12/06/2020
Tháng Sáu này người Anh
khởi đầu phong trào kéo đổ tượng đài của những nhân vật lịch sử đang đổ thêm dầu
vào ngọn lửa chống phân biệt chủng tộc vốn bùng lên từ Hoa Kỳ sau cái chết tức
tưởi của ông George Floyd.
Tượng của một mạnh thường
quân có tiếng ở thành phố Bristol và cũng là người kiếm bộn tiền từ buôn nô lệ,
ông Edward Colston, đã bị kéo đổ và thả xuống
hồ hôm Chủ Nhật, ngày 7/6 trong cuộc biểu tình chống phân biệt chủng tộc
với sự tham gia của 10.000 người.
Ông Colston thực sự là
cha già của thành phố Bristol nơi đường phố, trường học, khán phòng và trại tế
bần mang tên của thương gia và chính trị gia qua đời từ năm 1721 nhưng tài sản
ông để lại trong di chúc cho các hoạt động xã hội vẫn có tác dụng cho tới ngày
nay. Sách
giới thiệu về ông có tại Thư viện Bristol không lảng tránh chuyện ông
từng tham gia buôn nô lệ và từng là lãnh đạo cao cấp của công ty buôn nô lệ thời
thế kỷ 17 mang tên Royal African Company. Nhưng họ có ý nói ông cũng còn kiếm
tiền bằng nhiều cách khác chứ không chỉ từ buôn nô lệ. Tác giả sách không lên
án ông Colston mà chú ý tới các điểm son của ông. Chẳng hạn họ dẫn lời ông nói
với bạn bè khi bị giục lấy vợ rằng ‘mỗi bà quá cơ nhỡ là vợ tôi và những đứa
con mồ côi khốn khó của họ là con tôi’. Hay chuyện ông nói trong di chúc rằng
ông chỉ mong có một đám tang khiêm tốn dù người ta vẫn cứ tổ chức lễ rước linh
cữu linh đình.
Nhưng nhiều người không
thể quên sự dính líu của Colston từ hơn ba thế kỷ trước tới công ty có nhiều
năm độc quyền buôn nô lệ và bị buộc trách nhiệm đã quẳng hàng chục ngàn nô lệ
xuống biển khi họ chết trên đường từ châu Phi tới các đồn điền ở Bắc Mỹ. Công
ty Royal African Company cũng được cho là thường đóng ba chữ viết tắt của
tên công ty RAC lên ngực của các nô lệ phi Châu, từ trẻ tới già. Những tranh
cãi về quá khứ bất hảo của ông Colston đã khiến một số cơ sở ở Bristol trong đó
có một trường học và một khán phòng đã bỏ tên ông ra khỏi tên trường và tên
khán phòng trong vài năm gần đây. Nhưng một số nơi khác vẫn giữ trong đó có cả
tên đường nơi có tượng bị kéo đổ của ông Colston.
Điều đặc biệt là thị trưởng
Bristol là người da đen và ông không hề thương tiếc gì chuyện tượng Colston bị
giật đổ, kéo lê trên phố rồi vất xuống hồ. Cảnh
sát nói rằng họ có quyết định chiến thuật và để mặc người biểu tình hạ
tượng vì nếu can thiệp sẽ gây thương vong. Họ cũng nói họ sẽ xem những video được
quay lại và sớm đưa vụ việc ra toà. Dư luận cũng khá chia rẽ về hành động của
những người tham gia cuộc biểu tình đông tới cả vạn. Một số cho rằng những hành
động phản xã hội và trái luật không nên được khuyến khích. Số khác nói họ ủng hộ
việc hạ tượng nhưng phải theo lộ trình dân chủ. Nhưng dường như số người ủng hộ
hành động của những người biểu tình nhiều hơn. Hay ít nhất họ cũng lớn tiếng
hơn trên một số mạng.
Nhiều người bày tỏ sự ủng
hộ người biểu tình qua bình luận dưới bài
viết của người từng là uỷ viên hội đồng địa phương tại Anh, ông
Chris Bowers, người cho rằng cần xét xử những ai kéo đổ tượng dù chỉ cần những
bản án nương tay.
Ông Tony
Greaves viết: “Có những lúc có bầu không khí cách mạng và có những hành động
không chỉ thu hút [sự chú ý] nhất thời mà còn được lịch sử nhớ tới. Tôi cho rằng
đây là một trong những lúc như thế. Và không, không thể biện minh cho Colston
vì thế giới khác [với ngày nay] thời 300 năm trước. Ông ta là kẻ ác quỷ dù theo
chuẩn của bất kỳ thời nào – Hy Lạp, La Mã, Anglo-Saxon, thế kỷ 18 hay ngày
nay.”
Còn Tim
Oliver viết: “Khi người dân của nước khác phá bỏ tượng đài của độc tài và bạo
chúa, với tư cách là Người Tự do, chúng ta có hoan nghênh chuyện đó không?
Chúng ta có tán thưởng khi con người tìm tới tự do và dân chủ, và tìm cách loại
bỏ tượng đài tô vẽ cho sự áp bức mà họ phải chịu đựng?[N]ếu chúng ta tán thưởng
điều đó ở những nơi khác thì sao không tán thưởng khi họ giật đổ sự tô vẽ cho
những người lèn cả ngàn [người] lên những con tàu, thả chết đuối những người ốm,
và dùng những đồng bạc bẩn họ kiếm được từ việc đó để toan tẩy máu khỏi tên của
họ.”
Và bà Sue
Sutherland viết: “Tôi cảm thấy nhẹ người khi tượng Colston không còn nữa.
Nó ở đó chỉ vì dân chủ đã không đáp ứng những cố gắng bỏ nó đi cũng giống như
[dân chủ] đã từng bỏ mặc những người đòi quyền bầu cử cho nữ giới cho tới khi
có những người sẵn sàng dùng bạo lực xuất hiện.”
Việc giật đổ tượng người
buôn nô lệ ở Bristol dường như đã khởi đầu phong trào gỡ bỏ tượng của một số
nhân vật lịch sử trong thế giới tư bản. Sau tượng của Colston, tượng Vua
Leopol đệ nhị ở Bỉ cũng bị hạ bệ phần nhiều do những hành động tàn ác
của vị vua này với hàng triệu người ở châu Phi trong thế kỷ 19. Tại Hoa Kỳ, tượng
Columbus trong một công viên ở tiểu bang Virginia cũng bị kéo đổ và thảy
xuống hồ do vai trò của ông trong việc diệt chủng người bản xứ tại châu Mỹ. Sau
những bảo tàng tượng Lenin và Stalin ở Đông Âu, nhiều khả năng có không ít tượng
ở Tây Âu và Hoa Kỳ rồi cũng sẽ được chuyển tới các bảo tàng thay vì tiếp tục
ung dung ngắm người qua lại trên các phố.
No comments:
Post a Comment