Tưởng Năng Tiến -
Saigon Nhỏ
21 tháng
11, 2023
https://saigonnhonews.com/thoi-su/s-t-t-d-so-tay-thuong-dan/biet-ta-on-ai/
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/11/t.jpg
Ảnh do tác
giả gửi
Những
ngày cận lễ, tôi hân hạnh nhận được qua email một bài viết về Lễ
Tạ Ơn của nhà văn Giao Chỉ. Xin được trích dẫn đôi đoạn chính để
chia sẻ cùng độc giả:
Quả thực
người Mỹ đã có đầy đủ lý do để giữ gìn truyền thống với ngày Lễ Tạ ơn vào tháng
11 mỗi năm. Lịch sử
ghi rằng vào năm 1620 có một nhóm gia đình người Anh theo Tin Lành đã đi tìm đất
mới để sống đời tự do tín ngưỡng…
Trải
qua một năm đầu với mùa đông khắc nghiệt, không đủ thực phẩm, không có đủ quần
áo, không có nơi cư trú nên di dân đã phải chôn cất 46 người. Qua năm sau, mùa
gặt 1621 thành công, di dân cùng dân da đỏ bản xứ tổ chức tiệc mừng lễ tạ ơn
trên đất Mỹ.
Đó là
ngày lễ hội đầu tiên tại Mỹ Châu và truyền thống còn mãi đến ngày nay…
Đạo luật
quốc tịch của Hoa Kỳ ban hành 1790, hơn 200 năm trước đã có những lời vàng ngọc
như sau: Bất cứ ai
tị nạn đến Hoa Kỳ, sau khi được xác nhận sẽ hưởng quy chế nhập cư.
Như vậy
chúng ta hiểu một cách giản dị là nếu đã đến Mỹ thì sẽ có cơ hội trở thành người
Mỹ. Căn cứ vào điều khoản của luật 1790, một đạo luật khác đã ra đời năm 1975
có tên là Indochina Migration and Refugee Act…
Khi miền
Nam sụp đổ tháng 4-1975 đợt di tản đầu tiên của người Việt đã mở ra một đầu cầu
quan trọng cho lịch sử di dân từ Châu Á. Những chuyến đi vô cùng mạo hiểm của
thuyền nhân đã làm thành thiên anh hùng ca của con đường đi tìm tự do với hàng
ngàn con tàu May Flower của dân Việt đã ra đi trong đó nhiều di dân không bao
giờ đến được miền đất Hứa…
Và dù 5
ăn 5 thua con tàu Mayflower Việt Nam đã ra đi từ khắp miền duyên hải có khi chỉ
là những chiếc ghe nhỏ bé mong manh.
Người
Việt đã vì nhiều lý do để ra đi suốt bao nhiêu năm qua. Và danh từ Boat People
trong tự điển thế giới đã không còn cùng ý nghĩa xưa cũ để chỉ những người sinh
sống ở trên thuyền. Boat People ngày nay có nghĩa là người Việt đã đi tìm tự do
bằng thuyền vượt biển Nam Hải.
Lịch sử
các cuộc di dân của nhân loại đã đưa đến nhận định rằng Ta không thể lựa chọn
sinh quán, nhưng ta có thể chọn lựa để sống ở miền đất mà chúng ta yêu quý. (You cannot choose the land you
birth, but you can choose the land you love).
Nhận
định này, tiếc thay, không hẳn đã hoàn toàn đúng với tuyệt đại đa
số người Việt đang sống lây lất ở Cambodia. Phần lớn họ không được
chính phủ sở tại xem là cư dân hợp pháp nên vẫn cứ là những boat
people (bấp bênh sinh sống trên thuyền) ở Biển Hồ, và nhiều bến bờ
khác nữa xuôi theo dòng sông Tonlé Sap.
Thuở sinh
tiền, sau một chuyến đi thăm đồng hương ở đất nước này, nhà báo Văn
Quang kết luận:
“Hầu hết
là người Việt Nam lưu lạc qua Campuchia vì nhiều lý do khác nhau. Nhưng tựu
chung họ là những người đi kiếm sống ở một vùng tưởng rằng đó là đất hứa… Trước
hay sau họ cũng phải tìm đường đi thôi. Nhưng đi đâu, làm cái gì để sống là những
hòn đá tảng níu chân họ lại.
Rồi bao
nhiêu đời vẫn cứ thay nhau lầm than cơ cực ở nơi xứ người này, không có lối
thoát. Họ vẫn chỉ có một ý nghĩ, ở đây họ còn có chiếc thuyền, dù rách nát,
nhưng họ vẫn có một nghề chài lưới kiếm sống qua ngày. Đi nơi khác, chẳng biết
bấu víu vào đâu!”
Trong bản
tường trình (The
Situation of Stateless Ethnic Vietnamese in Cambodia) của MIRO – Minority Rights Organization –
tổ chức này đã ví von đám người Việt đang sinh sống nơi đây là
“những kẻ đang sống ngoài cửa thiên đàng.” Ngay giữa thiên đàng của
xứ Chùa Tháp (ngó bộ) cũng không hạnh phúc hay tự do gì cho lắm,
nói chi đến thân phận của những kẻ còn “kẹt” ở bên ngoài.
Họ “kẹt”
cái gì vậy Trời?
Xin thưa
cái… quốc tịch Cambodia.
Nhà văn
Giao Chỉ cho biết “Đạo luật quốc tịch của Hoa Kỳ ban hành 1790, hơn 200 năm
trước đã có những lời vàng ngọc như sau: Bất cứ ai tị nạn đến Hoa Kỳ, sau khi
được xác nhận sẽ hưởng quy chế nhập cư.” Cao Miên không phải là Mỹ Quốc nên
xứ sở này không có luật lệ gì đàng hoàng và rõ ràng, cùng với
những lời lẽ “vàng ngọc” như vậy.
Vô số
người Việt sinh đẻ ở Miên còn chưa được cấp cái giấy khai sinh, nói
chi đến những thứ xa xỉ như thẻ căn cước hay quốc tịch. Và không quốc
tịch cũng có nghĩa là không có quyền tiếp cận với tất cả những
dịch vụ và quyền lợi tối thiểu như người dân bản xứ: Không y tế,
không giáo dục, không có quyền sở hữu đất đai hay tài sản…
Thực ra
thì những người dân trôi sông lạc chợ này cũng chả ai biết (hay dám)
đòi hỏi quyền lợi gì ráo trọi. Tất cả chỉ mong được sống cho nó
yên thân thôi nhưng sự mong muốn giản dị này – xem chừng – vẫn còn rất
xa tầm tay của họ.
Cùng với
sự bất an, nếp sống bấp bênh và nghèo khó là nét nổi bật trong sinh
hoạt hàng ngày của đa số dân Việt ở Cambodia – theo như tường
trình của thông tín viên Quốc
Việt, RFA:
“Hầu hết
người Việt sống trên làng nổi, theo bờ sông đều không có đất đai sản xuất nên họ
bắt buộc lăn lộn lén lút đi đánh bắt cá. Các gia đình đều muốn cho con em có
nơi chỗ ăn học để vươn lên trong xã hội và đóng góp cho đất nước tuy nhiên tất
cả đều không có khả năng.”
Nhiều năm
trước, sau khi chia tay đồng bào mình ở Cambodia – vào Tháng Mười Hai
năm 2008 – nhà báo Văn Quang vẫn còn nhìn ngoái lại, với rất nhiều
ái ngại:
“Hình ảnh
những bà cụ già lưng còng lom khom trên chiếc ghe mỏng manh, những đứa trẻ con
người Việt tháo láo mắt nhìn khách lạ, những gia đình 7-8 đứa con sống lúc nhúc
trên chiếc ghe rách tơi tả còn bám theo tôi mãi.”
Nhiều năm
sau chúng tôi mới lò dò đến xứ sở này, và kinh ngạc nhận ra rằng
hình ảnh của “những bà cụ già lưng còng lom khom trên chiếc ghe mỏng manh,
những đứa trẻ con người Việt thao láo mắt nhìn khách lạ” vẫn còn nguyên vẹn
như xưa. Thời gian, dường như, đã ngừng trôi trên những bến nước ở nơi
đây.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/11/t1.jpg
Ảnh do tác
giả gửi
Chúng tôi
ghé làng nổi Kandal và Chong Kok, thuộc xã Phsar Chhnang – tỉnh Kampong
Chhnang – nằm ở phần đuôi của Biển Hồ, nơi hiếm có khách du lịch nào
lai vãng. Theo lời ông trưởng thôn: Nơi đây có 931 gia đình người Việt,
nhân khẩu chính xác là 4,760, tất cả đều là người Việt hay gốc
Việt.
Người
Miên và người Chàm không sống trên ghe, và họ có quyền lựa chọn một
lối sống bình thường (trên bờ) như đa phần nhân loại. Số dân Việt Nam
đang trôi nổi ở xứ Chùa Tháp thì không. Họ là thứ sắc dân vô tổ
quốc (stateless ethnic Vietnamese, theo như cách gọi chính thức của các
N.G.O đang hoạt động ở Cambodia) nên không có quyền sở hữu tài
sản hay đất đai, và buộc phải chấp nhận một nếp sống rất bồng
bềnh, và vô cùng bấp bênh – như hiện cảnh.
Chúng tôi
đi ghe vòng vòng thăm hỏi và trò chuyện với chừng chục gia đình
người Việt, những thuyền nhân (boat people) ở Kampong Chhnang. Không ai
chuẩn bị gì cho mùa Thanksgiving này cả. Họ hoàn toàn không có chút
khái niệm gì về Lễ Tạ Ơn. Biết tạ ơn ai, và “tạ” về chuyện gì đây?
No comments:
Post a Comment