Nên
hiểu thế nào về hiện tượng Kissinger
Nguyễn Quang Dy
1/6/2022
http://www.viet-studies.net/kinhte/NQuangDy_Kissinger.html
“Nếu muốn hòa bình, hãy chuẩn bị cho
chiến tranh” (Si vis pacem, para bellum).
Henry
Kissinger là một cây đại thụ trong lịch sử ngoại giao Mỹ suốt năm thập kỷ qua,
đã sống gần 100 tuổi nhưng không chịu ngồi yên. Tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới
(Davos, 23/5/2022), ông đã một lần nữa làm dư luận dậy sóng khi khuyên Ukraine
nhượng đất cho Nga để đổi lấy thỏa thuận hòa bình. Nên hiểu thế nào về hiện
tượng Kissinger? Liệu cây đại thụ Kissinger còn minh mẫn hay đã lỗi thời?
Phải chăng Kissinger định bắt chước Neville Chamberlain (thủ tướng
Anh, 1937-1940) khi “nhân nhượng” Adolf Hitler
(9/1938)?
Chamberlain
đã ngây thơ tin rằng nếu đối xử với Hitler “một cách thực tế và nghiêm túc” thì
có thể thuyết phục được Hitler về hiệu nghiệm của hòa bình. Chamberlain cấm BBC
và các báo đưa tin về chủ trương “nhân nhượng” (appeasement). Đó là biện
pháp mà Nixon và Kissinger cũng áp dụng. Chamberlain vẫn ảo tưởng khi Đức chiếm
Austria (3/1938). Tại Munich (9/1938), Anh và Pháp đã ép Czechs đầu hàng Đức.
Ông không thông báo hay đề nghị nội các chấp thuận và không tham vấn Quốc hội
trước khi đàm phán với Hitler.
BBC đã cấm
Winston Churchill và những người phản đối nhân nhượng không được lên sóng. Với
đa số của Đảng Bảo thủ tại Hạ viện, Chamberlain cố dập tắt sự chống đối tại Quốc
hội với lập luận ai chống đối là phản quốc. Khi Hitler xâm lược Ba Lan
(9/1939), Chamberlain không còn lựa chọn nào khác nên phải tuyên bố chiến tranh
với Đức, nhưng chỉ chiến tranh giả vờ (phony war) cho đến khi từ chức để
Winston Churchill lên thay (10/5/1940). Cùng ngày, Hitler đã tấn công Tây Âu bằng
đòn chớp nhoáng (blitzkrieg).
http://www.viet-studies.net/kinhte/Kiss_1.jpg
Neville Chamberlain (L) và Adolf Hitler (R) tại
Munich, 9/1938. (Associated Press)
Bài học xưa và nay
Cũng như
nhiều người khác, tôi đã từng ngưỡng mộ Henry Kissinger với các tác phẩm kinh
điển như “Ý nghĩa của Lịch sử” (the Meaning of History, 1950) và “Một Thế
giới được Phục hồi” (A World Restored, 1957). Nhưng sau khi thấy rõ những
gì ông ấy đã làm trong chiến tranh Việt Nam và nội chiến Bangalis, tôi đã phải
nhìn nhận lại. Kissinger đúng là một cây đại thụ trong lịch sử ngoại giao Mỹ đã
từng làm đảo lộn thế giới, nhưng bàn tay ông ấy đã nhúng chàm diệt chủng (genocide).
Sẽ nguy hiểm và ảo tưởng nếu người ta nghe theo ông ấy với trò chơi realpolitik để
một lần nữa làm đảo lộn thế giới (in reserse).
Có thể nói
Kissinger đã vận dụng thành công cấu trúc Quyền lực Concert of Powers của
châu Âu cũ như trong cuốn A World Restored vào trật tự thế giới
mới, để Nixon bắt tay Mao (2/1972) chơi “lá bài Trung Quốc” (China Card),
rút quân Mỹ khỏi Việt Nam “trong danh dự” và tập trung đối phó với Liên Xô
trong chiến tranh lạnh. Nhưng cái giá cho trò chơi realpolitik là
phải hy sinh Đài Loan vì “Một nước Trung Quốc” (One China Policy) và bỏ
rơi Việt Nam Cộng hòa cũng như Hoàng Sa (1/1974), sau Hiệp định Paris
(1/1973).
http://www.viet-studies.net/kinhte/Kiss_2.jpg
Mao Trạch Đông (R) và Chu Ân Lai gặp ngoại
trưởng Henry Kissinger (L) tại Bắc Kinh, 17/2/1973. (File Photo)
Kissinger
đã tạo ra bước ngoặt lịch sử cho quan hệ hợp tác Mỹ-Trung trong một trật tự thế
giới mới với chủ trương “Tiếp cận Xây dựng” (Constructive engagement) mà
năm đời tổng thống Mỹ đã theo đuổi. Nói cách khác, Kissinger đã có công giúp
Trung Quốc trỗi dậy như quái vật Frankenstein (lời tổng thống Nixon). Trong khi
Nixon đã mở miệng thừa nhận sự thật và sai lầm lịch sử trước khi nhắm mắt, thì
Kissinger vẫn ngậm miệng ăn tiền để nhận giải thưởng Nobel hòa bình, và nay còn
định đảo ngược lịch sử một lần nữa.
Theo
Kissinger, “thật không khôn ngoan khi có thái độ thù địch với hai đối thủ và
thúc đẩy họ xích lại gần nhau. Trước mắt, chúng ta không nên gộp cả Nga và
Trung Quốc lại với nhau như một yếu tố không thể tách rời. Chúng ta đang sống
trong một kỷ nguyên hoàn toàn mới. Putin đã tính toán sai về tình hình mà
ông ấy phải đối mặt trên trường quốc tế và tính sai khả năng của Nga. Nhưng liệu Putin
có leo thang chiến tranh bằng cách chuyển sang một loại vũ khí chưa bao giờ được
sử dụng?” (Henry Kissinger: Hiện nay chúng ta đang sống trong một kỷ nguyên
hoàn toàn mới, Edward Luce, Financial Times, May 16, 2022).
Một ông
già đã 98 tuổi mà vẫn suy nghĩ được như vậy quả là “xưa nay hiếm”. Rõ ràng đầu
óc của Kissinger còn sáng suốt hơn đầu óc của Putin, tuy tuổi của họ cách nhau
hơn hai giáp. Gần đây, Putin đã trả đũa Mỹ bằng cách cấm các lãnh đạo Mỹ nhập cảnh
vào Nga, trong đó có cố thượng nghị sỹ John McCain. Chắc Putin không đùa. Nhưng
điều đó không có nghĩa Kissinger không ngộ nhận và sai lầm. Dư luận nói chung
và người Ukraine nói riêng không chấp nhận lời khuyên của Kissinger, không phải
vì ông quá già mà vì ông ngạo mạn khi coi thường người Ukraine. Ý kiến của
Kissinger phản ánh quan điểm của Putin.
Kissinger cảnh
báo: “phương Tây đừng bao giờ quên tầm quan trọng của Nga đối với châu Âu. Các
cuộc đàm phán phải bắt đầu trong hai tháng tới, trước khi cục diện tạo ra những
biến động và căng thẳng không dễ vượt qua. Lý tưởng nhất, đường phân chia nên
trở lại nguyên trạng trước đây. Theo đuổi cuộc chiến quá thời điểm đó sẽ không
còn liên quan đến quyền tự do của Ukraine, mà là một cuộc chiến mới chống lại
Nga. (Henry Kissinger Ukraine must give Russia territory, Ambrose
Evans-Pritchard, Telegraph, May 23, 2022).
http://www.viet-studies.net/kinhte/Kiss_3.jpg
Henry Kissinger (L) gặp tổng thống Donald
Trump (R) tại Nhà Trắng,10/10/2017. (Mandel Ngan/AFP/Getty Images)
Lời khuyên của Kissinger đã bị người Ukraine bác bỏ. Một cuộc thăm dò do Viện Xã hội học
Kyiv công bố gần đây cho thấy 82% người Ukraine nói rằng họ không muốn nhượng
lãnh thổ cho Nga. Kiện tướng cờ vua người Nga Garry Kasparov và là nhà hoạt động chính trị, đã viết trên Twitter
rằng lập trường mới nhất của ông Kissinger về Ukraine không chỉ vô đạo đức mà
còn “được chứng minh là sai lầm lặp đi lặp lại nhiều lần”.
Mykhailo
Podolyak (Cố vấn của Tổng thống Zelensky) nói rằng “bất kỳ nhượng bộ nào đối với
Nga không phải là con đường dẫn đến hòa bình, mà chỉ có thể trì hoãn chiến
tranh trong vài năm”. Zelensky từng nhiều lần nhấn mạnh rằng một trong những điều
kiện để ông tham gia các cuộc đàm phán hòa bình là Nga phải đồng ý để Ukraine
khôi phục những khu vực vốn thuộc kiểm soát Ukraine vào trước ngày Nga xâm lược
(24/2/2022).
Theo
Richard Haass (CFR President) đề xuất của Kissinger có thể bị Ukraine từ chối
“vì yêu cầu Ukraine từ bỏ quá nhiều” và dễ bị Putin từ chối “vì cho Nga quá
ít”. Ý tưởng dùng cộng đồng quốc tế để cô lập Trung Quốc và cố hội nhập nó vào
một trật tự thế giới phù hợp với lợi ích của chúng ta lúc này là không khả
thi”. (Kissinger
suggests that Ukraine give up territory to Russia, drawing a backlash, Dan
Bilefsky, NYT, May 24, 2022).
Theo bà
Ursula von der Leyen (EC President), một ngày nào đó Nga có thể khôi phục vị trí
của họ ở châu Âu nếu nước này “tìm đường trở lại với dân chủ, pháp quyền và tôn
trọng trật tự dựa trên luật lệ quốc tế, bởi vì Nga là nước láng giềng của chúng
ta”. Nhưng ở thời điểm này thì cuộc chiến bảo vệ đất nước của Ukraine không chỉ
là “vấn đề sống còn của Ukraine” hay “vấn đề an ninh châu Âu” mà còn là “nhiệm
vụ của toàn cầu”.
Bóng ma Việt Nam
Chiến
tranh Việt Nam đã chấm dứt năm 1975, nhưng hai thập kỷ sau chiến tranh (năm
1995), Robert McNamara mới xuất bản cuốn hồi ký thừa nhận sai lầm về Việt Nam,
nhưng muộn còn hơn không. Năm 2003, McNamara còn xuất hiện trong bộ phim tài liệu
“Sương mù chiến tranh” (The Fog of War) của Errol Morris. Putin kể lại sự
nghiệp tại Bộ Quốc Phòng và những thất bại trong chiến tranh Việt Nam. (In
Retrospect: The Tragedy and Lessons of Vietnam, Robert McNamara with Brian Van
De Mark, Random House, 1995).
Con trai
Robert McNamara là Craig McNamara (một chủ trang trại) vừa xuất bản cuốn hồi ký
kể lại về bi kịch của gia đình mình từ sau chiến tranh Việt Nam đến nay (5/2022).
Craig cũng là một nạn nhân bất đắc dĩ của cuộc chiến tranh Việt Nam mà anh mang
đầy mặc cảm, với nhiều kỷ niệm đau buồn và bất hạnh trong quan hệ với người cha
nổi tiếng. Cuốn sách của Craig chứa đựng nhiều tâm sự chân thành của một tác giả
chính trực dám nói lên sự thật. (Because Our Fathers Lied, Craig McNamara, Little
Brown, May 10, 2022).
Henry
Kissinger cũng viết hồi ký và sách của ông cũng bán rất chạy. Nhưng khác với
Robert McNamara, Kissinger không thừa nhận sai lầm trong chiến tranh Việt Nam
và hệ quả của những việc ông đã làm. Dù Kissinger được nhiều người ngưỡng mộ
như “superman” thì lịch sử vẫn coi ông là tội phạm chiến tranh vì những gì ông
đã làm ở Đông Dương và Bangalis. Dù Putin được nhiều người ngưỡng mộ như “Putin
Đại đế” thì lịch sử vẫn coi ông là tội phạm chiến tranh vì những gì ông đã làm ở
Ukraine. Với trò chơi Realpolitics, Nixon và Kissinger sẵn
sàng bắt tay với Mao và Putin, cũng như chấp nhận diệt chủng ở Bangalis.
http://www.viet-studies.net/kinhte/Kiss_4.jpg
Le Duc Tho (L) và Henry Kissinger (R) tại
Paris, 1/1973. (File photo)
Những ai
đã nghiên cứu chiến tranh Việt Nam chắc biết chiến dịch ném bom Camphuchia và
Lào do Kissinger đạo diễn, nhưng phải “bí mật” để che dấu báo chí. Theo một báo
cáo của Bộ Quốc phòng Mỹ (1973), Nixon và Kissinger đã phê chuẩn 3.875 phi vụ
ném bom Campuchia (1969-1970). Vào cuối chiến dịch ném bom Operation
Menu, Mỹ đã dùng 110.000 tấn bom, giết hại khoảng 150.000-500.000 dân thường.
Ngoài ra, Mỹ đã dùng máy bay B52 ném bom Hà Nôi trong đó có bệnh viện Bạch Mai
(Chrismas bombing 1972).
Kissinger
vừa leo thang chiến tranh, vừa tìm cách chấm dứt chiến tranh Việt Nam, làm Mỹ tốn
khoảng 30 tỷ USD mỗi năm. Kissinger đã lãng phí bốn năm đàm phán tại Paris, với
tổng số 68 lần gặp, nhưng đến đầu năm1973 vẫn phải chấp nhận các điều kiện như
năm 1969. Kết cục là 2,5 đến 3 triệu người Việt Nam và Đông Dương đã bị chết
cùng với 58.000 ngàn lính Mỹ, trong đó có 1.600 người được coi là mất tích
trong chiến đấu (MIA). Trong khi ông Lê Đức Thọ đã từ chối thì ông Kissinger vẫn
nhận giải thưởng Nobel hòa bình.
Theo Alan
Schwartz (Vanderbilt University) Nixon không ngờ Kissinger có thể qua mặt mình
khi Gallup Poll đánh giá Kissinger là “người được ngưỡng mộ nhất
nước Mỹ” (1973-1974). Tuy sau đó vụ bê bối Watergate đã buộc tổng thống Nixon
phải từ chức, nhưng chính Kissinger đã lệnh cho FBI nghe trộm điện thoại các
thành viên Hội đồng An ninh Quốc gia xem họ có lộ tin ném bom Campuchia cho báo
chí không. Đến 30/4/1975 khi Sài Gòn sụp đổ, thì kết quả đàm phán hòa bình của
ông Kissinger cũng tan thành mây khói.
Khi điều
trần tại Quốc hội Pháp về thất bại Điện Biên Phủ, tướng Christian De Castries
đã kết luận một câu làm nhiều người ngỡ ngàng: Chúng ta có thể thắng một trận
đánh nhưng “không thể thắng một dân tộc”. Đó là một sự thật. Chủ
nghĩa dân tộc và lợi ích quốc gia luôn là nhân tố quyết định cuộc chơi (game
changer). Người Mỹ đã ngộ nhận và thất bại tại Việt Nam. Nay người Nga cũng
ngộ nhận và đang thất bại tại Ukraine. Cả Nga và Mỹ từng ngộ nhận và thất bại tại
Afghanistan, vì họ đã không rút được bài học lịch sử. Dưới thời tổng thống John
Kenedy, những người tuổi trẻ tài cao (the Best and the Brightest) đã ngộ
nhận và sai lầm về Việt Nam vì không rút được bài học của người Pháp (trừ
George Ball).
Bóng ma Bangalis
Phong cách
“ngoại giao bí mật” (secret diplomacy) của Kissinger tuy có hiệu quả
nhưng gây tranh cãi vì trái với các giá trị dân chủ truyền thống. Di sản Việt
Nam và Bangalis là vết đen trong sự nghiệp mà Kissinger gọi là “một kinh nghiệm
quốc gia bi thảm” (a tragic national experience). Kissinger thường bị
sinh viên tẩy chay mỗi khi trở về Harvard là nơi ông từng giảng dậy. Bóng ma Việt
Nam và Bangalis vẫn ám ảnh ông.
Để có thể
rút quân Mỹ khỏi Việt Nam “trong danh dự”, và để đối phó với Liên Xô trong thời
chiến tranh lạnh, Kissinger đã bí mật gặp lãnh đạo Trung Quốc mấy chục lần,
nhưng nhiều thành viên nội các và Bộ Ngoại Giao Mỹ không biết. Pakistan là cầu
nối Washington với Bắc Kinh, mà tướng Yahya Khan là đầu mối bí mật của
Kissinger, khi “ngoại giao bóng bàn” giữa Mỹ và Trung Quốc nổi tiếng từ năm
1971. Kissinger đã đặt nền móng cho quan hệ Mỹ-Trung, làm thay đổi lịch sử và
bàn cờ nước lớn trong mấy thập kỷ.
Kissinger
đã vận dụng mô hình “Concert of Europe” của thế kỷ 19 vào bàn cờ chiến
tranh lạnh trong mấy thập niên của thế kỷ 20. “Lá bài Trung Quốc” đã góp phần
làm Liên Xô sụp đổ như end game. Mao đã nhận xét, “chừng nào mục
tiêu của chúng ta giống nhau, thì chúng tôi không làm hại Mỹ nếu Mỹ không làm hại
chúng tôi. Chúng ta có thể cộng tác để đối phó với Liên Xô”. Trong thập niên
1980, Trung Quốc đã cộng tác với Mỹ để chống Liên Xô ở Afghanistan, và đã cho
CIA lập hai trạm trinh sát điện tử tại khu
vực Tân Cương.
Nhưng cái
giá phải trả cho “lá bài Trung Quốc” là Nixon và Kissinger đã tòng phạm với
chính phủ Pakistan của tướng Yahya Khan đàn áp người Bangalis trong cuộc nội
chiến (1971). Vì trò chơi realpolitik mà Kissinger đã lờ đi
cho Pakistan tàn sát 300.000 người Bangalis (Bangladesh ngày nay), và làm 10
triệu người chạy sang Ấn Độ tị nạn. Nói cách khác, Nixon và Kissinger đã tiếp
tay cho chính phủ Pakistan phạm tội diệt chủng. (The Blood Telegram-Nixon,
Kissinger and a Forgotten Genocide, Gary Bass, Alfred Knopf, 2013).
Theo tác
giả Gary Bass (12/1970) khi đảng Awami League tại Đông
Pakistan giành thắng lợi trong cuộc bầu cử và đòi tự trị, tướng Yahya Khan đã lệnh
cho quân đội can thiệp. Vì Nhà Trắng lờ đi nên quân đội Pakistan (hầu hết là
Muslim) đã tàn sát ít nhất 300.000 người Bengalis, (hầu hết là Hindus) buộc 10
triệu người Bangalis chạy sang Ấn Độ tị nạn. Nixon và Kissinger đã phớt lờ bức
điện của Tổng Lãnh sự Mỹ Archer Blood ở Dacca khi ông tố cáo quân đội Pakistan
tàn sát người Bangalis là tội ác diệt chủng. Nhà Trắng không lên án tướng Yahya
Khan mà còn tiếp tục cung cấp vũ khí và đạn dược cho quân đội Pakistan.
Trong các
cuộn băng ghi âm bí mật của Nhà Trắng, người ta bị sốc khi nghe giọng của Nixon
và Kissinger khi họ diễu cợt những ai thương xót người dân Bangalis đang bị tàn
sát. Họ đã phớt lờ bức điện của Tổng Lãnh sự Archer Blood và 20 nhân viên ngoại
giao Mỹ ở Đông Pakistan, khi báo cáo với Washington về tội ác “diệt chủng có chọn
lọc” (selective genocide) nhắm vào giới trí thức Bengalis. Trong khi
Nixon và Kissinger có thái độ thân mật với độc tài Pakistan là tướng Yahya
Khan, thì họ có thái độ thô lỗ với chính phủ Ấn Độ. Thậm chí Nixon đã gọi bà
Indira Gandhi là “chó đẻ” (old bitch) chỉ vì thân Liên Xô.
Tính bất cẩn
của Nixon và Kissinger ngày càng lộ liễu khi họ điều động các chiến hạm của Hạm
đội 7 tới vịnh Bangal và khuyến khích Trung Quốc điều quân tới biên giới Ấn Độ.
Nói cách khác, trong thập niên 1970, chính sách ngoại giao của Nixon và
Kissinger thực chất là trò chơi Realpolitik trong một ván cờ địa
chính trị để phân hóa phe cộng sản bằng Nixon-Mao détente. Kết
cục chuyến thăm chính thức Trung Quốc của Nixon (2/1972) đã mở đường cho quan hệ
Mỹ-Trung trong suốt năm nhiệm kỳ tổng thống Mỹ. (Henry
Kissinger’s Controversial Role in the Vietnam War, Jessica Pearce
Rotondi, History, May 9, 2022).
http://www.viet-studies.net/kinhte/Kiss_5.jpg
Vladimir Putin (left) and Henry Kissinger
(right) in 2007 Credit: EPA/SERGEI CHIRIKOV
“Lá bài Trung Quốc” và “lá bài Nga”
Kissinger
nay vẫn còn tham vọng muốn áp đặt trò chơi Realpolitik làm đảo
lộn trật tự thế giới một lần nữa. Khi còn làm ngoại trưởng, Kissinger đã đạo diễn
cho tổng thống Nixon sang thăm chính thức Trung Quốc (2/1972) để bắt tay với
Mao, nhằm rút quân khỏi Việt Nam và chống Liên Xô trong chiến tranh lạnh.
Kissinger đã giúp Trung Quốc trỗi dậy như con quái vật Frankenstein. Kissinger
với “China Lobby đã định hướng chính sách đối ngoại Mỹ bằng “Tiếp cận Xây dựng”
(Constructive Engagement) với Trung Quốc.
Khi Donald
Trump vừa thắng cử, Kissinger đã nhận ra cơ hội mới để vận dụng trò chơi Realpolitik một
lần nữa biến “lá bài Trung Quốc” thành “lá bài Nga”. Kissinger muốn Mỹ thân với
Nga để cô lập và ngăn chặn Trung Quốc. Kissinger đã gặp Trump ba lần để thuyết
phục Trump và các quan chức, trong đó có con rể của Trump là Jared Kushner.
Trump và một số quan chức chính quyền thấy chiến lược đảo chiều (reverse
strategy) của Kissinger hấp dẫn, nhưng thiếu thực tế địa chính trị nên chưa
dám triển khai.
Kissinger
đã cố vấn cho tổng thống Nixon dùng “lá bài Trung Quốc” để cô lập Liên Xô trong
chiến tranh lạnh. Nay ông muốn đảo ngược trò chơi đó bằng “lá bài Nga” để cô lập
Trung Quốc. Kissinger đã gặp Donald Trump ít nhất ba lần
ngay sau khi Trump thắng cử để thuyết phục ông hợp tác với Nga để ngăn chặn
Trung Quốc trỗi dậy. Kissinger còn thuyết phục các quan chức khác trong Nhà Trắng,
trong đó có con rể Trump là Jared Kushner. (Henry Kissinger Pushed Trump to
Work With Russia to Box In China, Bethany
Allen-Ebrahimian, Andrew Desiderio, Sam Stein, Asawin
Suebsaeng, Daily Beast, July 31, 2018).
Theo Daily
Beast, cuộc gặp cấp cao ở Helsinki (7/2018) là một cơ hội để Trump gặp Putin,
nhưng bối cảnh lúc đó không thuận lợi để Trump tăng cường quan hệ với Moscow vì
Robert Mueller đang điều tra cáo buộc Putin tác động đến kết quả tranh cử của Mỹ.
Thái độ của Trump tại cuộc gặp cấp cao ở Helsinki và họp NATO ở Brussels tuy
gây tranh cãi nhưng được các nhân vật bài Trung trong Nhà Trắng và Quốc hội ủng
hộ, trong đó có Steve Bannon, Peter Navarro, Robert Lighthizer, Marco Rubio,
Tom Cotton...Một số quan chức Nhà Trắng cho rằng Nga là “đối trọng hữu ích” (useful
counterweight) với Trung Quốc.
Theo Giám
đốc FBI Christopher Wray, “Trung Quốc là mối đe dọa lớn nhất, quan trọng nhất
và thách thức cao nhất”. Phó Giám đốc CIA phụ trách Đông Á Michael
Collins cho rằng Trung Quốc đang tiến hành “một cuộc chiến tranh lạnh” chống lại
Mỹ. Theo Giám đốc nghiên cứu quốc phòng Harry Kazianis (Center for the National
Interest), “Tôi không bị sốc khi người ta coi Nga là đối tác tiềm năng để ngăn
chặn Trung Quốc trỗi dậy”. Kissinger không phải là một nhân vật ghét Nga (Russophobe)
vì ông đã từng gặp Putin 17 lần.
Đây là
“chiến lược Kissinger đảo ngược” để biến “lá bài Trung Quốc” thành “lá bài
Nga”. Nhưng nên nhớ từ năm 1972 đến nay, Kissinger đã khuyến cáo Mỹ “coi Trung
Quốc là bạn”, và phải bắt tay với Trung Quốc “như một đối tác đáng tin cậy”.
Kissinger chưa bao giờ là một diều hâu đối với Bắc Kinh, và ông luôn duy trì một
đường dây nóng trực tiếp (direct line) với Tập Cận Bình, nên hợp tác với
Nga để chống Trung Quốc không dễ.
-----------------
Tham khảo
1. In
Retrospect: The Tragedy and Lessons of Vietnam, Robert McNamara with Brian Van
De Mark, Random House, 1995.
2. The
Blood Telegram-Nixon, Kissinger and a Forgotten Genocide, Gary Bass, Alfred
Knopf, 2013
3. Henry
Kissinger Pushed Trump to Work With Russia to Box In China, Bethany
Allen-Ebrahimian, Andrew Desiderio, Sam Stein, Asawin
Suebsaeng, Daily Beast, July 31, 2018
4. Neville
Chamberlain: A Failed Leader in a Time of Crisis,
Lynne
Olson, New York Times, June 10, 2019
5. Because
Our Fathers Lied, Craig McNamara, Little
Brown, May 10, 2022
6. Henry
Kissinger’s Controversial Role in the Vietnam War, Jessica Pearce
Rotondi, History, May 9, 2022
7. Henry
Kissinger: We are now living in a totally new era, Edward Luce, Financial Times, May 16, 2022
8. Henry
Kissinger: Ukraine must give Russia territory, Ambrose
Evans-Pritchard, Telegraph, May 23, 2022
9. Kissinger
suggests that Ukraine give up territory to Russia, drawing a backlash, Dan
Bilefsky New York Times, May 24, 2022
NQD.
1/6/2022
No comments:
Post a Comment