23.01.2017
.
TNLT Đặng Xuân Diệu vừa
được thả, tuần sau đó, cô Trần Thị Nga, mẹ của 2 con nhỏ đã bị bắt. Ảnh:
internet
.
Có
một trùng hợp nhỏ giữa hai thời điểm cận tết Nguyên đán năm 2017 với dịp Tết
năm 2014: Bộ Công an thả tù nhân lương tâm.
Thứ
Sáu ngày 13
Thứ
Sáu ngày 13 tháng Giêng năm 2017, tù nhân chính trị Đặng Xuân Diệu bất ngờ được
công an Việt Nam thả trước thời hạn án tù, nhưng là để sang Pháp… chữa bệnh.
Ông Diệu bị kết án tù 13 năm và “mới” thụ án được 5 năm, tức còn đến 8 năm nữa
mới hết án.
Cũng
vào dịp Tết năm 2014, “người tù xuyên thế kỷ” Nguyễn Hữu Cầu - ở tù cộng sản đến
37 năm xuyên suốt từ thế kỷ 20 sang thế kỷ 21 - được trả tự do nhờ một chiến dịch
vận động không mệt mỏi của gia đình ông và nhiều tổ chức quốc tế.
Cả
hai ông Đặng Xuân Diệu và Nguyễn Hữu Cầu đều bị kết tội “phản động” không thua
gì nhau. Nếu ông Nguyễn Hữu Cầu là cựu đại úy quân đội Việt Nam Cộng Hòa, thì
ông Đặng Xuân Diệu được xem là một thành viên của đảng chính trị Việt Tân, một
tổ chức bị chính quyền CSVN căm thù thâm căn cố đế. Mới hồi tháng 10/2016, Bộ
Công an Việt Nam còn ra một thông báo không số, không chữ ký, lời lẽ rất kiên định,
khẳng định Việt Tân là một “tổ chức khủng bố”.
Nhưng
“Thứ Sáu ngày 13” lại ứng với vận “xui xẻo” khi Ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry
đến Sài Gòn vào tháng Giêng năm 2017, trùng với thời điểm mà Bộ Công an tống xuất
Đặng Xuân Diệu sang Pháp.
Bảy
tháng sau vụ công an Việt Nam thẳng tay chặn khách mời của Tổng thống Barack
Obama khi ông đến Hà Nội, đến lượt ngoại trưởng của Obama cũng lâm vào tình trạng
tương tự. Một số khách mời của Ngoại trưởng John Kerry, trong đó có luật sư Lê
Công Định, đã bị Công an Thành phố Hồ Chí Minh bao vây và cấm ra khỏi nhà. Hình
ảnh này rất tương đồng với thói công an ngăn chặn các nhà bất đồng chính kiến
Việt Nam tiếp xúc với những phái đoàn quốc tế trước đây.
Không
chỉ khách mời của John Kerry, mà cả khách mời Lê Văn Sóc (Phật giáo Hòa Hảo) và
Mục sư Nguyễn Mạnh Hùng (Tin Lành) của ông Saperstien, Đại sứ lưu động đặc
trách tự do tôn giáo của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, cũng bị công an ngăn chặn bất hợp
pháp.
Chính
phủ Mỹ thêm một lần nữa bị đàn áp nhân quyền ngay tại quốc gia mà nói như Đại sứ
Mỹ tại Việt Nam Ted Osius “quan hệ Việt - Mỹ chưa bao giờ sáng sủa như lúc này”
và “không có gì là không thể!”.
Quả
là “không có gì là không thể”. Chế độ dân chủ mà giới quan chức chính phủ và
ngoại giao Hoa Kỳ nhìn thấy được thực hiện cụ thể ở đất nước họ đã hoàn toàn biến
dạng tại quốc gia cựu thù. Những gì mà chính quyền Obama đã hy vọng sẽ làm cho
giới lãnh đạo Việt Nam thay đổi về não trạng nhân quyền có vẻ chỉ là công cốc.
Thậm chí đến nước Mỹ, một chủ nợ của Việt Nam, cũng bị xúc phạm nặng nề.
Thế
nhưng sau khi bị công an Việt Nam trắng trợn xúc phạm, Tổng thống Obama vẫn điềm
nhiên đi dạo phố Hà Nội và ăn bún chả sau vụ có đến 6/15 khách mời của ông bị
công an Việt Nam cấm cửa đến gặp ông, còn nhà ngoại giao John Kerry vẫn… cười.
John
Kerry đã thực hiện chuyến đi cuối cùng trong nhiệm kỳ của mình đến Việt Nam, một
đất nước được ông coi là “thân thiện”. Nhưng có lẽ không bao giờ ông quên được
chuyện tại đất nước đó ông đã bị công an “chúc Tết sớm” ngọt ngào đến thế nào.
Nhưng
Bộ Công an lại ‘tự chuyển hóa’
Tại
sao cận tết Nguyên đán năm 2017, nhà cầm quyền Việt Nam lại chịu thả trước thời
hạn một tù nhân chính trị đặc biệt như Đặng Xuân Diệu, trong khi trong cả hai
năm 2015 và 2016 đã hầu như chẳng chịu thả trước thời hạn tù một tù nhân lương
tâm nào, bất chấp việc nhiều quan chức cao cấp Việt Nam như Trần Đại Quang,
Nguyễn Phú Trọng, Đinh Thế Huynh… được phía Mỹ đón tiếp rất trọng thị?
Và
tại sao lần này lại “xuất khẩu tù nhân lương tâm” sang Pháp chứ không phải sang
Mỹ như những trường hợp gần nhất là Cù Huy Hà Vũ, Điếu Cày Nguyễn Văn Hải, Tạ
Phong Tần?
Chưa
thấy có lý do có lợi nào cho chính thể Việt Nam trong mối quan hệ với Mỹ vào thời
gian này. Thậm chí Hiệp định TPP mà Việt Nam hết sức mong đợi còn bị Quốc hội Mỹ
gần như bác bỏ, còn Tổng thống đắc cử Donald Trump thì đe dọa sẽ bỏ TPP trong
ngày đầu tiên điều hành nước Mỹ. Những mối quan hệ kinh tế khác và cả quân sự
giữa Việt Nam và Mỹ cũng khá mờ nhạt vào lúc này.
Phải
có lý do đặc biệt. Lý do không liên quan nhiều đến Mỹ, mà liên quan Pháp, hoặc
nói rộng hơn là Tây Âu và khối Liên minh châu Âu.
Ngay
sau khi TPP gần như bị khai tử, Tổng Bí thư Trọng đã an ủi cấp dưới của mình rằng
“Triển vọng phát triển còn tốt lắm”, còn giới quan chức Việt Nam cố gắng nêu ra
còn đến 17 hiệp định thương mại song phương (FTA) đã được ký giữa Việt Nam với
các nước để động viên dân chúng.
Tuy
nhiên, ký là một chuyện, còn có triển khai được hay không là một chuyện khác.
Thậm chí khác hoàn toàn.
Không
phải ngẫu nhiên mà ngay sau chuyến công du của Tổng thống Obama đến Việt Nam
vào tháng 5/2016, nơi có đến 6/15 khách mời của ông bị công an Việt Nam thẳng
tay ngăn chặn và khiến uy tín của tổng thống Mỹ bị ảnh hưởng khá nhiều, cả hai
nghị viện Hoa Kỳ và nghị viện Liên minh châu Âu đã đồng loạt phản ứng về nhiều
vi phạm nhân quyền của chính quyền Việt Nam. Nghị viện Liên minh châu Âu còn ra
một bản nghị quyết cứng rắn chưa từng thấy, lên án vi phạm nhân quyền ở Việt
Nam. Nếu nghị quyết này được thông qua và áp dụng, FTA giữa châu Âu và Việt Nam
sẽ khó có thể, hoặc không được triển khai.
Khác
với động tác ngoại giao quá câu nệ của Obama và John Kerry, Quốc hội Hoa Kỳ
hình như không còn cười nổi trước các vụ công an Việt Nam “bắt nạt” giới chính
khách cao cấp Mỹ.
Cuối
năm 2016, Quốc hội Hoa Kỳ đã bỏ phiếu thông qua Luật Nhân quyền Magnisky Toàn cầu
và Tổng thống Obama đã ký chính thức. Luật này nhằm chế tài các quan chức vi phạm
nhân quyền ở nhiều nước, trong đó có Việt Nam. Những ai vi phạm sẽ bị cấm nhập
cảnh vào Hoa Kỳ và bị đóng băng tài sản ở nước ngoài.
Không
chỉ Hoa Kỳ, một số quốc gia khác như Canada, Na Uy… cũng đang có khuynh hướng vận
dụng Luật Nhân quyền Magnisky Toàn cầu vào nước họ. Không chỉ người Mỹ cảm thấy
bị tổn thương và bị xúc phạm, mà thế giới dân chủ cũng đang bị thách thức bởi
những giá trị hoàn toàn phi dân chủ.
Không
có TPP và cũng không hưởng lợi gì từ các FTA với châu Âu, nền kinh tế Việt Nam
càng thêm khốn quẫn và rất có thể sẽ tác động mạnh đến “sự tồn vong của chế độ”.
Cần
nhớ lại năm 2014, Việt Nam trả tự do trước thời hạn án tù đến 12 tù nhân lương
tâm vì hy vọng vào TPP. Còn năm 2017, có thể nhận ra rằng với việc thả Đặng
Xuân Diệu, thậm chí não trạng một cơ quan cứng rắn nhất của Việt Nam là Bộ Công
an cũng đã phải “tự chuyển hóa”. Những hành vi vi phạm nhân quyền có thể sẽ tiếp
diễn trong một thời gian nữa, nhưng sẽ không đủ lâu để chế độ Hà Nội cầm hơi về
kinh tế và ngân sách.
Niềm
vui mới
Ngay
vào thời gian cận tết Nguyên đán năm 2017, hai cơ quan tham mưu trôi nổi là Bộ
Y tế và Bộ Tài chính chợt đưa ra những đề xuất đảo lộn: trong khi ngành tài
chính muốn vắt kiệt sức dân để đánh thuế “bảo vệ môi trường” đến 8 ngàn đồng mỗi
lít xăng, thì bà “Kim Tiến kim tiêm” còn đòi cưỡng bức người dân phải hiến máu
tối thiểu một lần hàng năm để có thể thu được 500 tỷ đồng.
Tất
cả đều quy ra tiền, tiền và tiền.
Những
ngày sát Tết 2017, phân hóa xã hội ở Việt Nam vẫn tiếp tục “nâng lên một tầm
cao mới”: một số doanh nhân được thưởng tiền giá trị bằng cả xe hơi Camry,
nhưng nhiều công nhân chỉ nhận được một cái gì đó chỉ đủ mua bánh chưng. Cũng
như những năm trước, nhiều công nhân không có nổi tiền để mua vé tàu xe về quê
ăn Tết. Sài Gòn cũng bởi thế vẫn đông nghẹt những người chỉ đi ngắm mà không
dám mua hàng…
Ngân
sách cũng tồi tệ không kém. Trong toàn năm 2016, nợ xấu vẫn chưa được xử lý,
còn nợ công thì như một lời than của chính Thủ tướng Phúc “nếu tính đủ thì đã
vượt trần”. Thậm chí ông Phúc còn buột miệng đưa ra một cảnh báo chưa từng có
tiền lệ trong giới lãnh đạo cộng sản, đó là “sụp đổ tài khóa quốc gia”.
Không
còn nghi ngờ gì nữa, cơn khủng hoảng giá - lương - tiền ba chục năm trước đang
phả hơi thở của nó vào nền kinh tế Việt Nam. Mà sụp đổ kinh tế tức sụp đổ chế độ.
Phải gấp rút tìm ra một phương sách nào đó để cứu vãn, trước khi quá muộn…
Nhưng
đến lúc này, cả Mỹ và Liên minh châu Âu đều đã tích lũy quá đủ bài học để “đi
guốc trong bụng” giới lãnh đạo Việt Nam. Chiêu thức “đổi tù nhân lấy kinh tế” của
Việt Nam sẽ phải trả một cái giá đắt hơn nhiều vào năm 2017. Không chỉ phải thả
một Đặng Xuân Diệu, mà là nhiều tù nhân chính trị khác, và còn phải cải cách
đáng kể pháp luật về quyền con người…
Tết
năm nay, giới đấu tranh dân chủ nhân quyền ở Việt Nam bỗng khấp khởi một niềm
vui mới: họ đang tính xem sau Tết sẽ đề nghị tên những quan chức vi phạm nhân
quyền nào để quốc tế xếp vào danh sách chế tài theo Luật Nhân quyền Magnitsky
toàn cầu…
-------------------
*
Blog của nhà báo Phạm Chí Dũng là blog cá nhân. Các bài viết trên blog được
đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường
của Chính phủ Hoa Kỳ.
No comments:
Post a Comment