The Economist
Đỗ Đặng Nhật
Huy, biên dịch
https://nghiencuuquocte.org/2023/10/30/the-gioi-hom-nay-30-10-2023/
Tổng thư ký Liên Hợp Quốc gọi tình hình ở Gaza là
“thảm họa nhân đạo”, hai ngày sau khi Israel đưa quân vào dải đất này. António
Guterres cảnh báo cuộc sống ở đó đang “ngày càng tuyệt vọng hơn theo từng giờ.”
Nguồn cung hàng hoá bị hạn chế và y tế đang sụp đổ. Trước đó, người đứng đầu cơ
quan của LHQ về người tị nạn Palestine đã cảnh báo về tình trạng rối loạn dân sự,
khi các kho chứa lương thực viện trợ đã bị dân thường cướp phá. Hôm qua thủ tướng
Israel Binyamin Netanyahu cho biết Lực lượng Phòng vệ Israel đã bước vào giai
đoạn thứ hai của cuộc chiến. Ông cảnh báo về một chiến dịch “kéo dài và khó
khăn” nhằm “tiêu diệt” Hamas và giải phóng con tin.
Ngoại trưởng Iran Hossein
Amirabdollahian nói với CNN rằng nước ông không muốn xung đột “lan rộng.” Trước
đó, tổng thống Ebrahim Raisi đăng trên X là Israel đã “vượt qua ranh giới đỏ,
và có thể buộc mọi người phải hành động.” Ông Raisi nói Mỹ đã yêu cầu Iran và
“trục kháng chiến” của nước này – một mạng lưới các lực lượng ủy nhiệm bao gồm
Hizbullah ở Lebanon – kiềm chế.
Trước cuộc gặp dự kiến giữa Joe Biden và Tập
Cận Bình vào tháng 11, ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị cho biết
“con đường tới hội nghị thượng đỉnh San Francisco sẽ không suôn sẻ.” Hai nhà
lãnh đạo có thể sẽ gặp nhau tại diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương
APEC. Ông Vương cho rằng cả hai bên cần phải “trở lại Bali” – ám chỉ cuộc gặp gỡ
thân thiện giữa ông Tập và ông Biden vào năm ngoái.
Nhà chức trách ở Acapulco đã nâng số người chết
vì cơn bão Otis đổ bộ vào khu nghỉ dưỡng ven biển Mexico hôm
thứ Tư lên 43. Cơn bão cấp 5 này gây thiệt hại hàng tỷ đô la, thậm chí dẫn đến
nạn cướp bóc ở một số khu vực trong bối cảnh thiếu lương thực và nước uống.
Evelyn Salgado, thống đốc bang Guerrero, cho biết điện đã được khôi phục ở một
nửa thành phố.
United Automobile Workers dự kiến vào Chủ nhật sẽ phê chuẩn hợp đồng mới với Ford. Hôm thứ Bảy, công đoàn
này đã đạt được thỏa thuận dự kiến với Stellantis, bao gồm việc tăng lương 25%
trong vòng 4 năm. Nhưng sau khi đàm phán đổ vỡ với General Motors, UAW đã mở rộng
đình công sang một nhà máy động cơ. Hơn 45.000 công nhân đã đình công phản đối
“ba nhà sản xuất ô tô lớn” của Detroit.
Một sĩ quan cảnh sát thiệt mạng và hơn 100 người
bị thương trong cuộc biểu tình ở Dhaka, thủ đô Bangladesh. Hàng chục
nghìn người đã xuống đường để yêu cầu thủ tướng Sheikh Hasina từ chức. Cuộc biểu
tình được tổ chức bởi Đảng Quốc gia Bangladesh, một nhóm đối lập đang kêu gọi bầu
cử vào tháng 1 dưới sự điều hành của một chính phủ lâm thời trung lập.
Kenya sẽ chấm dứt mọi yêu
cầu thị thực đối với người dân châu Phi từ cuối năm nay. Tổng thống William
Ruto nói rằng các hạn chế về thị thực hiện tại đang “chống lại chính chúng
tôi.” Liên minh châu Phi từ lâu đã muốn xây dựng mô hình đi lại miễn thị thực
trên khắp lục. Seychelles, Gambia và Benin đều cho phép công dân châu Phi nhập
cảnh không cần thị thực; trong khi các quốc gia khác cũng đang đơn giản hóa các
quy định về thị thực hoặc giảm phí.
TIÊU ĐIỂM
Netanyahu đổ lỗi cho các tướng lĩnh quân sự
Thủ tướng Israel, Binyamin Netanyahu, sẽ khởi
đầu tuần mới trên khắp các mặt trận. Vào tối thứ Sáu, các tướng lĩnh của ông đã
đổ quân vào Dải Gaza với mục đích tiêu diệt Hamas. Nhưng đến sáng Chủ nhật, ông
Netanyahu lại đổ lỗi cho chính họ vì không lường trước được cuộc tấn công khủng
bố của Hamas. Thủ tướng và các tướng lĩnh của ông đang bị chia rẽ một cách đáng
báo động.
Sau cuộc họp báo trong đó ông Netanyahu lảng
tránh những câu hỏi hóc búa về trách nhiệm của chính mình, thủ tướng đăng trên
X rằng “mọi quan chức quốc phòng” đều nói với ông trước các cuộc tấn công là
Hamas không có kế hoạch chiến tranh.
Hậu quả của bài đăng này thật tai hại. Các
thành viên trong nội các chiến tranh chỉ trích ông vì đã đổ lỗi cho cơ quan an
ninh vào thời điểm nhạy cảm. Dù ông Netanyahu đã xin lỗi và xóa bài đăng, lời
buộc tội của ông vẫn còn đó. Hiện tỉ lệ ủng hộ của thủ tướng đã giảm mạnh.
Trong khi cuộc chiến ở Gaza tiếp diễn, cuộc chiến sinh tồn chính trị của chính
ông Netanyahu cũng theo chân.
Nhập nhằng tiền bạc và chính trị ở Ấn Độ
Tòa án tối cao Ấn Độ tuần này sẽ nghiên cứu vấn
đề tài chính đảng phái khi xem xét liệu cái gọi là trái phiếu bầu cử có hợp hiến
hay không. Loại giấy tờ này được Đảng Bharatiya Janata (BJP) cầm quyền giới thiệu
từ năm 2017 để tạo điều kiện thuận lợi cho việc quyên góp chính trị. Họ tuyên bố
mô hình trái phiếu đã giúp chính thức hóa hệ thống tài trợ chính trị của Ấn Độ.
Song những người phản đối, bao gồm cả ủy ban bầu cử Ấn Độ, cho rằng chương
trình này thiếu minh bạch.
Không như các khoản quyên góp bằng tiền mặt lớn
đòi hỏi một bên phải tiết lộ nhà tài trợ, trái phiếu không giới hạn có thể được
mua ẩn danh. Vì chúng được bán thông qua Ngân hàng Nhà nước Ấn Độ thuộc sở hữu
nhà nước, chính phủ có thể tìm ra danh tính của người hiến tặng, nhưng công
chúng thì không. Điều đó làm tăng nguy cơ tham nhũng – tại sao lại có người im
lặng trao số tiền lớn cho một đảng chính trị?
Hầu hết các trái phiếu được mua trong năm đầu
tiên đều có mệnh giá trên 12.000 USD, cho thấy người mua là các tập đoàn hoặc
những người rất giàu. Gần 60% tổng số tiền quyên góp được chuyển đến BJP. Đó là
tin xấu cho nền dân chủ Ấn Độ, và trọng trách của Tòa Tối cao là quyết định xem
nó có bất hợp pháp hay không.
Tình hình lạm phát ở Đức
Dữ liệu lạm phát gần đây của Đức khá khó hiểu.
Vào năm 2022, chính phủ đã trợ cấp cho chi phí năng lượng và vận tải, vốn là một
phần trong giỏ hàng hóa được dùng để tính lạm phát. Trong 12 tháng sau khi loại
bỏ trợ cấp, chênh lệch theo năm giữa mức giá có trợ cấp của năm trước và mức
giá hiện tại lớn hơn so với nếu không có trợ cấp: cho thấy lạm phát thực của Đức
thấp hơn một chút so với lạm phát tiêu đề. Một năm trôi qua, những “hiệu ứng cơ
bản” này đã hoàn toàn mờ nhạt và lạm phát theo năm đã giảm tương ứng – từ hơn
6% trong tháng 7 và tháng 8 xuống còn 4,5% trong tháng 9. Dữ liệu lạm phát
trong tháng 10, được công bố vào thứ Hai, sẽ ở mức khoảng 4%.
Dữ liệu từ các bang Berlin và Brandenburg cho
thấy lạm phát giảm khoảng 1 điểm phần trăm so với tháng 9. Nếu lạm phát giảm
trên toàn quốc thì Đức sẽ đón tin tốt lành cho nền kinh tế, nhất là khi hai thước
đo quan trọng về hoạt động kinh tế đang ở mức báo hiệu suy thoái. Nếu lạm phát
không giảm đủ, Ngân hàng Trung ương châu Âu có thể buộc phải cắt giảm lãi suất
sớm hơn thị trường mong đợi.
Deepfake và chiến tranh Nga-Ukraine
Tháng 3 năm ngoái, chỉ ba tuần sau khi Nga xâm
lược Ukraine, Volodymyr Zelensky đầu hàng. Một trang web của chính phủ Ukraine
đã công bố đoạn video quay cảnh tổng thống Ukraine mặc trang phục màu xanh lá
cây đặc trưng của mình đưa ra thông báo đầu hàng, khuôn mặt cau có của ông
trông rất lạ.
Nhưng đây là một đoạn video “deepfake” điển
hình do tin tặc phổ biến. Các video khác còn có tổng thống Vladimir Putin tuyên
bố hòa bình. Một nghiên cứu mới đây của các nhà khoa học tại Đại học College
Cork, được công bố trên tạp chí PLOS One, cho thấy các tác phẩm deepfake thời
chiến đã làm ảnh hưởng dư luận ra sao.
Phân tích 1.231 bài đăng deepfake trên Twitter
(nay là X) vào năm 2022 cho thấy chúng làm suy yếu lòng tin của công chúng, khi
người xem nhầm lẫn các phương tiện truyền thông truyền thống với tin giả. Hồi
tháng 4 năm 2022, chính phủ Ukraine đã cố gắng minh họa sức mạnh của deepfake bằng
cách đăng tải hình ảnh ông Putin thừa nhận tội ác chiến tranh của Nga. Nhưng
nghiên cứu này cho thấy những chiêu trò như vậy sẽ phản tác dụng. Khi công nghệ
ngày càng phát triển, deepfake sẽ trở thành pháo binh, còn điện thoại thông
minh là chiến trường.
No comments:
Post a Comment