19 Tháng Tám, 2022
http://vanviet.info/van-de-hom-nay/tn-tien-tien-bo-v-u-m/
Bài viết
ngắn này thảo luận về Tân Tiến, Tiến Bộ và U Mê.
Xã hội Tân Tiến (modern) nghĩa là một xã hội với
sự thay đổi về các mặt công nghệ, kỹ thuật, kinh tế, tổ chức xã hội mà xã hội
liền trước đó đã trở nên cũ đi. Sự thay đổi theo hướng tiếp nhận khám phá mới của
các ngành khoa học, cả khoa học tự nhiên lẫn xã hội. Nhà tư tưởng John Milton,
thế kỷ 17, cho rằng bản thân sự Cách Mạng mang trong mình nó năng lực giúp xã hội
tiến bộ và tận dụng tiềm năng của nó. Tại các nước phương Tây hiện nay, các cuộc
cách mạng rời xa việc dùng bạo lực gây ra đổ vỡ, đứt gãy xã hội lớn, mà trở
thành những thay đổi liên tục theo trục thời gian để đưa xã hội ngày càng Tân
Tiến hơn.
Tiến Bộ (progressive) dùng để chỉ quan điểm, khuynh hướng,
phong trào ủng hộ xã hội Tân Tiến. Phản
Động (reactionary) dùng để chỉ quan điểm, khuynh hướng, phong trào chống lại
xã hội Tân Tiến, ủng hộ sự giữ lại xã hội như cũ. Vậy, Phản Động hoàn toàn ngược
lại với Tiến Bộ.
Chúng ta sẽ
cùng nhau nhìn sự chuyển biến tri thức loài người về Sấm Sét như một minh hoạ
cho tinh thần, thái độ Tiến Bộ và Phản Động.
Thời mông
muội, con người nhìn Sấm Sét như các thế lực siêu nhiên quá khủng khiếp và thuộc
về thế giới thần linh. Thí dụ, người Hy Lạp cổ cho rằng Sấm Sét do các vị thần
Astrape và Bronte, thuộc hạ của vị thần chúa tể Zeus. Thần Sấm Sét được thờ
cúng nhiều nơi.
Xã hội tiến
bộ, khoa học cho biết có sự tích điện âm phần dưới các đám mây. Khi sự tích điện
này đủ lớn, nó sẽ tương tác với mặt đất nơi có sự tích điện dương. Sự tương tác
tạo nhiệt độ cao nung nóng không khí chung quanh tới vài chục ngàn độ C làm Sét
nháng lên. Nhiệt cao khiến không khí giãn nở đột ngột phát âm thanh rền chính
là Sấm. Sự hiểu biết bản chất Sấm và Sét được ứng dụng vào nhiều việc có ích
cho đời sống con người như cột thu lôi!
Từ khi
khoa học cung cấp kiến thức về Sấm Sét minh bạch và chính xác như vậy, sự thờ
cúng sấm sét trở thành chậm tiến. Xã hội Tiến Bộ ủng hộ và phổ biến kiến thức mới
mẻ. Xã hội nào sớm phổ biến kiến thức khoa học mới và ứng dụng nó phục vụ sự tiện
nghi, no ấm của dân chúng, xã hội đó tiến bộ, văn minh. Xã hội nào phổ biến kiến
thức và ứng dụng thức khoa học trễ hơn, người dân xã hội đó thiệt thòi, thua
kém. Lại có những xã hội trong đó nhà chức trách chẳng những không xiển dương sự
phổ biến kiến thức khoa học cho dân chúng mà còn ngăn cấm. Sự ngăn cấm phổ biến
kiến thức mới là biểu hiện của tinh thần Phản Động. Sự ngăn cấm đó khiến người
dân không biết các kiến thức của xã hội tân tiến, họ U Mê vì vẫn tin vào những
điều lầm lạc, không có thực, không phản ánh bản chất thực. Do đó người U Mê
không phân biệt được đâu là Tiến Bộ đâu là Phản Động, điều này rất tai hại. Khi
xã hội có nhiều người dân U Mê, xã hội đó U Mê và quốc gia lần lần suy vong,
dân tộc lần lần hèn yếu.
Làm sao biết
một xã hội là Tiến Bộ hay U Mê?
Chúng ta
có thể quan sát bề ngoài của xã hội. Người dân biết tôn trọng và tuân theo các
qui tắc xã hội như luật giao thông, như qui tắc sắp hàng chờ tới phiên mình;
người dân cư xử tươi vui, ôn hoà, nhã nhặn, giữ trật tự và vệ sinh chung; thành
viên bộ máy công quyền tôn trọng, sẵn sàng hỗ trợ người dân, không hà lạm, vòi
tiền dân; không có bất kỳ phân biệt đối xử nào vì nguồn gốc gia đình, tôn giáo,
giới tính, khuynh hướng chính trị… Đó là biểu hiện của xã hội tiến bộ. Khác vậy
thì đa phần là biểu hiện của xã hội u mê.
Nếu quan
sát sâu hơn nữa, chúng ta sẽ nhìn vào các khía cạnh giáo dục, văn hoá, tinh thần…
Trong xã hội
tiến bộ, trường học là nơi truyền bá kiến thức mới, nơi mà tinh thần bình đẳng
và khai phóng được xiển dương trên mọi mặt tri thức. Nơi học sinh, sinh viên được
học hỏi phương pháp luận khoa học, luận lý học, chuẩn bị vào đời với phương
pháp suy luận để xét đoán sự việc một cách độc lập. Nơi học sinh, sinh viên tự
do học hỏi các trường phái học thuật để có cái nhìn đa dạng, phong phú về cách
sống, cách tổ chức xã hội trên thế giới, từ đó họ mới làm chủ và chọn lựa các
mô hình hữu hiệu và thích hợp nhất cho xã hội mình sống… Đó là biểu hiện của xã
hội tiến bộ. Khác vậy thì đa phần là biểu hiện của xã hội u mê.
Đạo giúp
con người sáng suốt hơn, thông tuệ hơn. Các cơ sở tôn giáo giúp con người sống
trung thực hơn, nhân bản hơn, xa lìa gian dối, xa lìa ác tính; giúp con người sống
thân thiện và bảo vệ môi trường. Giúp con người có nếp sống tâm linh phù hợp với
kiến thức tân tiến, giúp con người hiểu biết nền tảng khoa học và triết lý sâu
xa để tự giải thoát khỏi u mê, khỏi mê tín, xây dựng nếp sống xây dựng nếp sống
khoan hoà, cá nhân hoà hợp với thiên nhiên, công đồng, an nhiên hạnh phúc. Đó
là biểu hiện của xã hội tiến bộ. Khác vậy thì đa phần là biểu hiện của xã hội u
mê.
Đọc những
dòng kiến thức căn bản trên đây, chúng ta không khỏi tự hỏi xã hội Việt Nam hiện
nay U Mê nhiều hơn hay Sáng Suốt nhiều hơn!
Ngày 26
tháng 7 năm 2022
===================
ĐỌC THÊM
1) https://www.britannica.com/topic/reactionary-movement
2) https://www.britannica.com/topic/modernity
3) https://www.britannica.com/topic/social-change/Explanations-of-social-change
No comments:
Post a Comment