Anh
Khoa - Luật Khoa
22/12/2019
Giới trẻ Đông Bắc Á đang làm gì với nền dân
chủ của mình?
Các nhà nghiên cứu chính trị thường tỏ ra lo lắng về
một giới trẻ Đông Bắc Á thích bàn luận về các vấn đề phi chính trị: K-Pop, trà
sữa, thời trang, điện thoại thông minh, mạng xã hội và phẫu thuật thẩm mỹ.
Lưu
Hiểu Ba, nhà hoạt động nhân quyền người Trung Quốc, đã
phát biểu rằng giới trẻ ngày nay xem trọng một thứ văn hóa thực dụng
hơn là các giá trị tư tưởng.
Còn Dafydd Fell, giám đốc trung tâm nghiên cứu
Đài Loan, trường Đông phương và Phi châu (SOAS) Đại học London, từng nhận xét rằng
sau năm 2000, giới trẻ Đài Loan dần trở nên thờ
ơ với chính trị. Thế hệ trẻ dần mất đi sự tự tin ở bản thân và niềm tin với
các chính trị gia xứ Đài.
Nhận định của giới chuyên gia trước đây cũng không
khác gì cho lắm trong trường hợp Hàn Quốc và Hong Kong. Jiyoon Kim,
nghiên cứu viên Trung tâm Ý kiến Cộng đồng và Định lượng thuộc Viện nghiên cứu
chính sách Asan, cho
rằng giới trẻ Hàn Quốc hiện đang phải đối mặt với hệ thống phân tầng
giai cấp và định kiến xã hội ngày càng khắt khe khiến cho họ cảm thấy lạc lõng,
hạn chế tương tác với mọi người xung quanh và bó buộc mình trong một thế giới
riêng.
Còn Stephen Ortmann, Phó Giáo sư khoa châu Á
và Quốc tế học, Đại học Thành phố Hong Kong (CityU), nhận định rằng
sau năm 1997, người trẻ Hong Kong không còn là nhân tố chính trong các cuộc biểu
tình đòi công bằng xã hội.
Có những danh từ đặc biệt dùng để “dán nhãn” thế hệ
trẻ Đông Bắc Á. Họ được gọi là thế hệ “Dâu Tây” (Strawberry Jam) ở Đài Loan,
Honjok (cô đơn) ở Hàn Quốc hay Nhật Bản, và “Công Chúa” ở xứ Cảng Thơm.
Những danh từ
này đều mô tả một thế hệ được gia đình chiều chuộng, từ đó, sinh ra bản tính
thích hưởng thụ vật chất, chạy theo những trào lưu nhằm nổi tiếng trên mạng xã
hội, và tự cách ly bản thân ra khỏi những vấn đề xã hội. Họ có thể dõng dạc
tranh cãi về bất cứ vấn đề gì trên Facebook, Instagram, hay Twitter nhưng khi
bước ra xã hội thì lại là những con người cô đơn và nhút nhát.
Một thế hệ đam mê trà sữa. Ảnh: MarketingChina
Nhiều học giả cho rằng
thế hệ này sẽ rất khó làm nên những phong trào dân chủ với sức ảnh hưởng sâu rộng
như thời kỳ nửa cuối thế kỷ 20, chẳng hạn như cuộc nổi dậy Tháng Sáu (June) năm
1987 tại Hàn Quốc hay biểu tình ôn hòa Hoa Ly Ly Rừng (Wild Lily) năm 1990 tại
Đài Loan.
Nhận định này không
còn hợp lý nữa nếu như nhìn vào diễn biến những năm gần đây. Giới trẻ ở Hong
Kong, Hàn Quốc và Đài Loan đang trở thành người dẫn đầu trong các phong trào
chính trị và lên tiếng cho quyền lợi của bản thân trong chương trình nghị sự quốc
gia.
Mặc dù có các xu hướng
chính trị khác nhau, nhưng giới trẻ Đông Bắc Á có mối quan tâm chung về sự suy
giảm kinh tế, việc bị từ chối không được tham gia chính trị, và lo ngại về sự
xói mòn giá trị đạo đức của những quan chức chính phủ. Những vấn đề này đang
gây nguy hại cho tương lai của chính bản thân họ và nền dân chủ đương thời.
Họ đã làm gì để bảo
vệ nền dân chủ?
Đài Loan: Chiếm lĩnh Lập pháp Viện
Phong trào Hoa Hướng Dương 2014 do các sinh viên
lãnh đạo. Ảnh: Reuters.
Vào tháng 3-2014,
giới trẻ xứ Đài đã xông vào chiếm giữ Lập pháp Viện trong hai mươi ba ngày.
Công cuộc chiếm lĩnh này được gọi là Phong trào Hoa Hướng Dương.
Những người biểu
tình thất vọng với sự điều hành kinh tế của đảng cầm quyền và tệ nạn tham nhũng
đang liên tục bao trùm lên nền chính trị Đài Loan. Bên cạnh đó, mối
quan tâm hàng đầu của họ là Hiệp định Thương mại Dịch vụ xuyên eo biển
(CSSTA). Đối với họ, bản hiệp định này mang những những nguy cơ về kinh tế và
an ninh của Đài Loan khi ngày càng phụ thuộc vào Trung Quốc đại lục.
Các sinh viên biểu
tình phản đối CSSTA bởi vì bản
hiệp định này chỉ đem về những lợi ích cho các tập đoàn lớn nhưng lại
làm tổn thương và gây nhiều thiệt hại cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Ngoài
ra, những nhà hoạt động trẻ tuổi cảm thấy Bắc
Kinh đang lợi dụng các thỏa thuận kinh tế này để mở rộng sức mạnh của
họ lên chính quyền Đài Loan. Từ đó, mục tiêu thống nhất với Đài Loan sẽ dễ trở
thành hiện thực hơn.
Hàn Quốc: Phế truất Tổng thống
Người biểu tình tay giơ cao nến, miệng hô vang ‘Park
Geun Hye từ chức’. Ảnh: AP
Ở Hàn Quốc, sự thất
vọng trong giới trẻ bắt đầu từ năm 2013 khi sự xuất hiện của một
áp phích viết tay của một sinh viên không rõ danh tính ở một tại đại học
tốp đầu lưu truyền trên mạng xã hội.
Tấm áp phích được
viết dưới dạng một bức thư, truyền tải sự thất vọng về những bất công xã hội. Một
trong số đó là vụ việc 4.213 công nhân bị
sa thải vì phản đối việc tư nhân hóa Công ty Đường sắt Hàn Quốc. Tấm áp
phích như một lời thức tỉnh, khi mà giới trẻ dường như mất đi tiếng nói trong
việc định hướng tương lai của chính họ.
Lời cảnh tỉnh chính
trị này đã được nhân rộng sau sự việc chính phủ đã xử lý không kịp thời tấn thảm
kịch chìm
phà Sewol vào mùa xuân năm 2014 và sự bùng phát Hội
chứng hô hấp Trung Đông (MERS) vào mùa xuân năm 2015.
Các báo cáo đã tiết
lộ rằng chính quyền đã thông đồng với các nhóm lợi ích ngành hàng hải, dẫn đến
sự lỏng lẻo các quy định về giao thông đường biển. Chính phủ thì thất bại trong
việc đưa ra những thông tin cảnh báo về đại dịch MERS. Vụ chìm tàu Sewol đã giết
chết 304 hành khách trên tổng số 476 người mà hầu hết là học sinh trung học.
Từ sự phản đối mạnh
mẽ của giới trẻ về sự thiếu minh bạch và tham nhũng, Cách mạng Ánh nến diễn
ra năm 2016 đòi phế truất Park Geun-hye, Tổng thống Hàn Quốc lúc bấy giờ. Bà
Park sau đó bị phế truất và kết án 24 năm tù.
Hong Kong: Đối đầu với chính phủ và cảnh sát
Phong trào Dù vàng thắp lên hy vọng về các cuộc phản
kháng của giới trẻ. Ảnh: Dickson/SCMP.
Kể từ khi được trao
trả vào năm 1997, Hong Kong luôn được đảm bảo có quyền tự trị dưới mô hình “nhất
quốc lưỡng chế”, ít nhất là đến năm
2047. Bên cạnh đó, theo quyết định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội Nhân dân
Trung Hoa (NPC-SC) năm 2007, người dân Hong Kong sẽ có quyền
bầu chọn chức vụ Trưởng Đặc khu và Hội đồng Lập pháp Viện bằng hình thức
phổ thông đầu phiếu vào năm 2017 và 2020.
Tuy nhiên, vào
tháng 8/2014, Thường vụ Quốc hội lại đưa ra thông cáo rằng công chúng Hong Kong
chỉ có thể bầu chọn những ứng cử viên mà Ủy ban xét chọn thông qua với tiêu chí
ưu tiên là thân Bắc Kinh.
Giới học
sinh, sinh viên cảm thấy bị lừa dối và phản bội. Một số nhà hoạt động
dân chủ kỳ cựu đã thành lập phong trào Chiếm giữ Trung tâm, trong đó tuân thủ
các chuẩn mực bất bạo động.
Không có chính phủ
đại diện, các cuộc biểu tình đã nhanh chóng trở thành một diễn đàn cho người
dân Hong Kong nói lên ý kiến của bản thân. Vì vậy, các nhà hoạt động trẻ tuổi, đại
diện là Hoàng Chí Phong (Joshua Wong) và Nathan Law, đã quyết định phát
triển một phương thức biểu tình khác thay vì chiếm giữ Trung tâm như ban đầu. Họ
bắt đầu biểu tình bằng cách bãi khóa và phát động thành một phong trào rầm rộ
kéo dài ba tháng, gọi là Phong trào Dù vàng.
Tinh thần của phong
trào ấy vẫn được tiếp tục sau đó 5 năm. Mùa hè năm 2019, cả thế giới nhắc đến
Hong Kong với phong trào chống chính phủ bắt đầu từ việc phản đối Dự luật Dẫn độ.
Kéo dài đã hơn nửa năm, đây là cuộc biểu tình lớn nhất trong lịch sử thành phố.
Cùng với các cuộc xuống đường diễn ra trên khắp thế giới, Hong Kong là chỉ dấu
cho cái mà người ta đang gọi là làn sóng dân chủ lần thứ tư.
Đó sẽ là một làn
sóng dân chủ được tạo nên bởi thế hệ trà sữa?
---------------------------------
Bài viết này nằm
trong chuỗi bài phân tích về các phong trào phản kháng chính trị của giới trẻ
Đông Bắc Á.
No comments:
Post a Comment