Điện
đang giật chết nền kinh tế Việt Nam
Kim Ngữ -
Saigon Nhỏ
13 tháng 11, 2023
https://saigonnhonews.com/thoi-su/viet-nam/dien-dang-giat-chet-nen-kinh-te-viet-nam/
.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/11/evn-tru-so-1280x764.jpg
EVN “thắp
sáng niềm tin” (ảnh: VietnamNet)
Gần một tuần nay người dân khắp nơi tại Việt
Nam ta thán vì tiền điện lại tăng một lần nữa trong năm, lần này tăng 4.5% tức
hơn 2.000 đồng một lít. Mỗi gia đình chịu mất vài trăm ngàn tiền điện nhưng cả
nước thì số tiền ấy không hề nhỏ, vậy mà công ty điện EVN luôn luôn than lỗ và
cứ đòi tăng điện mỗi quý. Trong khi đó báo
Dân Trí đưa tin: “Đại diện tập đoàn Điện
lực Việt Nam (EVN) khẳng định việc tăng giá điện dựa trên cơ sở chính trị, cơ sở
pháp lý và cơ sở thực tiễn cụ thể!”
Câu trả lời cho bài toán giá điện thật rõ
ràng: Chính phủ độc quyền điện vì hệ thống chính trị muốn thế. Giá điện phải thấp
để dân thấy rằng Đảng luôn lo nghĩ cho đời sống nhân dân, Đảng bao cấp giá điện
trong nhiều chục năm qua vì cơ sở chính trị tức là người dân phải buông bỏ mọi
thắc mắc về giá điện có lên hay xuống gì thì kệ nó, miễn là nhìn sang các nước
lân cận Việt Nam được tiếng chính phủ cho dân qua giá điện rất “quốc doanh” là
đủ.
Cách đây hơn nửa thế kỷ đã như vậy thì bây giờ
vẫn vậy. Cơ chế độc quyền phân phối và định giá điện được Đảng thông qua nhà nước
giao cho EVN ngoài mặt là điều hành nhưng bên trong là chia chác. Những công ty
tư nhân thì được cổ phiếu tạo thành nhưng EVN tuy là quốc doanh nhưng ai đoan
chắc được nó không có “cổ phiếu” bí mật? Thứ cổ phiếu được phân phát cho những
khuôn mặt ẩn danh trong guồng máy luôn phát biểu dè sẻn nhưng “lời ròng” nhận
hàng tháng, hàng năm không hề sai sót.
Thử nhìn ra thế giới mới thấy đất nước lâm vào
cảnh kinh tế bị lệ thuộc vào điện nghiêm trọng như thế nào. Nhìn xa tận Mỹ, nước
này có 50 tiểu bang, dân số hơn 300 triệu lại có đến
1.600 công ty điện trên toàn quốc.
Thế thì nhìn gần, bên cạnh Việt Nam là Campuchia và Lào là anh em cùng cha Cộng
sản mỗi nơi chỉ có một công ty điện quốc doanh như Việt Nam, nhưng Thái Lan thì
khác, nước này dân số chưa bằng Việt Nam nhưng lại có tới
11 công ty tư nhân kinh doanh điện!
Sự khác biệt độc quyền và cạnh tranh ngày càng
rõ nét. Điện được tự do cạnh tranh nên doanh nghiệp có quyền chọn công ty nào
thích hợp về giá cả, vận hành và bảo đảm cho dây chuyền sản xuất của mình không
bị đình trệ hay gián đoạn. Độc quyền cung cấp điện gây hại trực tiếp cho các
doanh nghiệp phụ thuộc vào nguồn điện sản xuất.
Vì độc quyền sản xuất nên EVN luôn luôn kêu
gào thiếu điện. Giải pháp duy nhất đối với việc thiếu điện là cúp điện luân
phiên, và tai họa đã xảy ra hồi gần đây: Intel không tiếp tục mở rộng sản xuất
mà sang Ba Lan và Malaysia thành lập nhà máy!
Intel sản xuất con chip nên rất chú trọng tới
nguồn điện ổn định, mặc dù Intel có hẳn một nhà máy phát điện nhưng nó chỉ dành
cho việc đóng gói khi điện bị cúp, nhà máy này không thể giúp Intel đối phó với
việc cúp điện thình lình vì trong công nghiệp chất bán dẫn, cúp điện thình lình
là một tai họa, nhẹ thì thiệt hại vài triệu đôla nhưng nếu nặng hơn thì con số
vài chục triệu là bình thường.
Trong công nghệ semiconductor, tức sản xuất chất
bán dẫn, sự tinh vi và yêu cầu kỹ thuật lên tới mức mà người bình thường khó thể
nghĩ ra. Trước tiên là tấm bán dẫn wafer silicon, chúng được chăm chút từ bước
đầu cho tới khi trở thành những con chip có giá trị làm nên những sản phẩm cao
cấp. Bên cạnh đòi hỏi về độ phẳng tuyệt đối để khi các vi mạch điện tử được cài
lên chúng qua rất nhiều công đoạn, mà công đoạn nào cũng đòi hỏi nguồn điện
không những phải liên tục mà điện áp phải ổn định nếu điện áp bị dao động hay sụp
đổ thì ngay lập tức những tấm wafer sẽ bị lỗi lập tức.
Những con chip cũng đòi hỏi kỹ thuật tinh vi
hơn gấp trăm lần sản xuất tấm wafer và khi điện bị gián đoạn thì hàng ngàn con
chip đang process coi như bỏ đi không thể tiếp tục.
Mỗi một lần cúp điện thì Intel phải chạy lại hệ
thống calibration, đây là kỹ thuật cực kỳ phức tạp mà mỗi lần định vị lại hệ thống
là một lần rắc rối cho toán kỹ sư thực hiện công việc này. Những thông số thật
tỉ mỉ, những thuật toán phức tạp có thể hao tốn cho Intel nhiều triệu đôla,
chưa kể mỗi lần cablication sai số có thể xuất hiện khiến cả hệ thống cần phải
điều chỉnh lại. Công việc đòi hỏi thời gian nhanh nhất là vài tuần có khi lên đến
vài tháng nhà máy mới khởi động lại được, bao nhiêu thời gian phí phạm đó ai là
người bồi thường cho Intel?
Nếu ở Mỹ hay các nước tân tiến việc bồi thường
được hợp đồng cụ thể với công ty phân phối điện, nếu công ty này không ưng ý
thì có thể chọn một công ty phân phối điện khác. Những hợp đồng bảo hiểm ấy
giúp cho nhà máy sản xuất semiconductor yên tâm hơn so với Việt Nam, nơi mà
dòng điện chạy hay không tùy vào miếng ăn của lãnh đạo.
Intel chọn Ba Lan thành lập nhà máy trị giá
hơn $4 tỉ, TSMC (Taiwan Semiconductor Manufacturing Co), công ty chất bán dẫn nổi
tiếng nhất thế giới của Đài Loan cũng chọn Arizona làm nhà máy sắp tới với $12
tỷ, không phải là ý thức chính trị, mặc dù Đài Loan rất cần sự bảo vệ của Mỹ,
những công ty này vì một mục tiêu lớn hơn cho những con chip nổi tiếng của họ:
Dòng điện ổn định và được bảo đảm từ luật pháp của nước sở tại.
Cả hai yếu tố đó nằm mơ cũng không xuất hiện tại
Việt Nam. Và hậu quả ai cũng thấy trước mắt: Điện đang giật chết nền kinh tế Việt
Nam nếu EVN tiếp tục là sân chơi của tập đoàn giấu mặt.
No comments:
Post a Comment