Tiếng
Việt đang bị khinh thường?
Tiếng Việt
có quan trọng không? Quan trọng, nếu không nói là vô cùng hệ trọng.
Khi tôi
phát biểu quan điểm rằng môn Ngữ văn là môn học tiếng Việt (trong đó có một mảng
là tiếng Việt nghệ thuật – tức tác phẩm văn chương) thì có vẻ nhiều người tỏ ra
thất vọng, một số khác thì bắt đầu cảm thấy môn này dường như không quan trọng
lắm. Vì đáng ra, theo họ, “văn học là nhân học”, “học văn là học làm người”, thế
mới xứng với sứ mạng to tát của môn Văn.
Nhưng,
chắc chưa ai quên câu nói của học giả Phạm Quỳnh: “Tiếng ta còn, nước ta còn”.
Tiếng nói của một dân tộc không chỉ là thiêng liêng bởi trầm tích lịch sử, văn
hóa chất chứa ngàn năm trong nó, mà còn quyết định đối với hiện tại và tương
lai của một cộng đồng. Một khi ngôn ngữ đã bị làm hỏng thì mọi sự truyền thông
tri thức và kết nối tinh thần đều sẽ bị chặn đứng. Đất nước ấy không phát triển
được. Nhưng ngày nay, tiếng Việt đang bị sa sút nghiêm trọng.
Ngôn ngữ
không phải chỉ là “công cụ của tư duy”. Triết học ngôn ngữ chỉ ra rằng ngôn ngữ
còn là “hiện thực của tinh thần”, nó “hướng dẫn thế giới quan người nói”, nó
quy định tư duy của con người... Nói cách khác, nó (ngôn ngữ) “thống trị” đầu
óc con người.
Nhà báo,
nhà văn hóa Nguyễn An Ninh đã dẫn một định đề mà tôi tâm đắc: “Điều gì người ta suy
nghĩ kĩ sẽ diễn đạt rõ ràng, và dễ dàng tìm thấy những từ để nói ra”.
Fareed
Zakaria, tác giả của cuốn sách “Biện hộ cho một nền giáo dục khai phóng” thì viết:
“Khi bạn nghe ai đó tán dương về lợi ích của một nền giáo dục khai phóng, có lẽ
bạn sẽ nghe người ấy nói rằng “nó dạy cho bạn cách suy nghĩ”. Tôi chắc chắn điều
đó đúng nhưng đối với tôi nó chính xác là giáo dục khai phóng dạy bạn cách viết
như thế nào và viết làm cho bạn suy nghĩ”.
Phong trào
học tiếng Anh đang rầm rộ trên cả nước, đó là một đòi hỏi của thực tế hội nhập,
và có cả phần thổi phồng nữa; tuy nhiên điều đáng lo lắng là tâm lý coi thường
việc học tiếng Việt. Các nhà trường trên cả nước đang rầm rộ đưa nào là tiếng
Anh tích hợp, tiếng Anh tăng cường, tiếng Anh đủ loại vào để kiếm tiền, nhưng lại
không thèm để ý đến tiếng mẹ đẻ của mình đang tồi tệ như thế nào.
Không
phải cứ là người Việt thì tất nhiên sẽ giỏi tiếng Việt. Tôi quan sát thấy, người
giỏi tiếng Việt bây giờ không phải quá nhiều, nếu không nói là rất ít so với
100 triệu dân.
Ngay
cả môn tiếng Việt trong nhà trường cũng bị coi thường và bỏ bê, nếu không nói
là bị khinh thường. Chỉ có ở cấp Tiểu học vì yêu cầu dạy đánh vần, đọc chữ mà
môn này được dạy tập trung, nhưng lên cấp THCS thì bắt đầu xem nhẹ, cấp THPT
thì thảm hại: các bài học về tiếng Việt thường bị lướt qua hoặc bỏ qua. Học
sinh, sau 12 năm học Ngữ văn không viết nổi một bài văn cho ra hồn.
Nguyên
nhân có nhiều nhưng một phần là do cách thi cử: suốt những năm Trung học toàn cắm
cúi học và thi nghị luận văn học với những bài văn chết cứng trong sách văn mẫu,
với lối đánh giá “đếm ý cho điểm”..., thành ra nội dung tiếng Việt bị vô tình
hoặc cố ý bỏ quên.
Chúng ta
có thể thấy tiếng Việt đang bị nói sai, viết sai, viết dở tràn ngập trên sách
báo, thậm chí cả trong các bản luận văn. Lời ăn tiếng nói hàng ngày cũng dần xơ
cứng, nghèo nàn và mất dần đi sự tinh tế, ý nhị. Thậm chí nhiều nhà văn cũng
dùng sai và viết dở.
Tình trạng
này đang bày ra trước mắt những nguy cơ to lớn đến mức phải gióng lên một hồi
chuông báo động khẩn thiết.
***
Đọc
thêm:
- Học văn
là học cái gì: https://www.facebook.com/100059910855657/posts/717457080261314/
- Câu thần
chú 'Văn học là nhân học': https://www.facebook.com/100059910855657/posts/717637826909906/
.
No comments:
Post a Comment