New York Times : Tại
sao Putin tới Việt Nam?
Cù Tuấn, biên dịch
Tóm
tắt:
Tổng thống Vladimir V.
Putin đến Hà Nội với mong muốn duy trì mối quan hệ quân sự lâu dài giữa Nga và
Việt Nam, vì Hà Nội đã phát triển mối quan hệ sâu sắc hơn với Washington.
Tổng
thống Vladimir V. Putin của Nga đã kết thúc chuyến thăm cấp nhà nước tới đồng
minh Triều Tiên và đi tiếp sang một quốc gia đồng minh khác là Việt Nam. Ông đến
Hà Nội vào sáng sớm 20/5 theo giờ địa phương với hy vọng củng cố các mối quan hệ
đối tác quan trọng trong khu vực khi ông tiến hành một cuộc chiến kéo dài ở
Ukraine.
Cuộc
chiến của ông Putin ở Ukraine đã khiến ông bị cô lập với phương Tây, và nhu cầu
về đạn dược để chống lại cuộc chiến đó đã đẩy ông đến gần hơn với Triều Tiên và
nhà lãnh đạo Kim Jong-un của nước này. Hai nhà lãnh đạo đã gắn bó với nhau do
có chung đối thủ lịch sử là Hoa Kỳ và đã khôi phục cam kết phòng thủ chung thời
Chiến tranh Lạnh giữa hai quốc gia.
Ngược
lại, tại Việt Nam, ông Putin sẽ gặp các quan chức gần đây đã có mối quan hệ sâu
sắc hơn với Washington. Nhưng Matxcơva từ lâu đã là nguồn cung cấp vũ khí chính
cho Hà Nội và ông Putin rất muốn giữ vững vị thế đó.
Đây
là chuyến thăm thứ năm của ông Putin tới Việt Nam, ngay sau các chuyến đi năm
ngoái của Tổng thống Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, hai nhà lãnh đạo
đang tìm kiếm sự đảm bảo từ Hà Nội rằng nước này sẽ không đứng về phía bên kia.
Đối
với Việt Nam, chuyến đi của ông Putin sẽ là cơ hội để Việt Nam củng cố mối quan
hệ với Nga, đối tác quốc phòng quan trọng nhất của Việt Nam. Mặc dù đã nâng cấp
quan hệ với Hoa Kỳ nhưng Việt Nam vẫn tìm cách bí mật mua thiết bị quân sự của
Nga vào năm ngoái, trái với lệnh trừng phạt của Mỹ.
Washington
đã khiển trách Hà Nội vì đã mời nhà lãnh đạo Nga tới thăm, nói rằng: “Không quốc
gia nào nên cho Putin một nền tảng để thúc đẩy cuộc chiến tranh xâm lược của
ông ta và mặt khác cho phép ông ta bình thường hóa hành vi tàn bạo của mình”.
Tuần
này, Chủ tịch nước Tô Lâm mới được bổ nhiệm của Việt Nam nói với đặc phái viên
địa phương của Nga rằng Hà Nội “luôn coi Nga là một trong những đối tác ưu tiên
hàng đầu trong chính sách đối ngoại của mình”.
Dưới đây
là những điều cần biết về mối quan hệ giữa Matxcơva và Hà Nội.
1.
Nga và Việt Nam có quan hệ quân sự sâu sắc.
Năm
1950, Liên Xô là một trong những quốc gia đầu tiên công nhận ngoại giao với nước
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, hay Bắc Việt Nam. Trong nhiều thập kỷ, Matxcơva đã
trở thành nhà tài trợ lớn nhất cho Việt Nam, cung cấp viện trợ quân sự khi Hà Nội
đang chiến đấu chống lại Pháp và Mỹ.
Mối
quan hệ quốc phòng đã củng cố nhiều mối quan hệ giữa hai nước trong những năm
qua, vốn có chung hệ tư tưởng cộng sản. Ông Putin đến Việt Nam cùng với Bộ trưởng
Quốc phòng mới Andrei R. Belousov, và nhấn mạnh vấn đề an ninh là trọng tâm của
chuyến thăm.
Theo
Nguyễn Thế Phương, người nghiên cứu các vấn đề quân sự của Việt Nam tại Đại học
New South Wales ở Australia, thiết bị của Nga chiếm khoảng 60% đến 70% kho vũ
khí quốc phòng của Việt Nam. Nga đã cung cấp cho Việt Nam các hệ thống tên lửa
phòng thủ bờ biển, 6 tàu ngầm lớp Kilo, máy bay chiến đấu và nhiều loại vũ khí
sát thương khác.
Theo
ông Phương, gần như toàn bộ tàu hải quân của Việt Nam đều có nguồn gốc từ Nga.
Ông nói thêm rằng xe tăng T-90 của Nga, lô vũ khí lớn được Việt Nam mua gần đây
nhất vào năm 2016, là xương sống của lực lượng thiết giáp Việt Nam. Điều này có
nghĩa là Việt Nam vẫn sẽ phụ thuộc vào Nga trong những năm tới.
2.
Việt Nam đã mua vũ khí không chỉ từ Nga
Nhưng
việc phương Tây áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Matxcơva đã làm gia
tăng mối lo ngại ở Hà Nội về độ tin cậy của Nga với tư cách là nhà cung cấp, và
khiến Việt Nam ngày càng khó tiếp tục giao dịch với Nga như khi hợp tác với
phương Tây.
Nhiều
nhà lãnh đạo Việt Nam cũng biết về cuộc đấu tranh của quân đội Nga chống lại
Ukraine - đoạn phim cho thấy xe tăng T-90 bị máy bay không người lái do Ukraine
sử dụng đã thổi bay thành từng mảnh. Họ cũng nhận thức được mối quan hệ ngày
càng sâu sắc của Nga với Trung Quốc, mối quan hệ mà họ coi là mối đe dọa vì
tranh chấp lãnh thổ lâu dài ở Biển Đông.
Trong
những tháng gần đây, Việt Nam đã chuyển sang sử dụng các nguồn vũ khí thay thế
như Hàn Quốc, Nhật Bản và Cộng hòa Séc. Nước này cũng đã cố gắng xây dựng ngành
công nghiệp quốc phòng của riêng mình. Họ đã tìm đến Ấn Độ, một đồng minh cũ
khác của Liên Xô, để trang bị thêm một số vũ khí của mình.
Mỹ
đã tích cực cung cấp thêm vũ khí cho Việt Nam, với các quan chức cấp cao tới Việt
Nam trong những tháng gần đây. Nhưng các nhà phân tích cho rằng giới lãnh đạo
quốc phòng hàng đầu của Việt Nam vẫn nghi ngờ Washington. Họ miễn cưỡng gắn số
phận của mình với một quốc gia nơi việc bán vũ khí phải được thông qua bởi Quốc
hội, nơi có thể khiến thỏa thuận mua bán phụ thuộc vào tình trạng nhân quyền.
3.
Hai nước có liên doanh trong lĩnh vực kinh doanh dầu mỏ.
Nga
có cổ phần đáng kể trong lĩnh vực dầu khí sinh lợi của Việt Nam. Vietsovpetro,
một liên doanh do Zarubezhneft của Nga và Petrovietnam thuộc sở hữu nhà nước của
Việt Nam điều hành, đang vận hành mỏ dầu Bạch Hổ lớn nhất Việt Nam.
Lợi
nhuận từ Vietsovpetro đã tạo ra hàng triệu USD cho cả Nga và Việt Nam.
Zarubezhneft và Gazprom, một công ty năng lượng nhà nước khác của Nga, cũng
tham gia vào các dự án thăm dò dầu khí ở Việt Nam.
Đối
với Matxcơva, những dự án này diễn ra vào thời điểm xuất khẩu dầu khí của Nga
sang châu Âu giảm mạnh sau lệnh trừng phạt từ Liên minh châu Âu. Nhưng các dự
án này đã khiến Bắc Kinh khó chịu vì chúng ở trong vùng biển mà Trung Quốc cho
là một phần lãnh thổ của mình.
Trước
đại dịch virus Corona, Việt Nam cũng là điểm đến đặc biệt hấp dẫn đối với du
khách Nga. Năm 2019, lượng khách du lịch Nga đến Việt Nam cao thứ 6, đứng ngay
sau Mỹ. Nhưng con số này đã giảm trong thời kỳ đại dịch và còn giảm hơn nữa sau
khi Việt Nam ngừng các chuyến bay thẳng vào năm 2022 sau khi Nga xâm chiếm
Ukraine. Các chuyến bay trực tiếp giữa hai nước đã được nối lại trong năm nay.
4. Ông
Putin được coi là được lòng người Việt Nam.
Bắt
đầu từ những năm 1950, hàng nghìn cán bộ Đảng Cộng sản Việt Nam, quan chức
doanh nghiệp hàng đầu, bác sĩ, giáo viên và binh lính đã được đào tạo ở Liên Xô
và Nga. Danh sách các cán bộ này bao gồm Tổng Bí thư đương nhiệm Nguyễn Phú Trọng.
Nhưng
một số người cảm thấy những mối quan hệ sâu sắc đó đã bị nhà lãnh đạo cuối cùng
của Liên Xô, Mikhail S. Gorbachev và tổng thống đầu tiên của Nga, Boris N.
Yeltsin, phớt lờ.
“Người
Việt Nam cảm thấy rằng Gorbachev đã bỏ rơi Việt Nam trong những năm 1980 trong
nỗ lực cải thiện quan hệ với Trung Quốc"; Ian Storey, thành viên cấp cao tại
Viện ISEAS-Yusof Ishak ở Singapore, cho biết trong suốt những năm 90, Yeltsin hầu
như không chú ý đến Việt Nam. “Khi Putin lên nắm quyền vào năm 2000, ông ấy đã
quan tâm đến Việt Nam hơn hẳn. Vì thế người Việt Nam rất biết ơn vì điều đó”.
Ông
nói thêm rằng giới lãnh đạo Việt Nam thích ông Putin vì “ông đã đưa quan hệ Việt
– Nga đi đúng hướng”.
.
Putin’s Trip to
Vietnam: The Next Phase of Major Power Competition – The Diplomat
By Khang Vu
June
20, 2024
No comments:
Post a Comment