Nhiệt Độ Trái Đất Tăng Cao
Lên
Cali Today News
July 26, 2023
https://www.baocalitoday.com/cali-ngay-nay/nhiet-do-trai-dat-tang-cao-len.html
Cali Today News –
Sử gia ghi chép lời tuyên bố không đúng lúc của những chủ tịch đại công ty có lẽ
phải dành một chỗ đứng quan trọng cho ông Wael Sawan, Chủ tịch công ty dầu hỏa
Shell, công ty năng lượng lớn nhất Âu châu.
Năm 2021, công ty Shell tuyên bố sẽ cắt giảm mức
sản xuất dầu hỏa và khí đốt khoảng 1 đến 2% từ nay cho đến năm 2030- một cử chỉ
đẹp theo đúng chiều hướng chuyển đổi từ năng lượng hóa thạch sang loại năng lượng
không gây hại cho môi trường. Nhưng ông Sawan, người vừa tiếp nhận vai trò chỉ
huy công ty Shell từ hồi tháng Giêng, lại có những chủ trương đi ngược lại. Giá
xăng dầu và hơi đốt thiên nhiên tăng vọt lên kể từ ngày Nga xâm lăng Ukraine,
nhờ đó mà lợi nhuận hàng năm của công ty Shell tăng gấp đôi, lên đến mức $40 tỷ
đô la. Số tiền lời bất ngờ này đem đến những hậu quả chẳng ngờ được. Trong lúc
công ty Shell tiếp tục giữ lời hứa sẽ làm đủ mọi cách để chống lại sự thay đổi
của khí hậu , song ông Sawan cũng nói với đài BBC trong cuộc phỏng vấn rằng “cắt
giảm mức sản xuất năng lượng hóa thạch thực ra rất “nguy hiểm và vô
trách nhiệm” ( dangerous and irresponsible) bởi vì làm như thế sẽ
khiến cho “vật giá” bắt đầu “tăng vọt lên”. (Công ty Shell cũng cho biết là họ
đã làm đúng chỉ tiêu đề ra vào năm 2021 qua việc bán bớt số tích sản của công
ty. Trong đó có việc bán vài địa điểm khai thác dầu ngoài khơi của công ty
ConocoPhillips. Hành vi này hầu như không ích gì cho việc thay đổi khí
quyển.).
Đài BBC trực tiếp truyền thanh cuộc phỏng vấn
ông Chủ tịch công ty Shell vào ngày 6 tháng Bảy vừa qua. Đó là ngày mà nhiều
khoa học gia tin rằng đây là ngày nóng nhất trong lịch sử của loài người. Từ
năm 1979, hệ thống vệ tinh được thiết lập bao quanh trái đất, cộng thêm các loại
phao thả trên đại dương, và những trạm kiểm soát đặt trên đất liền, người ta có
thể ghi chép khá chính xác nhiệt độ trung bình hàng ngày của trái đất và của đại
dương. Họ đo nhiệt độ mỗi ngày ở độ cao 2 mét trên mặt đất, vòng quanh thế giới.
Chúng ta đang bắt đầu bước vào một loạt hiện tượng địa cầu bị hâm nóng quan trọng
gọi là El Nino. Trước đây, hồi năm 2010, đã xảy ra hiện tượng địa cầu
tăng nhiệt độ El Nino một lần. Lúc đó, nhiệt độ trung bình lên đến 16.92 độ
Celsius, tức là 62.45 độ Fahrenheit, với sự sai biệt đôi chút. Nhưng từ ngày 3
tháng Bảy vừa qua, nhiệt độ trung bình của trái đất là 17.01 C và ba ngày sau
nó lên đến 17.23 C, hay 63.01 F. Khoa học gia nghiên cứu về nhiệt độ quả đất
trong lịch sử bằng cách lấy ra những con số tiêu biểu nhất. Họ đo nhiệt độ của
chất cặn dưới đáy hồ thiên nhiên, hay đo trong ruột lớp đá của tảng băng tuyết,
họ thấy rằng hiện nay trái đất đang ở thời điểm có nhiệt độ nóng nhất trong lịch
sử. Từ thời đại Eemian, cách đây khoảng 125,000 năm, khi đó nhiệt độ quả đất
tăng cao đến nỗi loài voi khổng lồ của thời tiền sử, mastodons,
bị xua đuổi từ miền nam, vùng Texas hiện nay, phải chạy tuốt lên vùng Yukon ở
Alaska. Điều này có nghĩa là hiện tượng địa cầu bị hâm nóng ngày nay cũng giống
như giai đoạn bị hâm nóng ngày xưa trong lịch sử văn minh của loài người.
Hình dung từ đầu tiên ông Sawan dùng là
“dangerous” hay “Nguy Hiểm”. Quả thực cái nóng- heat- của quả đất hết sức nguy
hiểm. Những vụ cháy rừng và lụt xảy ra ở nhiều nơi trong vài tuần lễ vừa qua. Tất
cả đều trở nên trầm trọng chỉ vì cái nóng của trái đất, xảy ra nhiều lắm đến nỗi
liệt kê ra không xuể. Vào lúc này, nếu bạn không sống trong vùng bị cháy rừng,
hay lũ lụt, hay mới hồi phục sau cơn nguy cấp, có thể nói là bạn rất may mắn. Bạn
nên dùng cơ hội tạm ổn này đề chuẩn bị cho những hiểm nguy sẽ không thể tránh
được trong tương lai. (Trận lụt dữ dội ở thung lũng Hudson Valley hồi tuần trước
gây sốc rất lớn vì nó tràn ngập vùng West Point, trung tâm quy tụ sức mạnh của
con người.). Những thiệt hại vô cùng to lớn đến nỗi chúng ta không thể thu hình
được bằng cell phone. Người ta ước tính rằng khoảng 40% đại dương đang ở trong
tình trạng mà các nhà sinh vật học gọi là hiện tượng “những đợt sóng nóng –
heat waves- trong đại dương”. Những “heat waves” trong đại dương kiểu này gây
ra rất nhiều tai hại một cách có hệ thống. Chúng ta chỉ có thể ước tính phỏng
chừng mà thôi: Nhiệt độ của đại dương tăng lên đến mức chưa từng có trong lịch
sử, giống như nhiệt độ của không khí đã từng tăng.
Hình dung từ thứ hai ông Sawan dùng là “vô
trách nhiệm” hay “irresponsible”, ám chỉ rằng hiện tượng địa cầu bị hâm nóng xảy
ra một cách vô trách nhiệm, con người chưa bao giờ trải nghiệm được hiện tượng
này. Hồi tháng Sáu năm 1988, khoa học gia của NASA, ông James Hansen đã lên tiếng
cảnh báo với Quốc Hội Hoa Kỳ rằng trong tương lai chúng ta sẽ còn chứng kiến
nhiều lần hiện tượng giống như những gì xảy ra hồi tuần trước. Các công ty năng
lượng hóa thạch biết khá rõ về những rủi ro này, nhưng họ liên tục chối bỏ,
không thừa nhận khoa học về thay đổi khí hậu trong suốt ba chục năm nay.
Hồi đó, lẽ ra người ta có thể làm những biện pháp phòng ngừa kịp thời. Các công
ty dầu hỏa luôn luôn có lý do để từ chối không làm những biện pháp phòng ngừa.
Ngay lúc này, ông Sawan còn nêu lên lý do về rủi ro xảy ra lạm phát tạm thời.
Ông còn nêu ra ý kiến cho rằng cần phải tăng mức sản xuất dầu hỏa và khí đốt để
trẻ em vùng Nam Bán Cầu- ông ám chỉ hai nước Bangladesh và Pakistan- có thể được
học bằng ánh đèn điện, nếu không sẽ phải học bằng đèn cầy.
Nhưng sự thực là ánh sáng mặt trời để đốt sáng
suốt đêm có thể “sạc” bằng ánh sáng mặt trời trong bốn giờ, và chỉ tốn $1 đô
la. Bangladesh là quốc gia đứng đầu trên thế giới sử dụng ánh sáng mặt trời
trong quy mô nhỏ. Trong ít năm gần đây, tư gia ở nước này không cần lấy điện từ
công ty điện lực quốc gia, họ dựa vào năng lượng lấy từ những tấm bảng đá panel
thu hút năng lượng mặt trời đặt trên mái nhà. Về phần nước Pakistan, mùa thu
năm ngoái, nước này trải qua trận lụt nặng nề nhất từ hơn mười năm qua. Lụt lội
kiểu này chỉ xảy ra khi hành tinh địa cầu bị hâm nóng, không khí giữ lại một trữ
lượng nước bốc hơi rất lớn. Trận lụt này khiến cho một phần ba nước Pakistan
chìm ngập sâu trong nước lụt, và sáu tháng sau khi trận lụt xảy ra, cơ quan
UNICEF ước tính rằng vẫn còn khoảng 20 triệu dân Pakistan sống trong vùng lụt cần
được viện trợ nhân đạo, trong đó có khoảng chín triệu trẻ em.
Nhiệt độ của Trái Đất sẽ còn tiếp tục tăng lên
cao bất chấp chúng ta sẽ làm gì: số liệu về nhiệt độ của trái đất được ghi nhận
trong tháng này rất cao. Nhưng trong những năm sắp tới, con số kỷ lục về độ
nóng của trái đất sẽ tiếp tục bị phá vỡ, khi đợt nóng mới El Nino tập trung sức
mạnh để tung ra hơi nóng. Nhiều khoa học gia tin rằng rồi đây thế nào chúng ta
cũng sẽ bị nóng vượt mức 1.5 độ Celsius. Con số này là con số mà Hiệp Định Về
Khí Hậu ký kết ở Paris được các nước ước mơ tránh đừng để vượt qua con số đó.
Nhưng trái đất sẽ còn nóng lên đến bao nhiêu độ, đó là câu hỏi chưa có
câu trả lời. Nếu chúng ta ngừng thật nhanh việc dùng năng lượng hóa thạch để đốt,
sẽ giúp làm cho việc hâm nóng trái đất tạm ngưng lại. Việc chấm dứt thật mau
dùng năng lượng hóa thạch là điều có thể làm được bởi vì hiện nay bình điện,
năng lượng lấy từ sức mạnh của gió và của mặt trời có rất nhiều ở các cửa tiệm,
giá tương đối rẻ. Texas đã trải qua đợt nóng cách đây vài tuần tương đối tốt,
vì ở đây người ta dùng nhiều năng lượng gió và năng lượng mặt trời. Dân chúng
dùng máy lạnh, điều hòa không khí liên tục mặc dù các nhà máy phát điện tương đối
hoạt động bị giảm sút.
Nhưng ở tiểu bang Texas, nơi Đảng Cộng Hòa giữ
vai trò lãnh đạo, ngành lập pháp của tiểu bang dùng nhiều thời giờ trong
năm ngoái để làm ra những đạo luật ngăn cản người dân dùng những nguồn năng lượng
tái sinh, và khuyến khích việc bơm xăng dầu từ lòng đất đi lên. Tại Quốc Hội
cũng khi khi đi vận động tranh cử, các chính khách Đảng Cộng Hòa còn đi xa hơn
trong việc sử dụng năng lượng. Họ khuyên người dân nên tiếp tục dùng lò gas để
nấu ăn hơn thay vì cổ võ cho việc dùng năng lượng khác trong giai đoạn khủng hoảng
khí hậu hiện nay. Cho đến nay, chưa có biện pháp trừng phạt chính trị nào đối với
hành vi bất cẩn, vô ý thức kiểu này.
Thực vậy, ông Sawan còn nói với đài BBC rằng,
trong lúc hiện nay chưa có kế hoạch cụ thể nào, công ty Shell dự tính có
thể sẽ dời trụ sở trung ương của công ty từ Anh quốc sang Hoa Kỳ, nơi các công
ty dầu hỏa bán được giá cao trên thị trường, và được hưởng nhiều lợi lạc hơn.
(Nước Anh hưởng lời khá nhiều nhờ thuế đánh vào số tiền lời bất ngờ của các
công ty dầu hỏa.). Theo ông Sawan, điều này có nghĩa là Hoa Kỳ dành nhiều ưu
đãi cho các công ty dầu hỏa và khí đốt. Ông ta từng nói với các nhà đầu
tư rằng ông muốn “tưởng thưởng cho các nhà đầu tư” ngay ngày hôm nay, và cả
trong tương lai.
Tóm lại, tất cả những sự việc trên cho thấy vấn
đề địa cầu đang bị hâm nóng rất cao, một cách bất thường, rồi đây cũng sẽ
chỉ được đối phó theo kiểu “ làm ăn như bình thường ” (business as usual). Nếu
những thảm họa, tai ương mà chúng ta đang chứng kiến trong tháng này không đủ để
làm cho chúng ta tỉnh ngộ, có lẽ những gì sẽ xảy ra như thời kỳ cách đây
125,000 năm sẽ không còn xa lắm đâu.
Nguyễn
Minh Tâm dịch theo THE NEW YORKER ngày
24/7/2023
No comments:
Post a Comment