Nguyễn
Thông (Nguyễn
Thông Cào)
Nhạc sĩ
danh tiếng ở miền Nam trước biến cố năm 1975 Cung Tiến, tên đầy đủ là Cung Thúc
Tiến, vừa qua đời tại Mỹ. Nhắc tới ông, tôi nhớ ngay mấy câu trong bài hát
“Hoài cảm”, nghe bảo ông viết khi mới 14 - 15 tuổi. Ở tuổi ấy, tôi gần như chửa
biết gì ngoài đi học và chăn trâu cắt cỏ, làm ruộng. Khôn chả ra khôn, dại thì
đầy dại. Nhưng với Cung Thúc Tiến thì “chờ
nhau hoài cố nhân ơi/sương buồn che kín nguồn đời/cố nhân xa rồi có ai về lối
xưa”…
Hồi ở miền
Bắc, tất nhiên trước năm 1975, đám chúng tôi bị phong tỏa trong vòng kim cô văn
nghệ cách mạng, gần như rất ít biết những gì xảy ra trong đời sống văn học nghệ
thuật ở miền Nam. Thơ Tố Hữu, Chế Lan Viên thuộc làu, nhạc Phạm Tuyên, Hoàng
Vân, Xuân Giao hát suốt ngày, nhưng lại rất xa lạ, mơ hồ, nhợt nhạt với những
Vũ Hoàng Chương, Đinh Hùng, Nguyên Sa, Bùi Giáng, Tô Thùy Yên, Du Tử Lê, những
Phạm Duy, Phạm Đình Chương, Hoàng Thi Thơ, Lam Phương, Trịnh Công Sơn. Và gần
như kiến thức cực mỏng về Cung Tiến. Thời chuyên chính nó thế, nếu tò mò tìm hiểu
về văn nghệ “bên kia vĩ tuyến” có thể bị bắt, bị đi tù. Nghĩ mà thương cho những
ca sĩ kiểu Lộc vàng, chỉ vì biết sớm quá mà lụy đến thân. Mọi thứ chỉ bị vỡ òa
sau tháng 4.1975.
Năm 1977
tôi vào nhận việc ở Sài Gòn, do tổ chức phân công (thời ấy người ta hay gọi cơ
quan nhà nước là tổ chức, nghe đã thấy khiếp). Năm 1978, một người bạn đồng môn
là anh Bùi Trọng Cường, bộ đội đi học
nhưng rất nghệ sĩ, say mê nhạc, và cực mê “nhạc vàng”, vào chơi. Anh rủ tôi đi
tìm mua băng cassette nhạc vàng, thời ấy chưa có đĩa (CD, DVD), ngoại trừ đĩa
than. Tôi mượn chiếc xe đạp chở anh đi. Dạy tới đại học nhưng chiếc xe đạp cũng
không có. Hai anh em lang thang nhẩn nha đường Nguyễn Huệ quận 1, sục vào mấy
cái ki ốt chuyên bán băng đĩa nhạc. Nếu hỏi mua nhạc cách mạng, nhạc Liên Xô thì
đầy, nhưng hỏi băng Khánh Ly, Thanh Thúy, Lệ Thu, Trịnh Công Sơn, Phạm Duy, Duy
Khánh, người ta cảnh giác dòm ngó dò xét chán chê mới đem hàng “quốc cấm” cho
coi. Về tới nhà, lần đầu
tiên tôi được nghe “Sơn ca 7” Trịnh Công Sơn - Khánh Ly, nghe “Chuyến đò vĩ tuyến”
Lam Phương, và “Hoài cảm” của Cung Tiến. Gần như lạc vào một thế giới tinh thần
khác những gì mình đã có, được trang bị, bị áp đặt. Một cuộc tiểu giải phóng cá
nhân, đưa mình thoát khỏi thế giới anh hùng để trở về cuộc sống bình thường của
con người đủ mọi vui buồn.
Từ bấy giờ
để ý tới cái tên Cung Tiến. Thầy Vy bạn tôi bảo nghe như ở chốn cung đình hoặc
chùa chiền. Lần mò tìm hiểu thì ra họ Cung nguồn gốc bên Tàu. Đọc “Đông chu liệt
quốc” thấy kể Thái Thúc Đoạn (Đoàn) là con vua Trịnh, do tranh giành ngôi vua với
anh trai nên bị đánh đuổi, chạy ra ấp Cung, liền lấy họ Cung, thành Cung Thúc
Đoạn.
Ở Việt
Nam, người họ Cung nổi tiếng nhất có nhẽ là ông Cung Đình Vận tuần phủ Thái
Nguyên. Hồi cách mạng cướp chính quyền tháng 8.1945, phủ Thái Nguyên bị thất thủ,
ông Vận phải trốn. Đến tháng 12 cùng năm thì bị bắt, chính quyền cách mạng đem
ông ra xét xử, tuyên án tử hình, thi hành án ngay lập tức. Ông Vận là người tài
giỏi, chính cụ Hồ cũng định dùng, chả hiểu sao lại như thế. Chợt nghĩ đến trường
hợp tương tự là cụ Phạm Quỳnh cha ông nhạc sĩ Phạm Tuyên. (còn tiếp)
Nguyễn
Thông
No comments:
Post a Comment