Tô Văn Trường
Thứ Sáu, 1/11/2019, 22:47
(TBKTSG
Online) - Mấy hôm nay, trên mạng xã hội và báo chí xôn xao trước thông tin “Năm 2050 TPHCM và đồng bằng sông
Cửu Long (ĐBSCL) sẽ bị xoá sổ". Mặc dù đây là thông tin chưa đủ cơ
sở khoa học, nhưng dù sao đó cũng là một thông điệp cần quan tâm để khi xây dựng
các phương án quy hoạch phải chú ý đến sự sụt lún, nước biển dâng và ngập lụt
do triều cường.
Kịch bản nước biển dâng 100 cm ngây ngập ở ĐBSCL ban
hành năm 2016 của Bộ Tài Nguyên và Môi trường.
Việc dự tính biến đổi khí hậu (BĐKH) và nước biển
dâng để đưa ra các kịch bản dự báo là bài toán khó và tiềm ẩn tính bất định
cao. Tuy vậy, muốn chủ động ứng phó với BĐKH thì không thể không có các kịch bản
đó. Vấn đề nằm ở chỗ cần phải biết bản chất của các thông tin từ các kịch bản để
sử dụng chúng một cách hợp lý. Những kịch bản có độ tin cậy cao có thể sử dụng
làm căn cứ khoa học cho bài toán quy hoạch dài hạn. Nhưng những kịch bản có độ
tin cậy thấp không phải không có khả năng xảy ra. Vì vậy, những kịch bản có độ
tin cậy thấp nhưng nếu xảy ra sẽ là thảm hoạ thì cũng cần lường trước để có
phương án ứng phó. Đó chính là bài toán quản lý rủi ro BĐKH.
Các vùng bị ngập khi nước biển dâng 100 cm do Bộ Tài
Nguyên và Môi trường công bố năm 2016
“Năm 2050
TPHCM và ĐBSCL sẽ bị xoá sổ" là một thông tin chưa đủ cơ sở khoa học, nhưng dù sao đó cũng là một thông điệp cần quan tâm để khi xây dựng các
phương án quy hoạch phải chú ý đến sự sụt lún, nước biển dâng và ngập lụt do
triều cường.
Công luận đang xôn xao trước thông tin không phải chỉ
trên mạng xã hội mà ngay cả báo chí chính thống của nhà nước, kể cả truyền hình
của Việt Nam dẫn giải từ thông tin của tờ Thời báo New York và tạp chí Nature
Communications dựa vào các quy chuẩn về tác động của mực nước biển dâng lên
sẽ khiến 150 triệu người hiện đang sống ở các vùng đất này chính thức nằm dưới
dòng triều cường cao vào năm 2050, cụ thể là TPHCM và ĐBSCL sẽ bị xóa xổ do triều
cường.
Theo các nghiên cứu của Climate Central, tổ chức
khoa học có trụ sở tại New Jersey, Mỹ, nước biển dâng do BĐKH có thể ảnh hưởng
xấu đến số lượng người cao hơn gấp ba lần so với những dự báo trước đó, đe dọa
tất cả mọi người, thậm chí là xóa sổ một số thành phố lớn ven biển của thế giới.
Các tác giả của một bài báo xuất bản mới đây trên tạp chí Nature Communications
đã công bố dự báo trên dựa trên phương thức ước tính tác động của nước biển
dâng trên các khu vực rộng lớn chỉ ra khoảng 150 triệu người hiện đang sống
trên đất liền sẽ bị nhấn chìm bởi những dòng thủy triều cao đột biến trong
tương lai.
So sánh đơn giản?
Đánh giá đúng vấn đề, đưa ra những nghiên cứu và dự
báo/dự tính phải được xem là trọng tâm trong chiến lược phát triển kinh tế - xã
hội, đặc biệt là trung hạn và dài hạn. Theo tôi hiểu, chuyện các đồng bằng, và
đô thị phát triển phần lớn đều nằm ven biển, vùng đất thấp, trên nền đất yếu
vùng châu thổ hạ lưu... bị chìm dưới mực nước biển do lún sụt và triều dâng là
điều đang xảy ra là vấn nạn rất rõ ràng.
Cảnh báo đến năm 2050 nhiều thành phố ven biển trên
thế giới bị xóa sổ có tác dụng tích cực để những người có trách nhiệm quản trị
quốc gia và các nhà khoa học quan tâm nghiên cứu đề xuất các chương trình hành
động ứng phó chủ động với thiên tai.
Vùng ngập trong nước biển ở miền nam Việt Nam năm
2050 trong dự báo cũ và dự báo mới. Đồ họa: New York Times.
Tuy nhiên, để tránh gây hoang mang trong công luận cần
làm rõ luận cứ khoa học và các con số đánh giá được minh chứng tương đối chính
xác để có góc nhìn toàn diện, khoa học và thực tế làm cơ sở đưa ra các chương
trình ứng phó với thiên tai.
Cũng như báo cáo của WB trước đây, lần này các tác
giả cảnh báo đến năm 2050 nhiều thành phố bị xóa sổ do triều cường, chỉ đơn giản
so sánh cao độ mặt đất với mực nước biến rồi khoanh diện tích bị ngập và xem
trong đó có bao nhiều người để ước tính số người bị ảnh hưởng.
Tuy nhiên, cần lưu ý là trong bài báo này họ cũng
nói rõ:“Maps do not factor in potential coastal defenses, such as seawalls or
levees, and are based on elevation, rather than flood models”, nghĩa là họ
không xét đến các bờ sông, bờ bao, công trình ở bờ biển, đường xá, cùng dùng như
mô hình dòng chảy xem nước có chảy vào được không. Vì vậy kết quả của phương
pháp này không thực tế vì:
Nước biển không đột ngột tràn ngập vào rất cao 5-10
m như Tsunami (sóng thần) mà chỉ lên từ từ, chảy vào theo lòng dẫn nên khá nhiều
điểm ở ĐBSCL, cao độ dưới mực nước biển nhưng không bị ngập vì biên độ triều
vào đến đó chỉ rất nhỏ. Biên độ triều cực đại hiện tại ở Phnompenh (Campuchia)
vào mùa khô là 50cm. Khi lưu lượng nước vào mùa khô giảm đi và mực nước biển
tăng lên thì biên độ triều sẽ lớn lên, cực đại có thể tới 1m.
Ngược lại, các điểm cao hơn mực nước biển cả thước lại
bị ngập khi đỉnh triều cường. Do đó, phải xem xét dòng chảy thủy triều chứ
không thể chỉ so cao độ với mực nước biển. Nếu chỉ so cao độ với mực nước biển
thì đa số dân Hà Lan bị ngập hết, trên thực tế thì sao?
Quá trình nước biển dâng diễn biến từ từ mỗi năm,
nên bản thân hệ sinh thái và con người cũng có các biện pháp thích ứng hàng
năm, không thể đem mực nước dự báo mấy chục năm sau gán vào hệ sinh thái hiện
nay và hiện trạng công trình và sản xuất, mà phải dự báo các biện pháp thích ứng
của tự nhiên và con người.
Thí dụ như: Nếu mỗi năm mực nước lên khoảng 5 mm thì
bồi lắng và các hệ sinh thái ven biển sẽ thay đổi dần dần, và người dân các
vùng bị ngập cũng có các biện pháp thích ứng, nên diện tích và số người bị ảnh
hưởng sẽ không phải như trong các báo cáo đưa ra các con số với mục đích đe dọa
như vậy. Hiện nay, phù sa về đồng bằng giảm mạnh và ĐBSCL hầu như không có lũ lớn
nên khó có thể nói rằng tốc độ bồi của phù sa có thể làm giảm tác động của biến
đổi khí hậu.
Tuy nhiên, xin lưu ý, nghiên cứu của Climate Central
nói là “triều” có thể hiểu không nhất thiết có nghĩa là triều thiên văn mà bao
gồm cả triều khí tượng, tức là nước dâng bão. Với cao độ đê ĐBSCL hiện nay (3m
+ 0,3m chắn sóng) thì mực nước biển dâng 1m + triều cường 1,5m không tràn vào.
Tuy vậy, vấn đề sẽ là nghiêm trọng nếu có bão lớn, mà biến đổi khí hậu có xu thế
làm tăng các cơn bão mạnh.
Việt Nam đã có giải pháp thích ứng thông qua hệ thống
đê ở ĐBSCL và trong tương lai, vấn đề quan trọng nhất là chuyển đổi sinh kế người
dân như thế nào để thích ứng cho phù hợp.
Những hiểu biết của thế giới và Việt Nam về quá
trình BĐKH cũng như các tác động của nó đối với các hoạt động kinh tế xã hội
còn nhiều hạn chế. Dự báo thời gian tới, tình hình còn diễn biến phức tạp, khó
lường; khó khăn, thách thức có thể còn gay gắt, nặng nề hơn. Các nhà khoa học
đã khẳng định biến đổi khí hậu là bất khả kháng ít nhất là trong thế kỷ 21 cho
nên thích ứng là biện pháp tất yếu. Thích ứng không chỉ làm giảm hậu quả tác động
do biến đổi khí hậu gây ra mà còn góp phần hạn chế và giảm nhẹ biến đổi khí hậu.
Kịch bản đến 2050 xóa sổ ĐBSCL và TPHCM còn nhiều “lỗ hổng”
Kịch bản nước biển dâng 100 cm gây ngập ở TPHCM của
Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành năm 2016.
Đồng bằng Sông Cửu Long và TPHCM là vùng đất thấp,
trẻ, chịu rủi ro lớn từ tác động của BĐKH và nước biển dâng cũng như sự sụt
lún. Việc lắng nghe và quan tâm đúng mức đến nguy cơ mất đất do nước biển dâng
là hết sức cần thiết. Tuy vậy, có mấy điểm sau đây cần cân nhắc trước khi phán
quyết:
Tính bất định (uncertainty) trong các kịch bản biến
đổi khí hậu là rất cao, nhất là kịch bản nước biển dâng. Về lý thuyết, nếu tất
cả băng tuyết trên toàn thế giới, kể cả hai cực trái đất cũng như các sông
băng,… tan chảy hết thành nước thì lượng nước đó có thể phủ lên bề mặt toàn cầu
(cả đất liền và đại dương) một lớp dày 60 m. Điều đó, có nghĩa là có những nơi
còn ngập sâu hơn 60m.
Trên thực tế quá trình này hầu như chưa bao giờ xảy
ra trong lịch sử của trái đất. Việc dự tính mực nước biển dâng là rất khó khăn
và không chính xác do không thể tính hết được động lực học của băng tuyết và
quá trình dãn nở vì nhiệt của nước biển. Đó cũng là lý do người ta dự tính mực
nước biển dâng đến 1m vào cuối thế kỷ 21. Với kịch bản này, ĐBSCL sẽ mất khoảng
gần 40% diện tích đất do bị ngập trong nước biển.
Bởi vậy, năm 2006-2007 UNDP và WB đã cảnh báo rằng
Việt Nam nằm trong top 10 nước chịu tác động xấu nhất của BĐKH. Cũng từ đó mới
hình thành Chương trình mục tiêu Quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu được
Chính phủ phê duyệt 12-2008.
TPHCM và cả ĐBSCL đâu có phải bằng phẳng hoàn toàn.
Có chỗ cao, có chỗ thấp. Việc tính diện tích bị ngập cần có bản đồ địa hình rất
chi tiết (tỷ lệ lớn) thì mới bảo đảm độ chính xác cần thiết. Câu hỏi đặt ra khi
nói TPHCM có thể bị xoá sổ là căn cứ vào cơ sở nào?
Theo tính toán của một số chuyên gia quốc tế, tốc độ
sụt lún của TPHCM khoảng 3-4cm/năm, của cả ĐBSCL khoảng 2.5-2.8 cm/năm, gấp 10
lần tốc độ dâng của mực nước biển. Giả sử điều đó là đúng, thì đến 2050 (còn 30
năm nữa) thì TP HCM cùng lắm cũng chỉ bị “chìm” khoảng 150cm. Vậy có bao nhiêu
% diện tích TPHCM mà nền đất thấp hơn 1,5m?
Nhà Bè, nơi được xem là "vùng trũng" của
TP.HCM, theo độ cao cột mốc quốc gia, cũng đã trên 1,87m so với mực nước biển
hiện nay. Thử hỏi có bao nhiêu phần trăm diện tích TPHCM thấp hơn Nhà Bè?
Hiện tượng triều cường gây ngập úng ngoài nguyên
nhân tự nhiên (sụt lún + nước biển dâng + cộng hưởng triều cường với sóng do
gió mùa…) còn có thể do nguyên nhân “nhân tai” mà đã được đề cập đến nhiều lần
(bài toán quy hoạch không gian). Vấn đề giải quyết hậu quả của quy hoạch hoàn
toàn không dễ nhưng cần phải có sự điều chỉnh ngay nếu không muốn căn bệnh trầm
trọng hơn.
Theo kịch bản tệ nhất là tới 2025, mực nước biển
Đông tăng 36cm so với đầu thế kỷ. Giờ là 2019, gần 2/5 quãng đường. Vậy từ giờ
tới 2050 sẽ tăng thêm 22cm. Hiện nay triều Phú An kỷ lục 1,77m và Nhà Bè 1,80
m, tới 2050, nếu không có biến động do san lấp, triều Phú An cao nhất có thể
khoảng 1,9m. Ngoại trừ Cần Giờ, đa phần diện tích của thành phố HCM cao hơn 2m.
Mực nước cao nhất không cao hơn địa hình thì triều
làm sao có thể nhấn chìm được toàn bộ thành phố? Hơn nữa, nếu chỉ xét mực nước
và địa hình thì tại sao đất nước Hà Lan không bị nhấn chìm, bị xóa sổ? Cho nên
có thể kết luận “TPHCM có thể bị xóa sổ và năm 2050" là lối nói cường điệu,
có tính chất phóng đại.
Thay cho lời kết
Năm 2050 TPHCM và ĐBSCL sẽ bị xoá sổ là một thông
tin chưa đủ cơ sở khoa học, nhưng dù sao đó cũng là một thông điệp cần quan tâm
để khi xây dựng các phương án quy hoạch phải chú ý đến sự sụt lún, nước biển
dâng và ngập lụt do triều cường.
Vấn đề nước biển dâng, ta có cả hệ thống trạm trại
và cơ quan khí tượng thủy văn quan trắc, đo đạc, phân tích, tính toán mực nước
biển, mực nước sông ngòi, vì vậy diễn biến mực nước biển dâng thuộc khu vực
ĐBSCL ta nắm được từng năm, và qua đó dần nắm được xu thế, trên cơ sở đó Nhà nước
sẽ đề xuất phương án hợp lý giải quyết vấn đề nước biển dâng cho ĐBSCL và
TPHCM.
-----------------------------------
VOA Tiếng Việt
30/10/2019
Công
trình nghiên cứu của tổ chức Climate Central vừa được công bố hôm 29/10 cảnh
báo rằng đến năm 2050, trên toàn thế giới, khoảng 300 triệu người sẽ sống ở những
vùng gặp nguy cơ ngập lụt do biến đổi khí hậu gây ra, trong đó có 20 triệu người
ở Đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam.
Các nhà nghiên cứu dự báo hầu hết Đồng bằng sông Cửu
Long ở Việt Nam sẽ biến mất dưới nước và năm 2100
Trong thế kỷ 21, theo tính toán của Climate Central,
một tổ chức phi chính phủ có trụ sở ở New Jersey, Mỹ, mực nước biển toàn cầu có
thể tăng từ 60 centimet đến 2,1 mét, thậm chí có thể hơn thế.
Toàn bộ các thành phố duyên hải có thể bị xóa sổ nếu
không có đủ các biện pháp phòng vệ đối với biển cả. Khoảng 70% số người gặp
nguy cơ bị lũ lụt hàng năm và ngập lụt vĩnh viễn là ở 8 nước châu Á là Việt
Nam, Trung Quốc, Ấn Độ, Bangladesh, Indonesia, Thái Lan, Philippines, và Nhật Bản,
theo nghiên cứu của Climate Central, được đăng trên tạp chí Nature
Communications của Anh.
Thủ đô Hà Nội, Hải Phòng và thành phố Hồ Chí Minh của
Việt Nam nằm trong số các đô thị gặp nguy cơ. Toàn bộ phần cực nam của Việt Nam
có thể bị ngập nước, Climate Central dự báo.
Bình luận về thông tin từ công trình này, ông
Jean-Pascal van Ypersele of thuộc trường Đại học Catholique de Louvain ở Bỉ
nói: “Nếu hàng trăm hay chỉ cần hàng chục triệu người bị ngập lụt ở châu Á hay
châu Phi, tình trạng đó sẽ gây ra biến động xã hội và kinh tế ở quy mô cực lớn”.
Cuộc nghiên cứu cũng bao gồm việc sử dụng các biện
pháp cải tiến để đo đạc cao độ của các vùng đất ở châu Á và các nhà khoa học nhận
thấy rằng mặt đất đã lún xuống hàng chục centimet so với hình dung trước đây.
Benjamin Strauss, khoa học gia trưởng của Climate
Central, đồng tác giả công trình nghiên cứu, cho biết lâu nay “chúng ta đều
không biết rõ về cao độ của mặt đất nơi chúng ta đứng” và các đo đạc cho thấy
“vấn đề nghiêm trọng hơn những gì chúng ta đã từng hiểu”.
(CNN,
CBS)
VIDEO
:
--------------------------
Kinh
hoàng !
2050:
MIỀN NAM VN CHÌM DƯỚI NƯỚC BIỂN
Miền Nam Việt Nam có thể chìm dưới mặt biển trong 30
năm tới, hậu quả của thay đổi khí hậu. Gần một phần tư dân số VN hiện đang sống
trong những vùng sẽ bị chìm ngập, theo một nghiên cứu vừa được công bố tại Hoa
Kỳ.
Theo New York Times, ngày 29/10, những cuộc nghiên cứu
mới nhất của Climate Central, một tổ chức khoa học tại New Jersey,
số nạn nhân của hiện tượng nước biển dâng cao sẽ gấp 3 con số dự đoán trước
đây, đe doạ xoá bỏ nhiều thành phố lớn miền duyên hải trên thế giới, trong đó
có các tỉnh miền Nam Việt Nam.
Các tác giả bản bản nghiên cứu, công bố thứ Ba vừa
qua, cho biết đã áp dụng một phương pháp mới, chính xác hơn, để tính độ cao của
đất và nước biển, căn cứ theo các dữ kiện do vệ tinh cung cấp, để kết luận là
những dự đoán trước đây quá lạc quan.
Phương pháp nói trên cho thấy khoảng 150 triệu dân
hiện đang sống trên các vùng sẽ chìm dưới nước trước 2050.
SÀI
GÒN CHÌM DƯỚI NƯỚC
Theo Climate Central, “miền Nam Việt Nam có thể hầu
như biến mất”. Bản đồ bên trái dưới đây cho thấy những vùng ven biển sẽ bị ngập
nước trước 2050, theo dự đoán trước đây. Bản đồ bên phải: hầu hết miền Nam sẽ bị
chìm ngập, theo Climate Central.
Hình bên trái là dự báo lúc trước về miền Nam năm
2050
Hình bên phải là dự báo vừa cập nhật về miền Nam năm 2050.
Hình bên phải là dự báo vừa cập nhật về miền Nam năm 2050.
MIỀN
NAM HOÀN TOÀN BIẾN MẤT!
Vẫn theo tổ chức trên, một phần của Sài Gòn, trung
tâm kinh tế VN, sẽ chìm dưới nước. Hiện nay, trên 20 triệu người Việt đang sống
trong những vùng sẽ bị chìm ngập. Những dự đoán này chưa tính những dữ kiện
khác, như sự tăng trưởng dân số hay nạn lở đất ven biển trong 30 năm tới.
Tại Thái Lan, trên 10% dân số sống trên những vùng bị
đe doạ, theo Loretta Hieber Girardet, cư dân Bangkok, phụ trách kế hoạch giảm
thiểu hậu quả của thảm hoạ thiên nhiên tại Liên Hiệp Quốc.
VIỄN
ẢNH KHỦNG KHIẾP
Hiện tượng thay đổi khí hậu sẽ đe doạ các thành phố
trên nhiều phương diện, theo Loretta Hieber Girardet. Ngoài nạn bị trực tiếp đe
doạ, các thành phố sẽ phải tiếp nhận các nông hay ngư dân nghèo, di cư tới kiếm
việc làm. “Đó là một viễn ảnh khủng khiếp”, theo bà Hieber Girardet.
Tại Thượng Hải, một trong những trung tâm kinh tế
quan trọng nhất Á Châu, nước biển sẽ cuốn trôi trung tâm thành phố và những
vùng phụ cận.
Trên khắp thế giới, nhiều thành phố lớn, kể cả các di tích văn hoá, lịch sử sẽ chìm dưới nước. Climate Central kết luận: mặc dù viễn ảnh đáng sợ, những vùng trên không nhất thiết bị khai tử, nếu có những biện pháp thích ứng.
Benjamin
Strauss, tổng giám đốc Climate Central nói: hiện
nay, 110 triệu người đã và đang sống dưới mực nước biển, nhờ các hệ thống đê điều,
các đập nước. Để tránh tai hoạ, các thành phố sẽ phải đầu tư rất nhiều trong kế
hoạch phòng ngừa, và phải khởi công sớm, trước khi quá trễ.
Dina
Ionesco, thuộc tổ chức điều hợp di dân quốc tế, nói,
các quốc gia phải nghĩ tới, ngay từ bây giờ, kế hoạch di dân nội địa, đưa dân tới
những vùng an toàn hơn. Bà cho hay đã báo động nhiều lần sẽ có những cuộc di
dân lớn chưa từng thấy trong lịch sử.
Theo tướng Castellaw, thuộc tổ chức
Center for Climate, tai hoạ dân mất đất sống vì thay đổi khí hậu, sẽ đe doạ sự ổn
định xã hội, chính trị trên thế giới. Ông nói: đó không phải chỉ là một vấn đề
môi sinh, đó còn là một vấn đề nhân đạo, an ninh và quân sự
VN
ĐÃ LÀM GÌ ĐỂ ĐƯƠNG ĐẦU VỚI TAI HOẠ?
Đọc báo cáo Climate Central và bài báo trên New York
Times, người ta không khỏi đặt câu hỏi: Việt Nam đã có kế hoạch gì để đương đầu
với đại hoạ trong những năm tới, ngoài những sáng kiến kiểu mỗi nhà trang bị một
cái chum hứng nước, hay cõng nước lên núi chữa lửa, hay vơ vét thật nhanh để
mua nhà ở ngoại quốc?
Những
nước láng giềng đã ráo riết chuẩn bị. Lấy thí dụ Indonesia.
Chính phủ Indonesia coi viễn ảnh thủ đô Jakarta chìm dưới nước biển trước 2050
là một thực tế không thể nhắm mắt làm ngơ. Họ đã quyết định … rời thủ đô
Jakarta về phía đông Bornéo, ngày nay là một khu rừng hoang.
Những ai đã có dịp ghé Jakarta khó tưởng tượng người
ta có thể bỏ một thành phố sầm uất, với 10 triệu dân, để xây một thủ đô mới. Và
đó không phải là một dự án trên giấy tờ. Dự án, với ngân khoản khởi đầu khổng lồ
40 tỉ dollars, sẽ bắt đầu thực hiện trong vài tháng tới, từ đầu năm 2020!
Việt Nam sẽ làm gì, hay đúng hơn, không làm gì,
không phải là chuyện riêng của một tập đoàn cầm quyền, của một đảng.
Đó là chuyện chung của toàn dân, vì liên hệ tới mạng
sống của 20 triệu người, một phần tư dân số. Mỗi người phải lên tiếng, phải có
thái độ, đòi hỏi. Không thể thờ ơ với mạng sống của chính mình, của con cháu
mình.
https://economictimes.indiatimes.com/…/rising-seas-will-era… by-2050-new-research-shows/articleshow/71814011.cms
*
New York Times
Oct 30, 2019, 09.29 AM IST
*
CBSNEWS.COM
Rising sea levels on track to destroy
the homes of 300 million people by 2050
No comments:
Post a Comment