THÀNH
PHỐ CẦN MỘT CUỘC ĐẠI PHẪU
10/07/2021
https://baotiengdan.com/2021/07/10/thanh-pho-can-mot-cuoc-dai-phau/
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2021/07/H1-9.jpg
TS Vũ Thành Tự Anh.
Ảnh: HMC
1. Hôm trước trả lời phỏng vấn tờ Zingnews, TS Vũ Thành Tự Anh có nói ý rằng:
“TP.HCM đã không còn là cảm hứng cho quốc gia về cải cách” (1). TS Anh cho rằng
suốt 10 năm qua, các tỉnh không còn đến TP.HCM để học hỏi kinh nghiệm cải cách
nữa.
Câu nói của TS Anh làm tôi nhớ lại thời gian
hơn 10 năm trước, năm 2008, lần đầu tiên tôi vào TP.HCM làm báo. Khi đó tôi đã
hết sức ấn tượng với cách làm việc chuyên nghiệp và cởi mở của chính quyền
thành phố (những nơi tôi tiếp xúc (2)), nhất là khi so sánh với đội ngũ cán bộ ở
Hà Nội thời bấy giờ.
Nhưng nay, sau khi chuyển vào sinh sống tại
thành phố hơn 5 năm, thì tôi lại thấy một bộ mặt khác. Nhiều vị cán bộ thành phố
tôi có dịp tiếp xúc thời gian gần đây làm tôi nhớ đến bộ mặt của các “ông quan
cách mạng” thủ cựu, hách dịch của miền Bắc những năm 99, 2000. Thành phố đã
không chỉ thụt lùi so với chính mình mà có lẽ còn bị tụt lại phía sau nhiều địa
phương khác. Đó không chỉ là lời cảnh báo, mà có vẻ nó đã thành sự thật rành
rành với cuộc khủng hoảng Covid-19 đang diễn ra gần 2 tháng qua.
Với đợt dịch Covid-19 này, có lẽ chính quyền
TP.HCM đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng chưa từng có trong suốt nhiều
năm (thậm chí hàng thập kỷ qua). Và với những gì đã và đang diễn ra, có thể nói
cuộc khủng hoảng cũng đã phơi bày bộ mặt năng lực quản trị yếu kém của thành phố
hơn bao giờ hết. Theo thông tin của tờ Zingnews, ngày 26/6/2021, phó Chủ tịch
UBND TP.HCM Ngô Minh Châu ký kế hoạch lấy 5 triệu mẫu xét nghiệm trong 10 ngày
(26/6 đến 5/7) để truy tìm F0.
Tuy nhiên, báo cáo của Sở Y tế ngày 6/7 cho thấy
từ 26/5 đến hết ngày 5/7 thành phố mới lấy được gần 1,7 triệu mẫu xét nghiệm
PCR. Mục tiêu lấy hàng triệu mẫu xét nghiệm của tầm soát diện rộng của TP.HCM
đã không đạt được (3).
Chỉ một sự kiện này thôi đã cho thấy rất nhiều
vấn đề. Hoặc là lãnh đạo thành phố đã duy ý chí trong việc ra quyết định; hoặc
là đội ngũ chuyên viên, tham mưu giúp việc của lãnh đạo thành phố rất kém; hoặc
là đội ngũ tổ chức thực hiện thiếu năng lực.
Và một vấn đề đáng nói hơn nữa là sau thất bại
này và các “thất bại” khác như sự kiện hỗn loạn tiêm chủng ở nhà thi đấu Phú Thọ
hay lấy kết quả xét nghiệm ở chợ Bình Điền… cuối cùng thì không có một ai phải
gánh chịu trách nhiệm? Phải đến ngày 9/7 báo chí mới loan tin về việc điều chuyển
công tác giám đốc HCDC như một hình thức kỷ luật. Tuy nhiên, kể cả động thái
này cũng có vấn đề.
Sự rành mạch trong diễn ngôn kỷ luật cũng là một
yếu tố quan trọng cho thấy sự chuyên nghiệp của hệ thống quản trị. Ngay trong
ngày 10/7, báo chí cũng loan tin Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang phê bình lãnh đạo
3 lãnh đạo địa phương ở Bắc Giang bị phê bình vì lơ là chống dịch. Trước đó, Bắc
Giang cũng phê bình, thậm chí đình chỉ chức vụ một loạt lãnh đạo địa phương vì
để dịch bệnh lây lan.
Dù có đau đớn hay đáng hổ thẹn thì bộ mặt năng
lực quản trị yếu kém của thành phố hiện nay vẫn là sự thật mà thành phố phải đối
mặt và cũng là thách thức mà thành phố phải giải quyết rốt ráo khi cuộc khủng
hoảng Covid-19 này qua đi.
Cái khối u trì trệ yếu kém lan khắp từ dưới
lên trên ở thành phố hiện nay có lẽ là hệ quả của 2- 3 nhiệm kỳ tệ hại vừa rồi,
và để giải quyết nó ắt cũng không thể một sớm một chiều, nhưng điều quan trọng
là ngay từ bây giờ lãnh đạo thành phố phải nhận thức rõ vấn đề và quyết tâm
thay đổi.
Vừa rồi, một vị lãnh đạo của Bộ Nông nghiệp
& Phát triển Nông thôn có nói rằng Bộ này phải sửa đổi, không chỉ trình độ
mà còn phải cả thái độ, và thậm chí thái độ mới là cái “gốc” của một nền hành
chính công vụ sau đó mới đến trình độ. Theo tôi, đây cũng chính là hai thứ mà
chính quyền thành phố cần nhìn nhận sửa đổi, và đầu tiên chắc chắn phải bắt đầu
từ các cấp lãnh đạo cao nhất của thành phố.
Tất nhiên, không phải không có những tín hiệu
tích cực, như vừa rồi, Sở Thông tin Truyền thông đã cung cấp dữ liệu Covid-19
cho 2 nhóm nghiên cứu Đại học Fulbright và nhóm nghiên cứu Tech4Covid phân
tích, đánh giá, dự báo và giải pháp đối với dịch Covid-19 tại thành phố. Hay
ngay trong sáng nay, 10/7, Bí thư thành Ủy TP.HCM cũng gặp gỡ các chuyên gia,
nhà khoa học cùng bàn cách chống dịch Covid-19. Đó là chẳng phải là tín hiệu của
việc biết lắng nghe và muốn thay đổi hay sao?
2. Một cuộc đại phẫu cho TP.HCM chắc chắn phải bắt đầu từ lãnh đạo, chính
quyền và người dân thành phố, nhưng cũng như việc chống lại khủng hoảng
Covid-19 hiện nay, việc này không thể thành công nếu thiếu đi sự hỗ trợ, đặc
biêt là sự hỗ trợ chính sách từ phía trung ương.
Một bài phỏng vấn khác của Zingnews với TS Vũ
Thành Tự Anh đã nói kỹ việc này. Theo TS Anh, điều quan trọng thành phố cần
không chỉ là thành phố được giữ lại ngân sách bao nhiêu, mà quan trọng hơn là
cơ chế để tự tạo vốn phát triển. Đó là thực hiện một cách nhất quán chủ trương
cho phép TP.HCM trở thành một “thí điểm cải cách thể chế” theo mô hình sandbox
về đổi mới thể chế (4).
Một bản tin mới đây trên báo Thanh Niên đưa ra
một chi tiết đáng chú ý đó là “hộ gia đình sở hữu xe hơi ở TP.HCM thấp hơn vùng
nông thôn Vĩnh Phúc”. Thống kê rộng ra thì khu vực Đồng bằng sông Hồng có tỷ lệ
hộ gia đình sở hữu xe hơi lên cao nhất là 7,9% và thấp nhất là Đồng bằng sông Cửu
Long chỉ có 2,5%. Trong nhóm các địa phương có số hộ sở hữu xe hơi đứng đầu có
Hà Nội, Đà Nẵng, Thái Nguyên, Quảng Ninh, Vĩnh Phúc…
Có nhiều yếu tố dẫn đến kết quả này, tuy
nhiên, có một yếu tố chắc chắn không thể đến là hệ thống đường xá, hạ tầng giao
thông rất phát triển ở các địa phương này. Hạ tầng giao thông ở TP.HCM nói riêng
và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam nói chung chắc chắn đang là một nút thắt mà
ai cũng thấy rõ, và là bài toán mà các lãnh đạo cấp trung ương phải giải.
Cách đây 2 năm, cũng trên FB này tôi đã nhận định
rằng, “quản trị sẽ là vấn đề lớn nhất của Việt Nam trong vòng 10 năm tới”. Cơn
khủng hoảng Covid-19 đã khiến cho vấn đề này sớm bộc lộ hơn, nhưng cũng là cơ hội
để chính quyền các cấp sớm nhận diện và có sách lược đối phó.
Và cuối cùng, tôi đồng ý với TS Vũ Thành Tự
Anh trong bài đã dẫn ở trên, “TP.HCM phải được Trung ương coi như đây là một điểm
đột phá. Đây là một điểm thử nghiệm các cải cách mới, đây là một điểm đưa Việt
Nam đi đến vị trí tiên phong và cạnh tranh một cách ngang hàng bình đẳng với
các đô thị khác trên thế giới.”
Cá nhân tôi cho rằng, nếu dù có ở hoàn cảnh
nào thì TP.HCM có lẽ vẫn là nơi là duy nhất hội tụ đầy đủ mọi yếu tố để làm một
“điểm đột phá”, một “đầu tàu đích thực” thúc đẩy đổi mới sáng tạo và mở ra những
vận hội mới cho cả nền kinh tế.
_____
(1) https://zingnews.vn/tphcm-khong-con-la-cam-hung-cho-quoc-gia-ve-cai-cach-post1211791.html
(2) Nếu tôi nhớ không nhầm thì đây là bài đầu
tiên tôi viết khi vừa chân ướt chân ráo vào TP.HCM năm 2008, khi đó tôi làm cho
tờ VnExpress: https://vnexpress.net/hang-nghin-container-hang-hoa-bi-tac-tai-cang-sai-gon-2692574.html
(4) https://zingnews.vn/can-thi-diem-cai-cach-the-che-o-tphcm-post1220158.html
No comments:
Post a Comment