Âm
mưu thâu tóm các cảng chiến lược của Trung Quốc
Lê Tây Sơn - Saigon
Nhỏ
7 tháng 11, 2023
https://saigonnhonews.com/thoi-su/trung-quoc/am-muu-thau-tom-cac-cang-chien-luoc-cua-trung-quoc/
Các khoản đầu tư của Bắc Kinh dọc theo một số tuyến
đường thủy quan trọng của thế giới đều mang ý đồ quân sự khi quốc gia này âm thầm
đặt nền móng cho trật tự thế giới mới. Kết quả là Trung Quốc (TQ) đã có được một
mạng lưới toàn cầu gồm các cảng chiến lược quan trọng trên khắp thế giới.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/11/GettyImages-1766646175.jpg
Chinese Vice President Han Zheng attends and
addresses the opening ceremony of the 16th China-Latin America and the
Caribbean LAC Business Summit in Beijing, capital of China, Nov. 2, 2023.
(Photo by Li Tao/Xinhua via Getty Images)
Tận
dụng cơ hội khi các quốc gia khác mất cảnh giác
Cách nay một thập niên, Chủ tịch TQ Tập Cận Bình đã phát động “Con đường
tơ lụa trên biển” (Maritime Silk Road), một phần trong “Sáng kiến Vành đai và
Con đường” (Belt and Road Initiative) mà ông xem là ưu tiên nhằm cải thiện khả
năng tiếp cận thị trường thế giới của TQ bằng cách đầu tư vào các cơ sở hạ tầng
giao thông trên đất liền và biển cả. Tập thường xuyên nói về tham vọng biến TQ
thành một “siêu cường hàng hải”.
Vài năm trở lại đây, các khoản đầu tư vào sáng kiến này đã giảm dần, một
phần vì tăng trưởng kinh tế của TQ chững lại, một phần vì Hoa Kỳ có động thái
ngăn chặn và các quốc gia “được hưởng lợi” đặt câu hỏi về lợi ích thực sự của
sáng kiến khi khoản chi phí họ phải gánh cho các dự án đã trở thành chiếc “bẫy
nợ TQ”. Dù mục tiêu bề nổi của sáng kiến là giao thương thương mại (tăng cường
và hợp lý hóa việc giao thương giữa TQ với các thị trường trên toàn thế giới),
nhưng Hoa Kỳ và các đồng minh nhận thức được những tác động quân sự tiềm ẩn của
nó.
Nhưng trước khi phương Tây “tỉnh thức”, TQ đã kịp giành được “miếng bánh”
đáng kể trong mạng lưới cảng toàn cầu (được xem là trung tâm của thương mại thế
giới và tự do hàng hải). Thử nhìn vào mạng lưới cảng biển toàn cầu TQ đang quản
lý để có cái nhìn thoáng qua về quá trình đạt được những tham vọng của ông Tập.
“Con đường tơ lụa trên biển” chạy về phía Nam từ bờ biển TQ qua tuyến đường vận
chuyển chính ở Ấn Độ Dương và các điểm giao thông hàng hải đông đúc nhất ở
Trung Đông rồi kết thúc ở châu Âu.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/11/GettyImages-1146396021.jpg
Tàu container SOLAR của Trung Quốc tại cảng Khalifa,
Abu Dhabi (United Arab Emirates) – ảnh: Xinhua/Su Xiaopo/Getty Images
Khi ông
Tập công bố kế hoạch của mình, TQ đã có cổ phần tại 44 cảng trên toàn cầu, đủ để
có bước xuất phát thuận lợi thực thi kế hoạch. Chỉ một thập niên sau, TQ đã sở
hữu hoặc vận hành các cảng và bến bãi tại gần 100 địa điểm ở hơn 50 quốc gia,
trải rộng khắp các đại dương và lục địa. Nhiều địa điểm án ngữ các tuyến đường
thủy chiến lược quan trọng nhất thế giới.
Phần lớn các khoản đầu tư vào “Con đường tơ lụa trên biển” được thực hiện
bởi các công ty thuộc sở hữu của chính phủ TQ, khiến Bắc Kinh và đảng Cộng sản
TQ trở thành nhà điều hành lớn nhất các cảng nằm ở trung tâm của chuỗi cung ứng
toàn cầu. Theo các nhà phân tích, việc mở rộng mạng lưới cảng biển là rất quan
trọng đối với sức mạnh kinh tế của TQ và cũng có ý nghĩa quân sự quan trọng.
Carol Evans, giám đốc Viện Nghiên cứu Chiến lược (Strategic Studies
Institute) thuộc Trường Cao đẳng Chiến tranh Quân đội Hoa Kỳ (US Army War
College) nhận xét: “Đây không phải là ngẫu nhiên mà tôi tin chắc TQ đã nghiên cứu
kỹ về mặt chiến lược các cảng họ chọn đầu tư vào”.
Năm 2018, TQ đã mở rộng phạm vi hoạt động hàng hải tại cảng Khalifa ở Các
Tiểu vương quốc Ả-rập Thống nhất (UAE), điểm kết nối quan trọng giữa châu Á,
châu Phi, châu Âu và Trung Đông. Tập đoàn Cosco Shipping thuộc sở hữu nhà nước
TQ xây dựng một bến container thương mại vẫn đang hoạt động ở đây. Nhưng các
khoản đầu tư vượt xa mục tiêu thương mại khi mạng lưới cảng biển đã mang lại
cho Bắc Kinh cơ hội nhìn vào các giao dịch kinh doanh của những đối thủ cạnh
tranh và có thể được sử dụng để giúp TQ vừa bảo vệ các tuyến đường cung cấp
hàng hoá của mình vừa theo dõi các hoạt động quân sự, vận chuyển hàng hoá của đối
thủ Mỹ.
Các cảng hoặc bến tàu do TQ sở hữu cũng trở thành nơi dừng chân của các
tàu chiến TQ giống như đội tàu hải quân vào cảng Lagos của Nigeria vào Tháng Bảy
qua. Cuối năm 2015, TQ chính thức thừa nhận xây dựng căn cứ quân sự gần cảng
Djibouti ở châu Phi do TQ điều hành. Căn cứ này được chính thức khai trương năm
2017, chỉ cách căn cứ quân sự Mỹ (cũng tại Djibouti) 6 dặm.
Án ngữ ngay lối vào hẹp của Biển Đỏ, Djibouti nằm trên một trong những
tuyến đường vận chuyển đông đúc nhất thế giới, nơi khoảng 10% lượng dầu xuất khẩu
toàn cầu và 20% hàng hóa thương mại đến và đi từ Kênh đào Suez. Bắc Kinh còn phải
mất nhiều thập niên mới có thể bắt kịp sự hiện diện quân sự của Mỹ trên toàn thế
giới, nhưng TQ đã có lực lượng hải quân lớn và phát triển nhanh nhất thế giới,
và ngày càng mạo hiểm vượt ra ngoài bờ biển Đông Á. Ví dụ, từ việc không hiện
diện hải quân ở Ấn Độ Dương cách nay hai thập niên, nay TQ có từ sáu đến tám
tàu chiến trong khu vực vào bất kỳ thời điểm nào.
Là tuyến đường huyết mạch vận chuyển có các cảng chính, Ấn Độ Dương trước
đây là ưu tiên hàng đầu của TQ. Khoảng 80% thương mại của TQ đi qua Ấn Độ Dương
(hầu như toàn bộ lượng dầu mỏ đều qua đây). Vì vậy, các khoản đầu tư vào các cảng
biển của TQ được thiết kế để bảo vệ tuyến đường này. Ví dụ, Bắc Kinh đã giành
được hợp đồng thuê cảng Hambantota ở Sri Lanka trong 99 năm, biến nó thành “tiền
đồn” quan trọng trên tuyến đường vận chuyển sầm uất giữa châu Á và phương Tây.
Quay sang Vịnh Ba Tư, các quan chức Mỹ cho biết, mối quan tâm của TQ đối
với các cảng ở đây rõ ràng không chỉ là thương mại mà là các điểm huyết mạch
chiến lược với lưu lượng vận chuyển cao nhưng hẹp và tàu thuyền dễ bị tổn
thương. Các tài liệu tình báo Mỹ bị rò rỉ đầu năm nay cho thấy TQ đã nỗ lực thiết
lập các cơ sở quân sự tại cảng Khalifa của UAE ở Vịnh Ba Tư, cạnh eo biển
Hormuz quan trọng và chỉ cách căn cứ quân sự quan trọng của Mỹ 50 dặm.
Bắc Kinh cũng đang gia tăng ảnh hưởng tại các cảng trên kênh đào Suez của
Ai Cập, tuyến đường thủy quan trọng do con người xây dựng, cung cấp lối tắt từ
châu Á đến châu Âu. Đầu năm nay, các công ty vận tải biển TQ đã công bố đầu tư
vào các bến cảng tại các cảng Ain Sokhna và Alexandria.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/11/GettyImages-1092753320.jpg
Cảng Doraleh, Djibouti – “sân nhà” của Trung Quốc ở
châu Phi (ảnh: Felix Wong/South China Morning Post via Getty Images)
Lấn
vào sân nhà của Hoa Kỳ
Tại Châu Âu, TQ đã kiểm soát hoặc có các khoản đầu tư lớn vào hơn 20 cảng
để có thể ảnh hưởng đáng kể đến các tuyến đường cung cấp của lục địa già. Nhiều
nơi đóng vai trò là điểm trung chuyển và hậu cần quan trọng cho NATO và Hải
quân Hoa Kỳ. Michael Wessel thuộc Ủy ban đánh giá kinh tế và an ninh Mỹ-Trung
(US-China Economic and Security Review Commission) cảnh báo: “Đây là mối lo ngại
đáng kể về an ninh kinh tế và quốc gia không thể xem thường”.
Một cách khác để TQ đảm bảo vị trí thống trị là thông qua hệ thống phần mềm
ít được biết đến có tên “Logink”, một nền tảng hậu cần kỹ thuật số thuộc sở hữu
của chính phủ TQ. Cho đến nay, ít nhất 24 cảng trên toàn thế giới, kể cả cảng
Rotterdam và Hamburg, đã áp dụng hệ thống Logink. Logink cung cấp cho TQ quyền
tiếp cận vào số lượng lớn thông tin độc quyền về hoạt động di chuyển, quản lý
và giá cả hàng hóa di chuyển trên khắp thế giới.
Tháng Tám qua, Bộ Giao thông Vận tải Hoa Kỳ đã cảnh báo các công ty và cơ
quan Mỹ tránh tương tác với hệ thống này vì nguy cơ bị gián điệp và tấn công mạng.
Tại Châu Mỹ, Con đường tơ lụa trên biển của TQ thoạt đầu chỉ tập trung vào ba
tuyến đường chính trong kế hoạch mở rộng sang Đại Tây Dương. Nay Mỹ Latin được
xem là một trong những điểm đến phát triển nhanh nhất cho các khoản đầu tư vào
cảng của TQ.
TQ hiện quản lý các cảng ở hai đầu kênh đào Panama và đang xây dựng một
siêu cảng $3 tỷ tại Chancay ở Peru nhằm tăng cường thương mại giữa TQ và Mỹ
Latin. Các container vận chuyển lớn nhất thế giới có thể cập bến ở đây.
“Nhưng Mỹ vẫn là cường quốc quân sự lớn nhất thế giới với khoảng 750 căn cứ ở nước ngoài – Stephen Watts thuộc công ty Rand Corp nhấn mạnh – TQ chỉ mới có một căn cứ nên còn lâu mới có thể bắt kịp sức mạnh hải quân của Mỹ – Ý nghĩa của những căn cứ xa xôi này đã bị thổi phồng quá mức. TQ sẽ dễ dàng bị khuất phục ở những tiền đồn nhỏ này nếu xảy ra xung đột”.
Isaac Kardon thuộc Tổ chức Carnegie Endowment for International Peace lại
có ý kiến khác: “Mạng lưới cảng của TQ đã đặt ra một loại thách thức mới đối với
lợi ích an ninh của Mỹ, ngoài nguy cơ chiến tranh. TQ hiện là cường quốc hàng hải
thương mại hàng đầu thế giới, và việc nắm giữ các tuyến đường cung cấp huyết mạch
trên thế giới của nước này có thể được sử dụng để ngăn chặn hoặc hạn chế hoạt động
thương mại, di chuyển quân đội và tự do hàng hải của Mỹ theo nhiều cách khác
nhau. Đây thực sự là mối đe dọa không thể xem thường” – dẫn lại từ The
Washington Post.
No comments:
Post a Comment