Putin
bệnh nặng : Tin đồn hay sự thật bị che giấu ?
Thụy My - RFI
Đăng
ngày: 04/06/2022 - 19:21
Về
Vladimir Putin, người gây ra bao đau thương tang tóc hiện nay ở Ukraina, L’Obs đặt
nghi vấn « Putin, một người đang đau ốm ? ». Lâu
nay vẫn chỉ là tin đồn, nhưng những chỉ dấu ngày càng nhiều thêm.
https://s.rfi.fr/media/display/9552a070-e42a-11ec-a4ea-005056a97e36/w:1024/p:16x9/17-3.webp
Tổng
thống Nga Vladimir Putin tiếp thân nhân của chỉ huy trưởng một đơn vị thân Nga
đã tử trận tại Ukraina, sau buổi duyệt binh nhân Ngày chiến thắng 09/05/2022.
Những hình ảnh gần đây cho thấy ông Putin thường xuyên bám chặt tay vào bàn,
gây nghi ngờ ông đang bệnh. AP - Mikhail Metzel
Nghi vấn Putin bị Parkinson hay ung thư
Cùng với
việc khởi động cuộc xâm lăng Ukraina, ông chủ điện Kremlin sắp 70 tuổi vào tháng
10 tới đang tập trung mọi chú ý, và những lời đồn đãi càng nhiều thêm. Bởi vì
có những hình ảnh đáng ngại cho thấy cựu sĩ quan KGB nắm chặt lấy một góc bàn,
thân người dường như run rẩy ngoài ý muốn. Không có lời giải thích nào, khiến
các nhà quan sát tự hỏi, phải chăng ông ta bị bệnh Parkinson ? Hay là ung
thư ?
Phát ngôn
viên Dimitri Peskov nhiều lần nói rằng Putin không có vấn đề gì về sức khỏe, và
ngoại trưởng trung thành Serguei Lavrov cũng vậy. Nhưng những lần xuất hiện của
tổng thống với khuôn mặt sưng phù và trắng bệch của ông - có thể là do hiệu ứng
thuốc, và vẻ căng cứng - như đang chịu đau, ngày làm giả thiết Putin đang lâm bệnh
trở nên đáng tin cậy. Chẳng hạn tổng thống Nga trong lễ duyệt binh 9 tháng Năm
đã đắp một chiếc mền mỏng trên đùi, khác hẳn các cựu chiến binh ngồi xung
quanh.
Nhưng nhất
là những tuyên bố mới đây của các nguồn tin thông thạo đã củng cố thêm những gì
trước đó chỉ là phỏng đoán. Hôm 14/05, giam đốc cơ quan tình báo quân đội
Ukraina, tướng Kirill Budanov là một trong những người đầu tiên khẳng định
Vladimir Putin là một người « bệnh nặng ». Mười ngày
sau, ông xác nhận với nhật báo Ukraina Ukrainska Pravda : « Putin
bị nhiều bệnh trầm trọng, trong đó có ung thư ». Và nói
thêm : « Nhưng không nên hy vọng ngày mai ông ta sẽ chết.
Putin còn cố được ít nhất vài năm nữa ».
Từ 5 đến 12 bác sĩ theo dõi
Phải chăng
đây là tuyên truyền của Kiev ? Nhưng không chỉ từ phía Ukraina. Đạo diễn Mỹ
Oliver Stone, đã nhiều lần phỏng vấn Vladimir Putin từ 2015 đến 2017 cho một bộ
phim tài liệu mang tên « Đối thoại với ông Putin », hôm
17/05 trong một podcast cho biết tổng thống Nga bị ung thư. Đến ngày 20/05, cựu
nhân viên tình báo Anh MI6, Christopher Steele khi trả lời đài phát thanh LBC
khẳng định « Putin bệnh nặng lắm ». Cựu điệp viên nói
rõ, các cuộc họp Hội đồng An ninh Nga, « trên nguyên tắc kéo dài một
tiếng đồng hồ, đã phải chia làm nhiều đợt để tổng thống được chữa trị trong thời
gian nghỉ giải lao ». Christopher Steele không tiết lộ nguồn tin,
nhưng bảo đảm là hoàn toàn đáng tin cậy. Ông không biết bệnh tình của Vladimir
Putin đang đến giai đoạn nào, nhưng « tác động rất lớn đến việc điều
hành đất nước ».
Đặc biệt một
cuộc điều tra nơi những người thân cận Vladimir Putin do chuyên san
« Proekt » - hiện bị cấm tại Nga - tiến hành, vào đầu tháng Năm tiết
lộ tổng thống Putin được một đội ngũ bác sĩ theo dõi thường trực. Chỉ riêng về
số lượng cũng đã thấy không bình thường : trung bình 5 bác sĩ, đôi khi lên
đến 12. Trong số đó có nhà phẫu thuật Yevgeny Selivanov, chuyên gia về ung thư tuyến
giáp trạng. Trong bốn năm qua, Selivanov đã đến tư dinh của Putin ở Sotchi 35 lần,
và ở bên tổng thống 166 ngày. Theo cuộc điều tra, thì chỉ có hai bác sĩ chuyên
khoa tai mũi họng là Igor Esakov và Alexei Shcheglov theo sát Putin lâu hơn –
Shcheglov ở cạnh tổng thống 282 ngày.
Hơn nữa từ
sau cuộc duyệt binh 09/05, Vladimir Putin không tham gia một sự kiện công khai
nào, trừ hôm 24/05 tiếp tổng thống Belarus, Alexandre Loukachenko, một thuộc hạ
có thể sẵn sàng tham gia chiến dịch truyền thông nhằm trấn an công chúng. Một
kênh Telegram tên « General SVR », được cho là của một cựu điệp viên
Nga, khẳng định trong tháng Năm Vladimir Putin đã được phẫu thuật vì ung thư.
Putin sẽ rời chính trường vì bệnh tật, một
nhân vật diều hâu lên thay ?
Báo chí đối
lập Nga cũng nghi ngờ những hình ảnh do bộ phận truyền thông Kremlin phổ biến
những ngày gần đây, là một loại « đồ hộp » - theo ngôn ngữ chuyên môn
- để tỏ vẻ tổng thống hoạt động bình thường. Chẳng hạn trên trang web của điện
Kremlin biên bản cuộc họp của tổng thống với thống đốc vùng Sverdlovsk đề ngày
20/05, nói rằng việc chuẩn bị cho đại hội thể thao sinh viên mùa hè 2023 tại
Ekaterinbourg đã hoàn thành đúng thời hạn. Thế nhưng đại hội này đã bị Liên
đoàn quốc tế hủy bỏ từ hôm 29/04 vì cuộc xâm lăng Ukraina, tức là ba tuần lễ
trước « cuộc họp » trên.
Tình trạng
sức khỏe ảnh hưởng như thế nào đến các quyết định của Vladimir Putin ? Steele
cho rằng với bệnh Parkinson, « Putin không thể lãnh đạo chính trị ». Sự
nhập nhằng, hỗn loạn đang ngự trị tại điện Kremlin. Cựu lãnh đạo tình báo Anh,
Sir Richard Dearlove trong cuộc trao đổi với Business Insider còn thẳng thừng
hơn. « Tôi nghĩ là ông ta sẽ ra đi năm 2023, rất có thể là vào một
bệnh viện chuyên ngành, và như vậy sẽ không bao giờ quay lại với tư cách lãnh đạo
nước Nga. » Người đứng đầu MI6 dự báo lên thay Putin có thể là
Nikolai Patrouchev, hiện là thư ký Hội đồng An ninh Nga - cũng là một con diều
hâu và cựu nhân viên KGB xuất thân từ Saint Peterbourg, y như Vladimir
Putin.
Vladimir Putin, bóng ma lạc loài của thế kỷ
20
Trong
bài « Putin, con ma của thế kỷ 20 », Le Point cho
rằng ông chủ điện Kremlin không sống cùng một thời kỳ với chúng ta, mà logic của
ông được chốt lại vào thời kỳ Stalin thắng được Hitler. Trước năm 1989,
« Quê hương của vô sản quốc tế » là trung tâm của phong trào cộng sản
thế giới, phổ biến một ý thức hệ mạnh mẽ, thống trị đảng cộng sản các nước. Nước
Nga ngày nay không còn thế mạnh này, mà trở thành một Nhà nước côn đồ. Ngược với
Trung Quốc, Nga thậm chí chẳng thèm xây dựng một trật tự thế giới mới phù hợp với
lợi ích của mình qua việc chống lại thế giới tự do, mà chỉ lăm lăm tìm cách chiếm
đất, theo chủ trương đế quốc kiểu như thế kỷ 19 dù lãnh thổ Nga rộng lớn nhất
thế giới.
Vladimir
Putin trị vì từ thời tổng thống Pháp còn là Jacques Chirac và đồng nhiệm Mỹ là
Bill Clinton cho đến tận bây giờ, không đưa ra được một mô hình nào có thể noi
theo. Trong đối nội, ông chỉ biết vá víu giữa một nước Nga Sa hoàng và nước Nga
xô-viết, còn về đối ngoại, trình ra một nước Nga bảo vệ các giá trị Ki-tô giáo,
thành lũy chống Hồi giáo và xu hướng « woke ». Nhưng Putin chỉ dừng lại
vào thời kỳ vinh quang nhất của « Cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại ».
Ông ta quyết định xóa sổ Ukraina trên bản đồ châu Âu, như Hitler và Stalin đã từng
thỏa thuận đặt dấu chấm hết cho số phận của Ba Lan.
Tất cả những
ai bị Kremlin coi là kẻ thù đều bị dán nhãn « quốc xã », dù người đó
gốc Do Thái, như tổng thống Volodymyr Zelensky. Putin tiến hành chiến tranh
theo phương pháp có từ 75 năm qua : oanh kích bừa bãi vào các thành phố với
ưu thế pháo binh, đào hào để bảo vệ những địa điểm đã chiếm được. Hậu cần, tiếp
liệu, tình báo đều lỗi thời, đó là những điểm yếu được Ukraina – những người
châu Âu của thời đại – khai thác. Putin là một con ma của thế kỷ 20 đã xuất hiện
trễ tràng, ám ảnh thế kỷ 21 của chúng ta.
Erdogan và Putin, tổng thống mãn đời
Trang bìa
của Le Point tuần này đăng ảnh hai tổng thống Nga và Thổ Nhĩ Kỳ,
chạy tựa « Erdogan-Putin, những nhân vật quỷ quyệt ». Cũng
ở ngôi từ 20 năm qua, tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, cùng lứa tuổi
với Putin và cùng chống phương Tây, làm xáo trộn thăng bằng địa chính trị, từ
Syria đến Ukraina. Cả hai đều có cách lãnh đạo tương tự : tập trung mọi
quyền lực vào tay mình, bỏ tù đối lập, bóp nghẹt báo chí, khống chế tư pháp…Erdogan
và Putin đều bất chấp Nhà nước pháp quyền, vây quanh là các tài phiệt, gian lận
bầu cử, hiếu chiến…
Là những
nhân vật cơ hội, cho dù có những lúc xung đột như vụ Thổ bắn hạ một oanh tạc cơ
Nga hồi năm 2015, cả hai sau đó đều tìm được thỏa thuận. Từ khi sửa đổi Hiến
Pháp năm 2020, Vladimir Putin có thể nắm quyền đến tận năm 2036 khi đã 86 tuổi,
còn Erdogan cho sửa Hiến Pháp từ 2017, những người thân cận cho rằng ông có thể
ngự trị tại Phủ tổng thống ở Ankara đến năm 2033.
Le
Point cũng cho
biết Thổ Nhĩ Kỳ giờ đây trở thành nơi trú ẩn của người Nga, từ những nhà tài
phiệt thân Putin với những du thuyền lộng lẫy, cho đến những người đối lập với
tổng thống Nga. Thị trường địa ốc bùng nổ, số nhà do công dân Nga mua tăng đến
96 %. Đầu tư vào nhà đất trên 250.000 đô la sẽ được cấp quốc tịch Thổ. Đang bị
khủng hoảng kinh tế, Ankara rất cần ngoại hối, và chưa đầy 48 giờ sau khi
phương Tây loan báo cấm vận, các ngân hàng Thổ Nhĩ Kỳ đã nhận được trên 3 tỉ đô
la từ người Nga.
Putin và « tội ác chống Lịch sử »
Tác giả
Nicolas Werth trên Le Point nhận định Vladimir Putin đã nhào nặn
lịch sử một cách độc đoán, qua bài viết mang tựa đề « Putin
phạm tội ác chống Lịch sử ». Điều 354.1 Luật Hình sự Nga đã hình sự
hóa « mọi phát biểu vu khống, chê bai những chiến binh Đệ nhị Thế
chiến » hoặc mọi so sánh Liên Xô với Đức quốc xã. Báo cáo của
Liên đoàn Quốc tế Nhân quyền (FIDH) tháng 6/2021 tố cáo chính sách « ngày
càng hung hăng, không chỉ bác bỏ những quan điểm khác, mà còn đặt vào vòng nguy
hiểm tất cả những nhân tố liên quan đến lịch sử - sử gia, nhà quảng cáo, nhà
báo, xã hội dân sự - không đồng ý với phiên bản chính thức ».
Đối với
Nga, FIDH ghi nhận các « tội ác chống Lịch sử » như sau : ra luật
đàn áp tự do ngôn luận về lịch sử, kiểm duyệt, không cho tham khảo kho lưu trữ,
truy tố, trấn áp những nhân tố độc lập của xã hội dân sự, phá hủy các công
trình kỷ niệm những vụ thảm sát hàng loạt thời Liên Xô cũ. Trong những sách
giáo khoa mới, học sinh Nga sẽ không biết gì về những tội ác này, và trong những
ấn bản sắp tới, Ukraina không còn được nhắc đến. Có nghĩa là quốc gia này bị
xóa hẳn khỏi ký ức. Lịch sử từ nay được viết trực tiếp, đồng thời với việc
tiến hành chiến tranh.
Liệu Nga có phải ra tòa vì xâm lăng
Ukraina ?
Về mặt
pháp lý, luật sư William Bourdon trong nguyệt san Le Monde Diplomatique số
tháng Sáu đặt vấn đề « Luật nào chống xâm lăng vũ trang
? » Những kẻ gây ra cuộc chiến tranh ở Ukraina có phải ra
tòa ?
Hiện nay
có 123/193 quốc gia thành viên Liên Hiệp Quốc tham gia Tòa án Hình sự Quốc tế
(CPI), nhưng không có các cường quốc Hoa Kỳ, Nga, Ấn Độ, Israel và hầu hết các
nước Ả Rập. Thẩm quyền của CPI chủ yếu dựa trên tiêu chí lãnh thổ nơi tội ác diễn
ra, ít khi dựa vào quốc tịch của nghi can. Một sáng tạo là các nhà lãnh đạo
đương nhiệm không được hưởng quyền đặc miễn, như trường hợp tổng thống Kenya
năm 2014. Tuy nhiên bất công nằm ngay trong điều lệ của CPI, vì quyền hạn điều
tra toàn cầu nằm trong tay Hội đồng Bảo an. Quyền phủ quyết của năm thành viên
thường trực đã trói tay tổ chức tư pháp quốc tế này.
Nhiều tổ
chức phi chính phủ và Nhà nước từ nhiều năm qua hy vọng sửa đổi Hiến chương
Liên Hiệp Quốc, cấm dùng quyền phủ quyết khi liên quan đến các điều tra của
CPI, nhưng tất cả nỗ lực cho đến nay đều thất bại. Còn một khả năng khác :
các Nhà nước đã phê chuẩn một số hiệp ước quốc tế (Công ước chống tra tấn chẳng
hạn) có quyền xét xử một nghi can khi kẻ này đang ở trên lãnh thổ mình. Một số
nhân vật như cựu thủ tướng Anh Gordon Brown đòi thành lập tòa án đặc biệt về
Ukraina về tội xâm lăng. Có nghĩa là một Nhà nước tấn công vũ trang một Nhà nước
khác mà không phải là tự vệ chính đáng, không có sự cho phép của Liên Hiệp Quốc,
đủ để đưa Vladimir Putin và bộ sậu ra tòa. Lý lẽ này có thể chấp nhận được,
nhưng tự đặt bên ngoài hệ thống Liên Hiệp Quốc sẽ ít trọng lượng hơn.
Tiếp tế đạn dược, yếu tố quan trọng cho cả
Nga và Ukraina
Về cuộc
chiến tranh ở Ukraina, L'Express quan tâm đến tình trạng thiếu
đạn dược sau ba tháng chiến tranh. Do những trận đánh hết sức ác liệt, lượng đạn
dự trữ của cả Nga lẫn Ukraina đều giảm sút rất nhanh.
Hỏa tiễn
chống tăng Javelin nổi tiếng của Mỹ bắt đầu thiếu. Hồi tháng Ba, Kiev cho biết
cần 500 hỏa tiễn/ngày, nhưng sản lượng hàng năm tối đa chỉ là 6.000 chiếc. Thượng
nghị sĩ Dân Chủ Richard Blumenthal cuối tháng Tư cho biết kể từ đầu cuộc xâm
lăng Hoa Kỳ đã giao 5.500 chiếc. Khó thể duy trì nhịp độ này, khi dự trữ của Mỹ
cũng giảm. Các loại đạn thời Liên Xô cũ mà quân đội Ukraina sử dụng thì chỉ có
Nga và Trung Quốc sản xuất. Phương Tây đành tăng tốc chuyển giao các loại vũ
khí hạng nặng. Số 90 khẩu đại pháo M-777 của Mỹ bắt đầu hiện diện trên chiến địa,
cũng như Caesar của Pháp.
Về phía
Nga, Washington hôm 02/05 ước lượng Matxcơva đã bắn đi ít nhất 2.125 hỏa tiễn,
hình như sử dụng hết 70 % loại tầm xa. Nga không thể sản xuất tiếp vì cần các
chi tiết của phương Tây. Hậu quả là phi cơ Nga phải sử dụng những loại bom
không được điều khiển chính xác, khiến phi công phải bay thấp rất nguy hiểm.
L'Express tìm đến Bourges, nơi sản xuất ra
các loại vũ khí Pháp như đại bác Caesar, hỏa tiễn. Tại thành phố này, cứ 10 người
dân lại có 1 người làm việc cho kỹ nghệ quốc phòng. Thông thường, nhiều người
có tâm lý không muốn nói mình làm việc trong ngành vũ khí, không ít công ty từ
chối trở thành đối tác. Nhưng kể từ khi Ukraina bị xâm lăng, người ta ý thức được
rằng sản xuất vũ khí để có được hòa bình. Đặc biệt những khẩu đại pháo Caesar gởi
cho Kiev được sản xuất ngay tại địa điểm mà cách đây 170 năm hoàng đế Napoléon
III cho xuất xưởng những khẩu đại bác Pháp trong chiến tranh Crimée thế kỷ 19.
Đe dọa dùng vũ khí nguyên tử, Putin tạo tiền
lệ nguy hiểm
Hồ sơ của The
Economist cảnh báo về « Một kỷ nguyên hạt nhân mới ». Với
việc đe dọa sử dụng vũ khí nguyên tử, tổng thống Nga đã đảo lộn trật tự trong
lãnh vực này. Có hai hệ quả tai hại : Những quốc gia dễ tổn thương cảm thấy
cách tốt nhất để tự vệ trước một kẻ xâm lăng có bom nguyên tử là sở hữu quả bom
của riêng mình, còn những nước đã có vũ khí hạt nhân thì cho rằng sẽ chiến thắng
nếu bắt chước cách làm của Putin.
Thật ra
nguy cơ nguyên tử đã tăng lên trước chiến tranh Ukraina. Bắc Triều Tiên sở hữu
vài chục đầu đạn, Iran đã có đủ uranium được làm giàu để chế tạo quả bom đầu
tiên - theo Liên Hiệp Quốc tuần này. Pakistan nhanh chóng bổ sung kho vũ khí,
Trung Quốc hiện đại hóa lực lượng hạt nhân. Hiệp ước New Start hạn chế được hỏa
tiễn đạn đạo liên lục địa của Mỹ và Nga đến 2026, nhưng lại không liên quan đến
những vũ khí như ngư lôi nguyên tử. Những kỷ niệm về Hiroshima và Nagasaki đã
nhạt nhòa. Người ta không hiểu được một vũ khí hạt nhân chiến thuật, loại mà
Putin có thể sử dụng, có khả năng hủy diệt cả một thành phố.
Ngay cả nếu
đây chỉ là trò tháu cáy của Vladimir Putin, lời đe dọa của ông ta rất tai hại.
Năm 1994, Ukraina đã giao trả số vũ khí nguyên tử Liên Xô cũ trên lãnh thổ
mình, để đổi lấy bảo đảm của Nga, Mỹ, Anh. Nga đã trắng trợn sổ toẹt cam kết,
còn Anh, Mỹ cũng không giữ lời hứa. Iran có thể nghĩ rằng nếu có bom nguyên tử
sẽ khó bị o ép hơn, Hàn Quốc và Nhật Bản đều có khả năng chế tạo bom, sẽ ít
trông cậy vào những bảo đảm của phương Tây để tự bảo vệ, trong một thế giới
ngày càng nguy hiểm.
Khác với Bắc
Triều Tiên, Putin đe dọa dùng vũ khí nguyên tử để giúp đội quân xâm lăng của
ông ta thắng được một cuộc chiến tranh quy ước. Và xem ra chiến thuật này hiệu
quả. NATO tuy ủng hộ Ukraina hơn trước, nhưng ngần ngại không muốn gởi sang các
loại vũ khí tấn công như máy bay. Tổng thống Mỹ Joe Biden dù
viện trợ ồ ạt, nhưng từ chối cung cấp các loại hỏa tiễn có tầm bắn sâu vào lãnh
thổ Nga. Một số nước NATO cho rằng Ukraina phải thương thuyết với Nga vì dồn
Putin vào ngõ cụt sẽ dẫn đến thảm họa.
Logic này
tạo ra một tiền lệ nguy hiểm. Bắc Kinh có thể áp đặt điều kiện tương tự nếu tấn
công Đài Loan, với lý do đảo quốc này là lãnh thổ của Trung Quốc. Vladimir
Putin có thể tiếp tục dùng nguyên tử để đe dọa trong tương lai, và một số nước
khác sẽ theo chân. The Economist nhấn mạnh, Ukraina cần có được
những vũ khí tối tân hơn, được viện trợ kinh tế và thêm nhiều trừng phạt với
Nga để buộc quân của Putin phải rút lui. Những nước cho rằng đây chỉ là một cuộc
chiến châu Âu đã lơi lỏng an ninh của chính mình. Và những ai nhân danh hòa
bình để đòi Ukraina ngưng bắn với Nga ngay bây giờ, đã vô cùng sai lầm. Một khi
thấy rằng mối đe dọa nguyên tử đã giúp tránh được thất bại, làm NATO chao đảo,
Matxcơva sẽ đáng ngại hơn bao giờ hểt.
No comments:
Post a Comment