Ukraina:
Zelensky gạt bỏ các quan chức tham nhũng để lấy lại uy tín
Thanh Phương - RFI
Đăng ngày: 25/01/2023 - 14:00
Lần đầu tiên kể từ khi nổ ra chiến tranh, các vụ
tai tiếng tham nhũng liên quan đến nhiều quan chức cấp cao Ukraina đã làm suy yếu
vị thế của tổng thống Volodymyr Zelensky, buộc ông phải tiến hành một cuộc
thanh trừng để làm trong sạch bộ máy cầm quyền vào lúc mà Kiev đang hối thúc
các nước phương Tây gia tăng viện trợ quân sự để chống quân xâm lược Nga.
Ảnh minh họa: Thứ trưởng
Quốc Phòng Ukraina Vlacheslav Shapovalov tại Kiev (Ukraina). Đậy là một
nhận vật quan trọng bị cách chức ngày 24/01/2023 vì tình nghi tham
nhũng. AP
Từ Chủ nhật 22/01 cho đến hôm qua, 24/01/2023, một loạt quan chức cao cấp
có dính líu đến vụ tham nhũng đã bị cách chức hoặc buộc phải từ chức, bao gồm 5
thống đốc vùng, 4 thứ trưởng và hai lãnh đạo một cơ quan chính phủ, cùng với
phó chánh văn phòng tổng thống và phó chưởng lý.
Điều đáng nói là, trong số các vụ tai tiếng tham nhũng, có một vụ liên
quan đến quân đội. Cụ thể, bộ Quốc Phòng Ukraina bị tố là đã ký một hợp đồng trị
giá 330 triệu euro mua lương thực cho binh lính với giá cao hơn gấp từ 2 đến 3
lần so với giá thị trường. Cho nên hôm qua, thứ trưởng Quốc Phòng đặc trách hậu
cần cho quân đội, ông Viatcheslav Shapovalov, đã bị cách chức.
Những quan chức khác bị mất ghế hôm qua thì không có dính líu đến vụ
này nhưng có những sai phạm khác. Ví dụ như phó chánh văn phòng tổng thống Kyrylo
Tymoshenko tháng 10 năm ngoái bị cáo buộc đã sử dụng một chiếc xe vượt mọi
địa hình mà tập đoàn Mỹ General Motors tặng cho Ukraina. Sau khi vụ này bị
phanh phui, ông Tymoshenko cho biết đã giao lại chiếc xe này cho quân đội để phục
vụ cho chiến trường. Tymoshenko là một trong những cộng sự viên thân cận nhất vẫn
sát cánh với Zelensky kể từ khi ông đắc cử tổng thống năm 2019. Nhưng để thể hiện
quyết tâm làm trong sạch bộ máy cầm quyền, ông Zelensky buộc phải chia tay nhân
vật này.
Phó chưởng lý Oleksiï Simonenko thì bị cáo buộc gần đây đã đi
nghỉ ở Tây Ban Nha, trong khi trên nguyên tắc tại Ukraina hiện nay, đàn ông
trong độ tuổi có thể chiến đấu bị cấm ra nước ngoài, trừ những chuyến đi liên
quan đến nghề nghiệp.
Trước các vụ cách chức hôm qua, một số quan chức cấp cao khác cũng đã bị
mất ghế do tham nhũng, ví dụ như thống đốc vùng Dnipropetrovsk (miền trung
Ukraina), ông Valentin Reznichenko, vào tháng 11 năm ngoái bị báo chí tố
là giành các hợp đồng tu sửa đường xá trị giá hàng chục triệu euro cho một công
ty của cô bồ.
Tối qua, tổng thống Zelensky đã tuyên bố việc cách chức các quan chức
cao cấp nói trên là “cần thiết” để bảo đảm “một Nhà nước mạnh”. Ông còn khẳng định
là chiến dịch chống tham nhũng này sẽ đưa Ukraina đến gần các định chế châu Âu
và cũng góp phần bảo vệ Ukraina.
Thật ra thì tham nhũng là chuyện không có gì
mới lạ ở Ukraina, vì trong bảng xếp hạng 2021 của tổ chức Minh Bạch Quốc Tế
(Transparency International), nước này vẫn đứng thứ 122 trên tổng số 180 quốc
gia về mức độ trong sạch.
Theo thẩm định của Trung tâm Chiến lược Kinh tế của Ukraina, tổng viện
trợ của phương Tây cho Ukraina (gồm cả tài chính, quân sự, …) trong năm 2023 có
thể lên đến 100 tỷ đôla, trong đó hơn 40 tỷ là dành riêng cho quân đội. Viện trợ
quốc tế càng dồi dào thì nguy cơ tham nhũng càng cao.
Tổng thống Zelensky buộc phải chứng tỏ quyết tâm diệt trừ tệ nạn này
không chỉ để lấy lại uy tín của ông đối với dân Ukraina, mà còn phục hồi sự tin
cậy của phương Tây vào Ukraina, vào lúc Kiev đang cần được các nước đồng minh
cung cấp xe tăng hạng nặng để chống quân Nga. Khi sang thăm Hoa Kỳ ngày 22/12
năm ngoái, ông Zelensky đã từng long trọng cam kết: “Tiền của quý vị không phải
là tiền bố thí. Chúng tôi sẽ quản lý tiền này một cách có trách nhiệm”.
Cuộc thanh lọc hàng ngũ lãnh đạo càng cần thiết bởi vì Liên Hiệp Châu
Âu vẫn xem chống tham nhũng là một trong những cải tổ chủ chốt để Ukraina có thể
được làm ứng viên gia nhập khối này.
------------------------------
CÁC NỘI DUNG LIÊN QUAN
CHIẾN
TRANH UKRAINA - TÁI THIẾT
Trọng
tâm hội nghị Lugano: tái thiết và chống tham nhũng tại Ukraina
Đăng ngày: 05/07/2022 - 14:21
Hội
nghị tái thiết Ukraina mở ra vào lúc chiến sự tiếp diễn ác liệt ở miền đông
Đăng ngày: 04/07/2022 - 14:40
================================================
Tham
nhũng, quả bom từ hậu phương cản trở cuộc chiến đấu của Ukraina
Thụy My - RFI
Đăng ngày: 25/01/2023 - 21:20
Xe tăng hạng nặng đóng vai trò quan trọng trong những
trận đánh sắp tới của Ukraina, và Đức vừa bật đèn xanh. Nhưng lại xuất hiện trở
lực khác cho tổng thống Volodymyr Zelensky : những vụ tham nhũng quy mô
khiến hàng loạt quan chức phải ra đi. Đề tài này được các báo Pháp hôm nay
25/01/2023 chú ý.
https://s.rfi.fr/media/display/26398bb2-9ce0-11ed-83e6-005056a90321/w:980/p:16x9/ze_05.webp
Ảnh chụp ngày
08/07/2022 khi tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky thăm vùng chiến sự
Dnipropetrovsk. AP
Bakhmut tan hoang dưới mưa pháo kích
Về chiến sự ở Ukraina, Libération nhận thấy «
Những trận bão đạn pháo không ngừng rơi xuống Bakhmut ». Nga dùng chiến lược
biển người, tung một số lượng lớn lính đánh thuê Wagner vào để chiếm cho bằng
được, bất chấp thiệt hại khủng khiếp.
Các trận đánh tiếp diễn, tập trung vào chiến tuyến từ đông bắc xuống miền
nam, từ Luhansk đến Zaporijia, Kherson. Sắp tới sẽ chẳng còn gì ở Bakhmut,
thành phố 70.000 dân trước chiến tranh. Từ 5 tháng qua, lính đánh thuê Wagner
trong đó có nhiều tù hình sự tấn công liên tục nhưng vẫn không chiếm được. Theo
Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), bị chận ở đông bắc, quân Nga tiến được đôi
chút từ hướng tây nam để toan cắt đường tiếp tế, nhưng hiện khó thể bao vây được
Bakhmut. Nga đặt nhiều kỳ vọng vào đây, tuyên truyền ầm ĩ nhưng thực tế không
như mong muốn.
Đồng minh Mỹ cho rằng nếu kéo dài, quân Nga đông đảo hơn và nhiều đạn
pháo hơn có cơ chiếm được thành phố, nhưng không phải là bước ngoặt trong cuộc
chiến. Quân đội Ukraina có thể lui lại bảo vệ những vị trí khác, nếu những con
thiêu thân Wagner cứ lao vào cối xay thịt.
Xe tăng hạng nặng cho Ukraina, một ngưỡng mới đã được
vượt qua
Phía Đức rốt cuộc đã chấp nhận chuyển giao 14 xe tăng Leopard 2 cho
Ukraina, Kiev cũng sẽ nhận được khoảng 100 chiếc từ 12 nước. Le Monde nhận
thấy thái độ lừng khừng của Berlin làm phức tạp thêm quan hệ Pháp-Đức. Nhìn từ
Berlin, tổng thống Emmanuel Macron được cho là yếu hơn năm 2017 do chỉ có đa số
tương đối trong Quốc Hội, tuy nhiên vẫn là người quyết định. Pháp thì thấy thủ
tướng Olaf Scholz tuy giữ chức vụ cao nhất nhưng thường quyết định dưới áp lực
của các đối tác trong liên minh cầm quyền. Vào thời Angela Merkel, mọi việc dễ
dàng hơn.
Về việc Berlin bật đèn xanh cho việc giao xe tăng hạng nặng cho
Ukraina, La Croix trong bài xã luận « Hướng về vô định
» nhận thấy sau các cuộc phản công thắng lợi giòn giã vào mùa thu,
Ukraina phải chịu đựng những cuộc oanh kích quy mô của quân Nga. Kiev chờ đợi
thời tiết tốt hơn để có những đột phá, và trong giai đoạn mới này, xe tăng đóng
vai trò quan trọng.
Sự do dự của thủ tướng Đức Olaf Scholz là do nhiều yếu tố. Dư luận Đức
chia đôi, phân nửa phản đối, còn đảng SPD của ông vẫn còn khá nhiều người có xu
hướng chủ hòa. Và về căn bản, Đức cũng như Pháp đều tự hỏi liệu có thể đi xa đến
đâu. Chuyển biến đã có được từ hôm qua 24/01, châu Âu chuẩn bị bước qua một ngưỡng
mới. Một bước hướng về vô định, theo La Croix, nhưng vẫn còn tốt
hơn là viễn cảnh quân của Vladimir Putin nghiền nát Ukraina.
Ukraina : Phát hiện những vụ tham nhũng lớn
Sự kiện một số thành viên chính phủ Kiev và thống đốc vùng bị cách chức
vì tham nhũng được các báo chú ý. Tất cả cho rằng đây là điều đáng tiếc, trong
lúc chính phủ Volodymyr Zelensky đang cần có sự hỗ trợ của quốc tế trong cuộc
chiến. La Croix nhận định lần đầu tiên sau 11 tháng chiến
tranh, Ukraina gặp phải xì-căng-đan tham nhũng quy mô.
Vassyl
Lozynkyi, thứ trưởng phát triển
và cơ sở hạ tầng, bị Cơ quan quốc gia chống tham nhũng (NABU) cáo
buộc bỏ túi 400.000 đô la trong các hợp đồng mua thiết bị và máy phát điện, bị cách chức ngay lập tức.
Vụ thứ hai, báo chí tố cáo bộ Quốc Phòng giao cho một công ty gói thầu
thực phẩm cho quân đội 13,16 tỉ hryvnia (330 triệu euro), trong đó giá cả được
nâng lên. Cụ thể, Les Echos dẫn bài viết đăng ngày 21/01
trên Nashi Groshi (Tiền bạc của chúng ta), báo mạng chuyên điều
tra tài chánh, khẳng định trong hợp đồng mua thực phẩm cho quân đội, một số mặt
hàng như trứng, khoai tây cao gấp ba so với giá trong siêu thị. Active
Company, một công ty bình phong, được giao thầu không thông qua nền tảng điện
tử ProZorro. Thứ trưởng phụ
trách hậu cần Viatcheslav Chapovalov liền bị cách chức.
Tổng thống phải thẳng tay, cả với những vụ khác. Phó công tố viên
trưởng Oleksiy Symonenko bị cách chức sau khi đi nghỉ 10 ngày ở Marbella
(Tây Ban Nha) - một thái độ không thể chấp nhận tại một đất nước mà nam giới từ
18 đến 60 tuổi bị cấm xuất ngoại. Một vụ từ chức bất ngờ : Kyrylo Timochenko, phó văn phòng tổng thống, nằm trong số những người
thân tín của ông Zelensky, chuyên theo dõi các dự án tái thiết các cơ sở bị Nga
oanh kích. Les Echos cho biết Timochenko bị báo chí tố cáo là
di chuyển bằng chiếc xe địa hình được General Motors tặng cho Kiev để dùng vào
mục đích nhân đạo. Theo « The New Voice of Ukraine », ông còn
thuê một cơ ngơi rộng 1.200 mét vuông của một tài phiệt địa ốc với giá 6.000 đô
la, thấp hơn giá thị trường rất nhiều.
Những « quả bom » từ hậu phương
Libération và Le
Monde gọi đó là những quả bom vừa phát nổ ở hậu phương, một tệ nạn từ
« chế độ cũ để lại ». Sau những tiết lộ này, tổng thống Volodymyr
Zelensky được bầu lên năm 2019 với lời hứa diệt trừ tham nhũng, cam đoan sẽ có
những biện pháp mạnh mẽ. Tổng
cộng bốn thống đốc, một phó văn phòng tổng thống, bốn thứ trưởng, hai giám đốc
cơ quan chính phủ, một phó công tố viên trưởng bị sa thải.
Ukraina đang mong mỏi được gia nhập Liên Hiệp Châu Âu (EU), biết rằng cần
sự giúp đỡ của phương Tây hơn bao giờ hết để bảo vệ tổ quốc. Theo Centre for
Economic Strategy, viện trợ quốc tế trong năm nay lên đến 100 tỉ đô la, trong
đó trên 40 tỉ dành cho quân đội. Cựu thẩm phán Mykhailo Zhernakov nói với Libération, «
từ lâu tham nhũng không còn được dung thứ, nhưng những xì-căng-đan này mang tầm
vóc lớn hơn vì là những vụ đầu tiên liên quan đến chiến tranh và sự tồn vong của
Ukraina ». Tymofiy Mylovanov, cựu bộ trưởng kinh tế cho Le
Monde biết khi ông còn tại chức cách đây hai năm, mở điều tra thì dễ
nhưng hiếm khi dẫn đến việc bắt giam, nhưng nay thì khác. Phát ngôn viên Ủy ban
Châu Âu Ana Pisonero hôm qua hoan nghênh việc xử lý « nghiêm túc » của Kiev.
Cuộc xâm lăng của Nga đã gây phức tạp cho các nhà điều tra của Cơ quan
quốc gia chống tham nhũng. Theo một nhà báo Ukraina, « 20 % điều
tra viên của NABU đã nhập ngũ. Trong số 40 công tố viên chuyên về chống tham
nhũng, 12 người đang chiến đấu ngoài mặt trận ». Dù vậy trong 6 tháng đầu năm
2022, đã khởi tổ 61 nghi can tham nhũng, tăng 40 % so với cùng kỳ năm 2021.
Quân đội Nga cố khắc phục tình trạng bát nháo
Về phía Matxcơva, Le Monde chú ý đến việc quân đội Nga đang
siết chặt kỷ luật. Một số quân lao sẽ được đặt bên cạnh các trại lính.Nghị định
được âm thầm công bố hôm 30/12/2022 sắp có hiệu lực trong thời gian tới, về một
biện pháp đã từ bỏ từ 20 năm qua. Các « gaouptvakhty » là
nơi giam cầm không cần thông qua xét xử, những người lính bị cáo buộc vi phạm kỷ
luật nặng nề, như từ chối chiến đấu hay rời khỏi vị trí trong căn cứ quân sự.
Văn bản nêu cụ thể các quân lao này có thể là các container, xe tải nhẹ, nhưng
không thể là hầm nhà hay hang hố « trừ phi để bảo vệ mạng sống ».
Tờ báo cho rằng quy định này có ý nghĩa vì trong mùa thu 2022 những tin
tức rò rỉ cho thấy tình trạng lính Nga bị nhốt trong các căn hầm ở Donetsk và
Luhansk, đôi khi mấy chục người chen chúc trong nhiều tuần lễ. Nghị định trên
tuy đưa vào quy củ một thực tế hiện có, nhưng gây xúc động cho các gia đình
quân nhân, đồng thời thêm một dấu hiệu cho thấy Matxcơva quyết tâm theo đuổi
« chiến dịch quân sự đặc biệt », tổ chức lại quân đội. Sẽ hạn chế việc
cấp phát quân phục không đồng bộ, dùng xe dân sự hay điện thoại cá nhân, buộc hớt
tóc ngắn, cạo râu.
Bộ tham mưu dường như quyết tâm làm quên đi những cảnh hỗn loạn sau lệnh
động viên : đánh nhau, chết vì tai nạn, nhậu nhẹt tại các căn cứ quân sự,
xung đột giữa tân binh với sĩ quan…được hàng ngàn điện thoại di động ghi lại. Một
số bản án đã được đưa ra để làm gương. Chẳng hạn tân binh Alexandre Lechkov,
quê ở Omsk (Xibêri) cách đây hai tháng xô xát với một sĩ quan vì nón sắt và áo
giáp chất lượng tồi tệ. Lúc đó chuyện này là bình thường, quân đội cũng đã nhìn
nhận sai sót, nhưng nay anh tân binh Lechkov lãnh án 5 năm rưỡi khổ sai.
Bản án cho các quân nhân đào nhiệm cũng nặng nề hơn, hầu như đều là tù
giam trong khi trước đây chỉ tù treo. Không ít thương binh bị đưa ra mặt trận
trở lại tuy chưa có ý kiến của bác sĩ. Tại vùng Iaroslavl, khoảng 30 lính nhờ
người thân kêu cứu : theo lệnh cấp trên, họ lùi lại khi bị Ukraina oanh
kích nhưng nay người chỉ huy chối phắt, họ bị cáo buộc đào ngũ. Sợ tai tiếng,
ban chỉ huy không kỷ luật mà phân tán những người lính này sang nhiều đơn vị
khác nhau.
Nhiều loại dược phẩm đang khan hiếm tại châu Âu
Về y tế, Le Monde chạy tựa trang nhất « Châu Âu thiếu trầm trọng dược phẩm ». Paracetamol,
amoxilline…trở nên khó kiếm tại nhiều nước, hậu quả của chiến tranh ở Ukraina
và đại dịch Covid. Tại Tây Ban Nha, có 672 loại thuốc không còn hiện diện tại
các tiệm thuốc tây, tại Thụy Sĩ con số này là 773, trên 3.000 ở Ý…Tại Pháp đến
23/01, đã ghi nhận gần 320 dược phẩm sắp cạn nguồn cung. Những loại thuốc đang
thiếu nhiều nhất là kháng sinh, kháng viêm, trị ung thư, tiểu đường, thần kinh,
tim mạch…đặc biệt những loại générique (thuốc gốc).
Trước hết, cuộc xâm lăng Ukraina khiến nhôm, thủy tinh, carton…dùng làm
bao bì bị đứt nguồn cung. Kế tiếp, việc chuyển dịch sản xuất sang các nước khác
như Ấn Độ, và nhất là Trung Quốc khiến nhiều hợp chất không thể tìm thấy sau ba
năm phong tỏa. Trước chính sách chú trọng vào thuốc générique rẻ tiền hơn, các
công ty dược phẩm không muốn đầu tư cho sản xuất tại châu Âu. Một số pharmacie ở
Pháp đã tự sản xuất kháng sinh amoxicilline, chẳng hạn ở quận 6 Paris, một nhà
thuốc đã huy động đến 70 nhân viên để bào chế, tạm thời đáp ứng nhu cầu của bệnh
nhân. Viện Dược phẩm Quốc gia khuyến cáo nên lập danh sách các loại thuốc thiết
yếu, ấn định giá trung bình toàn châu Âu và dự trữ, có thể dưới dạng bán thành
phẩm.
ChatGPT, robot thông minh thiên tả ?
Trên lãnh vực trí thông minh nhân tạo (AI), Le Figaro đặt
câu hỏi « Có nên lo sự trước sự tiến triển của ChatGPT ? ». Nhà
nghiên cứu Laurence Devillers nhận thấy cỗ máy thông minh này khiến « nỗi
sợ máy móc thay thế con người lại sống dậy ». Tính chất cách mạng
ở đây là « mở ra cho công chúng một công cụ đa chức năng có thể
tóm lược một văn bản, trả lời những câu hỏi, lập ra một chương trình vi tính,
làm bài tập ». Từ khi xuất hiện, chuyên gia và cư dân mạng thi
nhau gài bẫy công cụ này để xem có những câu trả lời logic hay không.
Theo tạp chí Mỹ National Review, ChatGPT có xu hướng « woke », bênh
vực những « giá trị thiên tả ». Tờ báo yêu cầu robot
này kể lại câu chuyện trong đó cựu tổng thống Mỹ Donald Trump chiến thắng Joe
Biden trong cuộc bầu cử, nhưng bị từ chối, nói rằng « những chuyện
sai lạc về bầu cử bị cấm ». Ngược lại, khi Le Figaro đề
nghị kể chuyện bà Hillary Clinton thắng Donald Trump, thì robot này không ngần
ngại đáp ứng. ChatGPT cũng không chịu kể những chuyện tiếu lâm về người Do
Thái, người da đen, đồng tính luyến ái…
No comments:
Post a Comment