Lý
do nhiều thanh niên Trung Quốc muốn tìm việc ở Nhật Bản
Katsuji Nakazawa - Nikkei
Asia
Nguyễn
Thị Kim Phụng, biên dịch
https://nghiencuuquocte.org/2023/10/31/ly-do-nhieu-thanh-nien-trung-quoc-muon-tim-viec-o-nhat-ban/
Thanh niên Trung Quốc vẫn cố gắng tìm việc làm ở Nhật
dù vụ bắt giữ giám đốc điều hành Astellas đã làm rạn nứt quan hệ hai nước.
Một quan chức cấp cao chính quyền địa phương ở
nội địa Trung Quốc gần đây đã liên hệ với một người bạn cũ ở Nhật Bản với một
yêu cầu tha thiết.
“Chúng tôi muốn Nhật Bản chấp nhận nhiều thực
tập sinh kỹ thuật hơn từ khu vực của tôi, dù chỉ một chút,” vị quan chức Đảng đứng
đầu một khu vực đang có nền kinh tế suy thoái, khẩn khoản.
Người bạn Nhật, vốn có quan hệ với chính giới
Nhật Bản và cũng quen thuộc với những thăng trầm trong quan hệ Trung-Nhật, đã rất
ngạc nhiên trước yêu cầu này và trước tình hình kinh tế khó khăn của các khu vực
nội địa Trung Quốc.
Vấn đề ở đây là Trung Quốc đã không thể cung cấp
đủ việc làm cho thanh niên. Tình hình tồi tệ đến mức sau khi tỷ lệ thất nghiệp
của thanh niên từ 16 đến 24 tuổi sống ở thành thị đạt mức cao kỷ lục 21,3% hồi
tháng 6, chính phủ Trung Quốc đã phải ngừng công bố số liệu.
Nền kinh tế từng phát triển mạnh mẽ cho đến
vài năm trước giờ đây dường như đang rơi vào suy thoái. Nếu Trung Quốc không muốn
bỏ lại phía sau những ngày tươi đẹp nhất của mình, nếu họ muốn khơi dậy nền
kinh tế sôi động của mình, thì chính phủ phải triển khai một số biện pháp xử lý
khéo léo.
Vị trí thực tập sinh kỹ thuật mà vị quan chức
yêu cầu là dành cho người lao động từ các nước đang phát triển đến Nhật Bản
theo một chương trình nhằm thúc đẩy hợp tác quốc tế bằng cách chuyển giao kỹ
năng thông qua đào tạo tại chỗ.
Một thực tập
sinh kỹ thuật Trung Quốc thu hoạch bắp cải ở tỉnh Gunma năm 2019. (Nguồn ảnh:
Kyodo)
Nếu người lao động từ các quốc gia đang phát
triển đáp ứng các tiêu chí nhất định, “thực tập sinh kỹ thuật” có thể được chuyển
trạng thái thành “công nhân có tay nghề đặc định” và sẽ có quyền cư trú.
Tuy nhiên, Chương trình Đào tạo Thực tập sinh
Kỹ thuật được báo cáo là thường xuyên xảy ra tình trạng làm thêm giờ không được
trả lương và lạm quyền, dẫn đến sự biến mất đột ngột của các thực tập sinh.
Chính phủ Nhật Bản hiện đang nghiêm túc xem xét việc bãi bỏ chương trình này và
thay thế bằng một chương trình mới.
Suốt nhiều năm, Trung Quốc là nguồn cung cấp
thực tập sinh hàng đầu, nhưng khi nền kinh tế nước này mở rộng, số lượng người
Trung Quốc chọn tham gia chương trình này đã giảm đáng kể.
Theo số liệu do Bộ Tư pháp Nhật Bản công bố,
phần lớn thực tập sinh đang cư trú tại nước này tính đến cuối tháng 6 là người
Việt Nam. Thực tập sinh Trung Quốc chỉ chiếm 8% trong tổng số, đứng sau cả
Indonesia và Philippines.
Nhưng nếu tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên
Trung Quốc không được cải thiện, công nhân từ nước này có thể lại bắt đầu hướng
đến Nhật Bản.
Khi chính quyền Trung Quốc ngừng công bố số liệu
chính thức về tỷ lệ thanh niên thất nghiệp, họ lấy lý do cần xem xét lại phương
pháp tính toán của mình. Tuy nhiên, một nguồn thạo tin về kinh tế Trung Quốc
nói rằng quyết định này mang tính chính trị. Nguồn tin cho biết “[Chính phủ]
đình chỉ công bố số liệu vì việc ngăn chặn tình trạng bất ổn xã hội đã trở
thành ưu tiên hàng đầu của họ”.
Quan điểm của ông cũng được chia sẻ bởi nhiều
người khác trong chính giới Bắc Kinh.
Một nguồn tin từ một trường đại học danh tiếng,
người đang sống ở một khu vực nội địa khác của Trung Quốc, đã chia sẻ một số
suy nghĩ về tình hình việc làm tại địa phương. Nguồn tin nói rằng “Người dân ở
tỉnh Hồ Bắc và các vùng lân cận cảm thấy tỷ lệ thất nghiệp thực tế của thanh
niên có thể cao gấp đôi số liệu chính thức của chính phủ.” Điều này có nghĩa là
tỷ lệ thất nghiệp ở các khu vực thành thị trong nội địa Trung Quốc có thể lên tới
40%, thậm chí nhiều hơn.
Một người đàn ông mang theo đồ đạc đi tìm việc tại chợ việc làm ở Thanh Đảo,
tỉnh Sơn Đông, phía đông Trung Quốc. Các nhà lãnh đạo đất nước lo lắng rằng
tình trạng thất nghiệp hiện nay có thể dẫn đến bất ổn xã hội. © AP
Chênh lệch số liệu thống kê đến từ nhóm người
trẻ chỉ có thể tìm được công việc không ổn định, không thường xuyên. Nguồn tin
cho biết “Họ chỉ làm việc một hoặc hai lần một tuần, nhưng vẫn được coi là có
việc làm trong số liệu thống kê của chính phủ.”
Vậy thanh niên thất nghiệp ở Trung Quốc sẽ sống
thế nào? Nhiều người đang phụ thuộc vào cha mẹ của họ.
Nhiều cư dân thành thị Trung Quốc sở hữu bất động
sản và khá giàu có, một phần do bong bóng nhà ở và bất động sản bị thổi phồng bởi
tốc độ tăng trưởng kinh tế cao của Trung Quốc. Hiện tại, họ có đủ tiền để nuôi
đứa con do họ sinh ra trong thời kỳ chính sách một con.
Tình hình tài chính của thanh niên Trung Quốc
theo học tại các trường dạy nghề và đại học Nhật Bản phản ánh những gì đang xảy
ra ở khu vực nội địa Trung Quốc.
Cho đến gần đây, các bậc cha mẹ giàu có ở các
khu vực thành thị của Trung Quốc đã chu cấp cho con cái đang theo học ở các
thành phố lớn của Nhật Bản khoản trợ cấp hàng tháng từ 200.000 yên đến 400.000
yên (1.335 USD đến 2.770 USD). Số tiền đó đủ để trả học phí và thuê một căn hộ
nhỏ.
Vì có nhiều tiền trợ cấp, nên việc sinh viên
Trung Quốc làm thêm bán thời gian trong các cửa hàng tiện lợi ở Nhật không còn
phổ biến nữa. Những sinh viên này có nhiều tiền hơn những người đồng trang lứa
Nhật Bản đến từ nông thôn, và thậm chí còn có thể bao toàn bộ chi phí cho các bạn
cùng lớp người Nhật mỗi khi đi chơi cùng nhau. Và như thế, các khuôn viên trường
đại học Nhật Bản đã phản ánh việc Trung Quốc vượt qua Nhật Bản để trở thành nền
kinh tế lớn thứ hai thế giới, sau Mỹ.
Nhưng tình hình lại một lần nữa thay đổi. Chủ
một trường dạy tiếng Nhật ở vùng Kanto cho biết sinh viên Trung Quốc hiện đã bắt
đầu tìm việc làm bán thời gian ngay khi đến nước này, vì họ không thể trông chờ
vào tiền trợ cấp gửi từ quê nhà.
Chủ trường ngôn ngữ cũng ghi nhận sự gia tăng
số lượng sinh viên Trung Quốc đến từ các thành phố địa phương, chứ không phải từ
các siêu đô thị giàu có, như Bắc Kinh và Thượng Hải.
Nhiều thanh niên ở các vùng nông thôn Trung Quốc
không tìm được việc làm hiện đã đến Nhật Bản. Một số người vừa học vừa làm,
trong khi số khác trở thành thực tập sinh kỹ thuật.
Vị quan chức chính quyền địa phương Trung Quốc
có lý do thuyết phục để đưa ra yêu cầu của mình. Nếu phía Nhật chấp nhận đề nghị
của ông, tỷ lệ thanh niên thất nghiệp ở các khu vực nông thôn của Trung Quốc có
thể giảm.
Chủ tịch
Trung Quốc Tập Cận Bình tại Ngày Tưởng niệm Liệt sĩ ở Quảng trường Thiên An Môn
ở Bắc Kinh vào ngày 30/09. © Getty Images
Việc đạt được thay đổi đó sẽ cho phép quan chức
này ghi điểm chính trị và giúp ông có thể được thăng chức trong tương lai.
Đối với chính quyền của Chủ tịch Trung Quốc Tập
Cận Bình, việc kiềm chế tỷ lệ thanh niên thất nghiệp đang tăng mạnh là ưu tiên
hàng đầu, để tránh bất ổn xã hội.
Ban Chấp hành Trung ương Đảng cũng đã ban hành
các chỉ thị cứng rắn nhằm giải quyết vấn đề thất nghiệp trong thanh niên, và
các quan chức địa phương không thể bỏ qua chúng.
Trong khi đó, các kênh liên lạc giữa giới
doanh nhân Nhật Bản và chính phủ Trung Quốc lại gặp bế tắc.
Hôm thứ Hai (23/10/2023), Liên đoàn Doanh nghiệp
Nhật Bản, tổ chức vận động hành lang về kinh tế mạnh nhất đất nước, thường được
gọi là Keidanren, và các tổ chức khác đã tổ chức tiệc chiêu đãi tại một khách sạn
ở Tokyo để kỷ niệm 45 năm hiệp ước hòa bình và hữu nghị Trung-Nhật. Thủ tướng
Trung Quốc Lý Cường và Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida đã phát biểu trong buổi
tiệc.
Nhưng sự kiện này không nhận được nhiều chú ý.
Bãi đậu xe của khách sạn gần như vắng tanh khi bữa tiệc bắt đầu.
Một nguồn tin ngoại giao tại bữa tiệc đã so
sánh nó với bữa tiệc mà Hàn Quốc mới tổ chức gần đây tại một khách sạn ở Tokyo.
Nguồn tin tiết lộ, bữa tiệc đó “có rất nhiều người Nhật tham dự và tràn ngập sự
phấn khích. Nó tượng trưng cho quan hệ được cải thiện giữa Nhật Bản và Hàn Quốc.”
“Ngược lại, sự kiện Trung-Nhật hôm nay lại khá
yên ắng.”
Ẩn sau cảnh đìu hiu của buổi tiệc hôm thứ Hai
là vụ Trung Quốc chính thức bắt giữ một người đàn ông Nhật Bản, giám đốc điều
hành chi nhánh ở Trung Quốc của Astellas Pharma, một hãng dược phẩm lớn. Trung
Quốc cho biết họ nghi ngờ người này có hoạt động gián điệp.
Việc Trung Quốc bắt giữ một giám đốc điều hành của Astellas Pharma diễn
ra như thể nó được sắp xếp để trùng với một sự kiện ở Tokyo đánh dấu kỷ niệm 45
năm hiệp ước hòa bình và hữu nghị giữa Trung Quốc và Nhật Bản. (Ảnh của Mayumi
Tsumita)
Vị giám đốc kỳ cựu này đã làm việc ở Trung Quốc
hơn 20 năm. Ông từng giữ chức phó chủ tịch Văn phòng Thương mại và Công nghiệp
Nhật Bản tại Trung Quốc, một tổ chức chuyên hỗ trợ các công ty Nhật Bản kinh
doanh tại Trung Quốc.
Vụ bắt giữ ông, vốn đã gây ra làn sóng chấn động
trong giới doanh nhân Nhật Bản, diễn ra như thể nó đã được sắp xếp để trùng với
buổi tiệc kỷ niệm hiệp ước hòa bình và hữu nghị hôm thứ Hai.
Chính quyền Trung Quốc vẫn chưa công bố chi tiết
các cáo buộc chống lại vị giám đốc điều hành.
Nhiều doanh nhân Nhật hiện đang hạn chế thực
hiện các chuyến công tác tới Trung Quốc vì việc đến nước này có thể tiềm ẩn
nguy hiểm. Xu hướng này giải thích tại sao sự kiện hiệp ước hữu nghị Trung-Nhật
lại có rất ít người tham dự.
Chủ tịch Hiệp hội Nhật-Trung Takeshi Noda nâng cốc chúc mừng kỷ niệm 45
năm hiệp ước hữu nghị vào ngày 23/10. (Ảnh của Yutaka Miyaguchi)
Vào ngày diễn ra buổi tiệc, Chỉ số Tổng hợp
Thượng Hải (Shanghai Composite), chỉ số chứng khoán chuẩn của Trung Quốc, đã mở
cửa dưới ngưỡng 3.000, sau đó giảm đáng kể. Đầu tư của các công ty nước ngoài
vào Trung Quốc cũng đang trên đà giảm.
Than thở về tình trạng quan hệ Trung-Nhật hiện
nay, nguồn tin chính trị Nhật Bản được yêu cầu bổ sung thêm vị trí thực tập
sinh nhận xét: “Việc đối phó với người hàng xóm đang suy yếu và đang gặp rắc rối
của chúng ta là điều vô cùng khó khăn. Nếu chúng ta không cẩn thận, hậu quả có
thể rất tồi tệ.”
----------------------
Katsuji Nakazawa là nhà báo
và biên tập viên cấp cao của Nikkei, hiện sinh sống tại Tokyo. Ông đã dành bảy
năm làm phóng viên thường trú ở Trung Quốc và sau đó trở thành trưởng văn phòng
Trung Quốc. Ông đã nhận Giải Nhà báo Quốc tế Vaughn-Ueda năm 2014.
Nguồn: Katsuji
Nakazawa, “Dear
Japan, China asks, do you have any jobs for us?,” Nikkei Asia, 26/10/2023
No comments:
Post a Comment