dũng không nhận lời thì vẫn có thể
dùng các phương pháp trên với điều kiện tìm ra một người chủ trì. Hãy thông báo
rộng rãi việc này và yêu cầu ai có khả năng hãy nộp đơn ứng cử với một bản tóm
tắt kế hoạch làm việc, tổng kinh phí dự kiến. Khi nộp, họ sẽ nhận được một khoản
kinh phí vài triệu đồng, gọi là chi phí tham gia. Sẽ tổ chức tranh cử và
bầu chọn. Lúc này tôi xin là một trong những ứng viên.
Nguyễn Ngọc Chu, trong bài đã dẫn, viết: Chỉ
khi có một cuộc tranh cử sòng phẳng, khi người tranh cử phải đến 12 tỉnh miền
Tây Nam Bộ để trả lời cho cử tri – phải làm gì với hạn hán ngập mặn, và trả lời
nhiều câu hỏi khác nữa về ĐBSCL, thì lúc đó bài toán ĐBSCL tất có lời giải trọn
vẹn.
----------------------------------------------
23/03/2020
I. BỊ BỎ RƠI
Vào thập niên những năm 60 của thế kỷ 20, có cậu học
trò miền Bắc đi chăn bò, khi cầm những củ khoai nướng trong gió Bấc rét căm
căm, lại thả hồn về một Đồng Tháp Mười ngập tràn lúa gạo chưa bao giờ đặt chân
đến.
Những câu chuyện như trong cổ tích. Lúa không cần
gieo mà mọc lên. Cá không cần quăng lưới mà đầy thuyền. Chim ríu rít trong vườn
nhà. Dừa, bưởi, mãng cầu trĩu nặng dọc theo kênh mương. Những cô giái quàng
khăn rằn trong tà áo bà ba cất lên giọng ca ngọt ngào chèo thuyền ghe chở đầy
hoa trái. Những câu chuyện về Đồng Bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) hấp dẫn vì gần
gũi hơn, so với sự xa vời của lâu đài ngọc ngà cùng những nàng công chúa mắt biếc
trong “Nghìn lẻ một đêm” không bao giờ vươn tay tới.
60 năm sau, vào năm 2020 Đồng Tháp Mười đã biến mất.
Nước đầu nguồn thượng lưu, giữa nguồn trung lưu của sông Mekong bị ngăn bởi
hàng chục con đập. Chín cửa sông hạ nguồn Mekong khô kiệt, nước mặn từ biển thừa
thế tràn vào. Phần trên của ĐBSCL bị khô nứt đất, phần phía biển của ĐBSCL bị
nước mặn thống trị. Cả Nam Bộ ngồi đếm ngày ĐBSCL mất dần.
Không chỉ ước mơ của cậu học trò chăn bò ngày xưa
mãi vẫn là ước mơ, mà cuộc đời thực của 18 triệu đồng bào 12 tỉnh Tây Nam Bộ
đang dần đi vào con đường mất ruộng vườn. Thảm họa hơn, phải rời bỏ đất cha ông
để tìm kiếm nơi ở mới. Một phần trong họ phải lên Tây nguyên. Số ít tản lạc lên
phố thị. Một phần tha phương đến miền Trung rồi lưu lạc ra cả miền Bắc. Một bộ
phận, mạo hiểm hơn, còn phiêu dạt mãi tận xứ Cao Ly ở phía Đông, đến vùng sa mạc
Sahara ở phía Tây, thậm chí cả xứ Mễ Tây Cơ, Hoa Kỳ, Gia Nã Đại bên kia bán cầu.
Còn đại bộ phận người dân ĐBSCL đang ngửa cổ mong chờ phép màu từ Tạo hóa.
Tại sao một
miền đất màu mỡ trù phú bậc nhất của Tổ Quốc lại bị bỏ rơi vào hoàn cảnh bi đát
này?
II. TIỀM NĂNG VÔ ĐỐI CỦA ĐBSCL
Trong các vùng đồng bằng châu thổ nước ta, ĐBSCL giữ
vị trí vô đối. ĐBSCL có diện tích tụ nhiên là 4,661 triệu héc ta (13% tổng diện
tích cả nước) với dân số gần 18 triệu người (18,75% tổng dân số cả nước).
ĐBSCL là vựa lúa lớn nhất của cả nước. ĐBSC có khoảng
2,5 triệu héc ta đất lúa (1990), chiếm 53,5% diện tích đất tự nhiên toàn ĐBSCL
(một tỷ lệ không nơi nào có). Diện tích đất lúa ĐBSCL hiện tại tương ứng khoảng
47% diện tích đất lúa cả nước, cho 56% sản lượng lúa và khoảng 90% lượng gạo xuất
khẩu toàn quốc. Về năng lực thủy sản, ĐBSCL cung cấp 40% sản lượng thuỷ sản cả
nước, 71% diện tích nuôi trồng thủy sản, và khoảng 60% sản lượng xuất khẩu thuỷ
sản hằng năm.
Nước ta là nước nông nghiệp, sản phẩm nông nghiệp và
thủy sản giữ vai trò quan trọng số 1 trong nuôi sống nhân dân và xuất khẩu kiếm
ngoại tệ. Nên phải nói cả nước đã sống nhờ ĐBSCL, nhất là những năm khốn khó thời
bao cấp và thời kỳ bắt đầu đổi mới.
Về sản lượng lúa, năm 2018 ĐBSCL gieo sạ 4.114.740
ha, tổng sản lượng thu hoạch đạt khoảng 24.673.000 tấn, tăng 1.079.000 tấn so với
năm 2017 (Hội nghị sơ kết sản xuất lúa 2018 tại Đông Nam Bộ và ĐBSCL,
17/10/2018). Về xuất khẩu nông sản, năm 2018 là năm có thời tiết thuận lợi,
trong 3 quý đầu ĐBSCL xuất khẩu đạt 30 tỷ USD và dự báo sẽ vượt 40 tỷ USD chỉ
tiêu nghành nông nghiệp cả nước. Kế hoạch năm 2020 dự kiến cả nước thu hoạch
43,5 triệu tấn. Trong đó 6 tháng đầu năm là 20,1 triệu tấn (phía Bắc 6,9, phía
Nam 13,2 triệu tấn); Và 6 tháng cuối năm là 23,4 triệu tấn (phía Bắc 6,2, phía
Nam 17,2).
Những số liệu trên chưa nói hết tiềm năng và vai trò
của ĐBSCL.
1.
Đáng lý ra, nếu được đầu tư đúng, ĐBSCL đã đưa Việt Nam lên vị trí số 1 về xuất
khẩu gạo.
Năm 2018 xuất khẩu gạo VN đật 6,15 triệu tấn, trị
giá 3,15 tỷ đô la, đứng sau Ấn Độ 11 triệu tấn và Thái Lan 7-8 triệu tấn. Xin
nhớ rằng, năm 1999 Việt Nam đã xuất khẩu được 4,4 triệu tấn gạo, sản lượng lúa
của ĐBSCL năm 2019 cũng gấp đôi sản lượng năm 1999 – đạt khoảng 25 triệu tấn,
và năng suất lúa trên 1 héc ta cũng tăng 2-3 lần. Để thấy sau 20 năm chỉ tăng
có 1,7 triệu tấn là quá ít, và khoảng cách đến vị trí của Ấn Độ là trong tầm
tay khi sản lượng lúa tăng gấp đôi.
2.
Ở mặt khác, những tiềm năng còn bỏ ngỏ của ĐBSCL còn nằm ở những mặt:
– Chưa tăng trưởng đúng mức sản lượng lúa của ĐBSCL.
Nếu khai thác đúng thì sản lượng lúa của ĐBSCL đã vượt qua ngưỡng 30 triệu tấn.
– Chưa phát triển đúng tiềm năng ngành thủy sản của
ĐBSCL – là nguồn thu ngoại tệ và là nhân tố quan trọng nâng cao đời sống tại chỗ
của đồng bào ĐBSCL, là thế mạnh của ĐBSCL.
– Chưa khai thác được các ngành công nghiệp thực phẩm,
công nghiệp gỗ, công nghiệp vật liệu xây dựng, công nghiệp du lịch… liên quan đến
các sản phẩm của ĐBSCL.
– Bỏ quên lĩnh vực năng lượng sạch thiên nhiên, như
điện mặt trời, điện gió, điện thủy triều – là những ưu thế quanh năm của ĐBSCL.
– Chưa quan tâm đúng mức đến GTVT. Hoàn toàn bỏ quên
việc phát triển đường sắt tốc độ cao, và phát triển quá chậm hệ thống đường bộ
cao tốc nối ĐBSCL với TPHCM – là các nhân tố quan trọng góp phần giúp ĐBSCL
phát triển mạnh.
Còn nhiều lĩnh vực kinh tế khác, mà trong tư cách
người có trách nhiệm quản lý ĐBSCL, có thể chỉ ra để khai thác.
III. THỦY ĐIỆN VÀ XÂM NHẬP MẶN – HAI MŨI GƯƠM HỦY HOẠI
ĐBSCL
An ninh lương thực là vấn đề tối quan trọng. Sản lượng
lương thực được xác định bởi diện tích canh tác và năng suất canh tác. Vì thế,
muốn đảm bảo an ninh thực thì trước hết phải đảm bảo đủ diện tích đất canh tác
nông nghiệp. Nhưng đất nông nghiệp của ĐBSCL mỗi ngày một giảm. Sự mất đất lúa
của ĐBSCL có thể quy về 4 nguyên nhân chính.
1. Chuyển đổi một phần đất lúa sang các cây trồng
khác vì hiệu quả kinh tế.
2. Chuyển đổi đất lúa sang mục đích sử dụng khác.
Bao gồm, xây đô thị, nhà ở, làm đường, phát triển khu công nghiệp và các khu du
lịch dịch vụ. Đây là “miếng gặm sư tử” đáng sợ của đất lúa, nhất là xung quanh
các thành phố lớn.
3. Bị khô hạn hóa vì cạn nguồn nước về hạ lưu do bị
ngăn đập làm thủy điện trên sông Mekong. Đây là nguyên nhân vô cùng nguy hiểm.
Vì ngoài khô cạn, gây nên hạn hán trên diện rộng, còn kéo theo sự thay đổi to lớn
về môi trường sống và các hệ sinh thái tại hạ lưu sông Mekong.
4. Bị mặn hóa vì nước biển tràn vào do nước sông
Mekong bị cạn. Diện tích này cũng sẽ vô cùng lớn, có thể chiếm đến nửa diện
tích ĐBSCL nếu không có biện pháp ngăn chặn.
Từ đó có thể kết luận rằng nguyên nhân 3, 4 là 2
nguyên nhân nguy hiểm nhất dẫn đến nguy cơ ĐBSCL bị thu hẹp và dần biến mất.
Năm 2016, ĐBSCL hứng chịu đợt hạn hán và xâm nhập mặn
nằng nề nhất trong vòng 100 năm. Hơn 160.000 héc ta lúa (khoảng 800.000 tấn
lúa) bị mất trắng. Trung bình với mỗi gia đình có diện tích sản xuất khoảng
0,5ha, thì xâm nhập mặn đã làm khoảng 300.000 hộ gia đình (khoảng 1,5 triệu người)
không có thu nhập. Các tỉnh bị thiệt hại nặng nhất là Kiên Giang (hơn 54.000
ha), Cà Mau (gần 50.000 ha), Bến Tre (gần 14.000 ha), Bạc Liêu (gần 12.000 ha)…
Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NNPTNT) đã phải công bố tình trạng
thiên tai đặc biệt nghiêm trọng.
Nguyên nhân dẫn đến sự xâm nhập mặn lớn như trên,
ngoài mưa còn là do thủy điện ở Trung Quốc và ở trung lưu sông Mekong. Theo Bộ
Tài nguyên – Môi trường (TN-MT), các hồ chứa trên dòng chính ở phía Trung Quốc
có dung tích khoảng 23 tỉ m3, các hồ chứa trên những sông nhánh khoảng 20 tỉ
m3. 43 tỉ m3 nước này tác động rất lớn đến việc điều tiết lưu lượng dòng chảy
Mekong về phía hạ lưu. Trong dịp Tết Nguyên đán do nhu cầu năng lượng giảm nên
họTrung Quốc tích nước, nên lượng nước sông Mekong giảm đáng kể, sau đó dòng chảy
tăng lên (khi các hồ xả nước để chạy thủy điện). “Tôi khẳng định đây là nguyên
nhân cơ bản” – là kết luận của ông Trần hồng Hà – lúc đó còn là Thứ trưởng Bộ
TN-MT.
Chính sự chặn nước thượng nguồn Mekong làm hạ lưu cạn,
đã giúp cho thủy triều thừa cơ đẩy nước mặn tràn khắp ĐBSCL thành bệnh kinh
niên hàng năm. Sau năm 2016 thì đến năm 2020 cũng đối mặt với sự xâm nhập mặn
không kém phần nguy hiểm.
Trong tháng 1 và 2 năm 2020, nước mặn đang dâng lên
bao vây hàng ngàn héc ta đất ĐBSCL. Hơn 180 000 hộ dân thiếu nước ngọt, phải
mua với giá 120-200 ngàn đồng/m3 nước ngọt. Nước mặn đã dâng vào sâu đến
60-70km ở Sóc Trăng với độ mặn lên 8%.
Theo Ủy ban Sông Mekong, hiện 11 đập thủy điện đang
được gấp rút xây dựng. Chỉ riêng 3 công trình thủy điện của Lào: Xayaburi, Don
Sahong, Pak Beng đi vào hoạt động, thì tổng lượng dòng chảy sẽ giảm 6,2%/tháng,
xâm nhập mặn trên sông Tiền, sông Hậu lấn sâu vào từ 2,8-3,8 km. Khi cả chuỗi
11 đập thủy điện hoạt động thì tổng lượng dòng chảy sẽ giảm hơn 27%/tháng, xâm
nhập mặn sẽ vào sâu trên sông Tiền, sông Hậu khoảng từ 10-18 km.
Lượng nước các hồ chứa nước trên sông Mekong hiện
nay chừng 73-75 tỷ m3. Trong đó Trung Quốc 40-43 tỷ m3, Lào 30 tỷ m3 và Việt
Nam <2 101="" 2030="" 470="" a="" b="" bao="" c="" ch="" cho="" dung="" h="" ho="" i="" kho="" l="" m3.="" m="" mekong="" n="" ng="" nghi="" nguy="" nh="" o:p="" p="" ph="" qu="" quy="" r="" s="" t="" th="" theo="" tr="" u="" v="" y="">
Như đã lưu ý ở trên, không chỉ khô hạn và ngập mặn,
tác động to lớn sau hết là sự biến đổi sinh thái. Theo đánh giá của các chuyên
gia thì các đập thượng nguồn ở Trung Quốc đã giữ lại 30% phù sa, các đập xây
trên dòng chính của Mekong ở Lào và Campuchia sẽ chặn khoảng 5% nữa. Hậu quả là
ít nhất 50% đất canh tác ở ĐBSCL sẽ bị mất phù sa và dinh dưỡng từ các công
trình thủy điện. Hệ thống sinh thái trong lòng sông Cửu Long thay đổi, kéo theo
tác động lên môi trường sống toàn bộ ĐBSCL.
IV. AI CHỊU TRÁCH NHIỆM CHO NGUY CƠ BIẾN MẤT CỦA ĐBSCL?
Nguy cơ biến mất của ĐBSCL đang cận kề. Ai cũng thấy.
Tại sao không được cứu chữa?
Xét về bình diện quốc gia, thì trách nhiệm luôn rải
từ cao xuống thấp.
1. Chưa bàn ở mức lãnh đạo cao nhất, ở cấp độ cơ
quan quản lý nhà nước cao nhất chính là Bộ TN-MT mà cụ thể là ông Bộ trưởng Bộ
TN-MT.
Tiếp theo là ông Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát
triển Nông thôn.
Tiếp theo là Bí thư và Chủ tịch các tỉnh ĐBSCL.
Chính họ là những người phải chịu trách nhiệm trực
tiếp cho tình trạng mất dần ĐBSCL như hiện nay.
2. Nhưng như trên đã nói “Với quốc gia, trách nhiệm
luôn đi từ cao xuống thấp”. Cho nên, trên cả trách nhiệm của của các bộ trưởng
và bí thư chủ tịch các tỉnh – là trách nhiệm của Thủ tướng, Chủ tịch Quốc Hội,
Chủ tịch nước và Tổng Bí thư của Đảng.
Người có chức vụ cao nhất nước phải chịu trách nhiệm
cao nhất. Vì đây là vấn đề sống chết cả miền Tây Nam Bộ của đất nước. Nguy cơ
hoang hóa và đắm chìm 13% lãnh thổ của Tổ Quốc, đe dọa sự sống của 18,75% dân số
cả nước – đây không là trách nhiệm của những người thay nhau đứng đầu đất nước
thì của ai?
Đừng biện minh rằng việc quản lý nhà nước là việc của
Chính Phủ, không phải việc của Đảng. Cũng đừng biện minh rằng là trách nhiệm tập
thể Bộ Chính Trị. Phải chỉ rõ cá nhân chịu trách nhiệm.
3. Thời Thủ tướng Võ Văn Kiệt, ông đã dồn nhiều tâm
lực cho ĐBSCL. Vì thế năm 1999 đã xuất khẩu được 4.4 triệu tấn gạo, đứng thứ 3
thế giới.
Sau Thủ tướng Võ Văn Kiệt, quan tâm đến ĐBSCL của
các Thủ tướng tiếp theo kỳ sau kém dần. Còn các Tổng Bí Thư, nhất là thời ông
Nông Đức Mạnh, thì thả nổi.
4. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc vào năm 2017 có chủ
trì một hội nghị 500 khách mời về ĐBSCL. Hàng năm đều có hội nghị vùng Tây Nam
Bộ. Nhưng các hội nghị này tiêu tốn tiền mà ít hiệu quả. Người quản trị giỏi chỉ
đủ thời gian nghe lời khuyên từ số ít các bậc trí nhân.
5. Những người lãnh đạo sau cố Thủ tướng Võ Văn kiệt
chỉ dựa vào “Quyết tâm chính trị”. Họ không thể dựa vào tri thức khoa học vì bản
thân họ không sở hữu. Họ đắm chìm trong “Quyết tâm chính trị” của những “Trường
chính trị” do họ dựng lên. “Quyết tâm chính trị” là thứ không thể nắm bắt. Nó
còn vô hình hơn cả ma quỷ.
6. ĐBSCL chết dần không chỉ vì biến đổi khí hậu.
ĐBSCL chết dần không chỉ vì các nước trong đó có Việt Nam làm thủy điện. ĐBSCL
chết dần không chỉ vì có bàn tay Trung Quốc. ĐBSCL đang chết dần bởi sự thờ ơ,
thiếu hụt kiến thức của những người có trách nhiệm.
V. GIẢI CỨU ĐBSCL DẪN ĐẾN BÀI TOÁN NÀO?
Vấn đề ĐBSCL là vấn đề phức tạp của nhiều chục năm
liên quan đến các thành tố rất phức tạp. Trong số đó có 4 vấn đề lớn:
1. Biến đổi khí hậu toàn cầu và cục bộ ở châu Á và
Đông Nam Á.
2. Cán cân giữa các quốc gia trong vùng, bao gồm Việt
Nam, Lào, Camphuchia, Thái Lan, Mienma và Trung Quốc, về kiểm soát tài nguyên
trên lưu vực sông Mekong.
3. Đấu tranh chống lại địa chính trị của nước lớn, cụ
thể là Trung Quốc, qua bàn cờ tài nguyên, môi trường và biến đổi khí hậu tại
lưu vực sông Mekong.
4. Quyết sách của quốc gia sở tại về bảo vệ tài
nguyên và môi trường.
Bởi thế, để giải cứu ĐBSCL thì phải dùng quyết sách ở
mục 4 để hóa giải các mục 1, 2, 3.
Chưa bàn đến vấn đề biến đổi khí hậu ở mục 1, đề cập
thẳng vào mục 2 và 3.
5. Không bao giờ cản trở hoàn toàn được các nước ngừng
làm đập thủy điện trên sông Mekong. Chỉ có thể làm ít đi và giảm thiểu tác hại.
Đến một mức độ phát triển nhất định, khi có các năng lượng tái tạo thay thế và
đồng thời bị tác động tiêu cực từ thủy điện, các nước Đông Nam Á lưu vực sông
Mekong và Trung Quốc sẽ tự xóa bỏ dần các đập thủy điện. Như Hoa Kỳ hiện nay đã
xóa bỏ một số các đập thủy điện.
Báo cáo Thủy văn của UB Mekong cho biết tỷ phần
trung bình của lưu lượng dòng chảy sông Mekong: Trung Quốc 16%, Lào 35%, Thái
Lan 18%, Campuchia 18%, Việt Nam 11% và Mienma 2%.
Mặc dù trung bình cả năm là 16%, nhưng vào mùa khô
do có tuyết tan từ Hymalaya nên nguồn nước từ Trung Quốc chiếm đến 80% dòng chảy
Mekong tại Vientian. Từ đó để thấy Trung Quốc có lá bài 43 tỷ khối nước để chơi
ván bài ĐBSCL, nhất là mùa khô.
Cho dù vậy, Việt Nam không hy vọng nhiều vào yêu cầu
Trung Quốc xả nước các đập thủy điện ở Trung Quốc để cứu nguy cho ĐBSCL vào mùa
khô. Trung Quốc sẽ làm rất nhỏ giọt. Việt Nam cũng không thể hy vọng nhiều ở
Thái Lan, Lào và Campuchia.
Bởi thế bài toán quốc tế cho ĐBSCL dẫn về ba bài
toán phụ sau đây.
5.1. Qua UB Mekong và song phương, đấu tranh để giữ
cho được mực nước tối thiểu cho hạ nguồn sông Mekong vào mùa khô.
5.2. Qua UB Mekong và song phương, đấu tranh để hạn
chế xây mới các đập thủy điện trên sông Mekong, bỏ được dự án thủy điện nào
cũng tốt cả.
5.3. Cùng với các nước Đông Dương, đầu tư xây dựng
các nhà máy điện mặt trời thay thế cho các nhà máy thủy điện trên sông Mekong.
Tiến dần tới xóa bỏ một phần và hoàn toàn các đập thủy điện.
6. Về bài toán quốc nội – cũng là mặt trận chính của
Việt Nam – thì phải tự mình giải quyết bài toán xâm nhập mặn. Cụ thể gồm 3 bài
toán là:
6.1. Chống thủy triều xâm nhập.
6.2. Cung cấp nguồn nước ngọt.
6.3. Thay đổi cấu trúc kinh tế ĐBSC trong hoàn cảnh
tương ứng.
VI. BAO GIỜ THÌ BỘ CHÍNH TRỊ HỌP VỀ ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU
LONG?
Vấn đề xâm nhập mặn và khô hạn của của ĐBSCL, bắt đầu
trầm trọng năm 2016, 2020 và từ nay về sau, vài ba năm một lần, ngày càng trầm
trọng hơn. Bắt đầu là hàng trăm ngàn, rồi đến cả triệu người dân ĐBSCL sẽ thiếu
nước ngọt, cây trồng ĐBSCL sẽ đối mặt với khốc liệt.
Vấn đề ĐBSCL là vô cùng nghiêm trọng, cần có một cuộc
họp của Bộ Chính Trị (BCT) để tìm giải pháp, ít nhất là cục bộ. Không chỉ BCT,
mà vấn đề ĐBSCL cần một cuộc họp của Ban chấp hành Trung ương Đảng (BCHTƯ), ngõ
hầu có được những trí tuệ sáng hơn về giải pháp. Vấn đề ĐBSCL mới cần bàn luận
hơn nhiều so với các hội nghị về luân chuyển cán bộ. Dẫu có họp BCT hay BCHTƯ
thì vẫn biết bài toán ĐBSCL chỉ có thể tìm lời giải tạm thời, cục bộ.
VII. BAO GIỜ THÌ ĐBSCL ĐƯỢC GIẢI CỨU TRIỆT ĐỂ?
ĐBSCL không thể được giải cứu trọn vẹn trong cơ chế
lãnh đạo tập thể, không ai chịu trách nhiệm. Trong hoàn cảnh này, sẽ không có
ai dám cho ra một “Quyết định tranh cãi”.
Một “Quyết định tranh cãi” là quyết định rất khó
khăn. Nó chỉ xuất hiện trong tình trạng gay cấn bởi một trí tuệ sáng láng. Đó
là hoàn cảnh khi mà “ trong 10 quân sư sáng láng hàng đầu không tìm được đến 5
người đồng ý cho bất cứ một giải pháp nào được đề xuất”. Đó cũng là lúc kẻ lãnh
đạo sáng láng đưa ra “Quyết định tranh cãi”.
Gọi là lãnh đạo sáng láng vì người lãnh đạo đó sáng
suốt hơn bất kỳ 1 quân sư nào trong 10 quân sư sáng láng hàng đầu. Người lãnh đạo
nhận một quyết định gây tranh cãi cho ít nhất trên 5 người, có khi là 9 người
trong số 10 người không tán thành. “Quyết định tranh cãi” chính là như vậy. Nhưng
cuối cùng thì đó là một quyết định đúng. Ngoài trí tuệ vượt trội, người ra quyết
định còn cần rất bản lĩnh. Chính trí tuệ cho người ra quyết định bản lĩnh.
Quyết định về số phận ĐBSCL luôn là một “Quyết định
tranh cãi”. Trong trường hợp ĐBSCL người nhận quyết định không thể nghe cả ngàn
người, mà chỉ cần nghe dăm người, rồi quyết định. Vấn đề là nghe ai.
Muốn giải quyết bài toán ĐBSCL cần một lãnh đạo đủ tầm
để ra một “Quyết định tranh cãi”. Một lãnh đạo như thế chỉ có thể ra đời khi
người đó phải đến tận ĐBSCL để xin phiếu bàu của đồng bào Tây Nam Bộ.
Chỉ khi có một cuộc tranh cử sòng phẳng, khi người
tranh cử phải đến 12 tỉnh miền Tây Nam Bộ để trả lời cho cử tri – phải làm gì với
hạn hán ngập mặn?, và trả nhiều câu hỏi khác nữa về ĐBSCL, thì lúc đó bài toán
ĐBSCL tất có lời giải trọn vẹn.
Lúc đó người tranh cử sẽ am hiểu tất cả mặt mạnh mặt
yếu, về địa lý, tài nguyên, về lịch sử, con người, về nhu cầu của người dân từng
huyện từng tỉnh ĐBSCL. Không chỉ Bến Tre mà tất cả Long An, Tiền Giang, Trà
Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang, An Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ, Hậu
Giang.
Người xin phiếu cử tri đó không chỉ hiểu miền Tây
Nam Bộ mà cả 7 khu vực kinh tế còn lại của Đất Nước. Cũng không chỉ từng ấy, mà
hiểu đến chân tơ kẽ tóc mọi huyện mọi tỉnh trong toàn quốc. Bởi vì người đó phải
xin phiếu cử tri cả nước để trở thành Sự Lựa Chọn của Nhân Dân.
---------
1 Comment
Hạn hán của ĐBSCL và môi trường ĐBSCL thay đổi là
trách nhiệm chính là ĐCSVN. Vì sao? Vì chính đảng CSVN đã gián tiếp đồng ý để
các nước trên thượng nguồn 'tự do' xây đập thủy điện mà không cần thông qua Ủy
ban sông Mekông. Chính Nguyễn Mạnh Cầm vào những năm 90 khi dự hội nghị Hiệp Hội
các quốc gia sông Mekông đã đồng ý hủy bỏ điều khoản 'Cần sự đồng thuận của các
quốc gia hội viên để thực hiện bất cứ dự án nào trên dòng sông MêKông'. Theo đó
nếu có lá phiếu phản đối từ bất cứ quốc gia hội viên nào trong Ủy Ban Sông
MeKong thì dự án đề nghị phải bị hủy. Nguyễn Mạnh Cầm, bộ trưởng ngoại giao lúc
đó không phải là người có toàn quyền đưa ra quyết định bất lợi đó. Tất cả Hiệp
định ký kết với các đối tác thực chất đã được bàn bạc và thống nhất ở Bộ Chính
Trị rồi. Vì vậy bất cứ thỏa thuận nào giữa VN với nước khác không phải các bộ
ngành liên quan ký kết, và phải chịu trách nhiệm mà là chính đảng CSVN phải chịu
trách nhiệm.
No comments:
Post a Comment