Việt
Nam trước Sáng kiến “Vành đai- Con đường của Trung Quốc”: “cẩn tắc vô áy náy”!
RFA
2023.10.17
Một số
chuyên gia tại Việt Nam cho rằng Sáng kiến Một vành đai-Một con đường (BRI) của
Trung Quốc tiềm ẩn nhiều rủi ro cho Việt Nam và Hà Nội phải thận trọng trong việc
hợp tác với Bắc Kinh khi phát triển cơ sở hạ tầng của mình.
Công
nhân Trung Quốc dỡ bỏ khán đài Hội nghị cấp cao BRI ở Bắc Kinh ngày 24/4/2019 (AFP)
Truyền
thông Nhà nước đưa tin Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng dẫn đầu đoàn đại biểu sang Bắc
Kinh dự Diễn đàn “Vành đai-Con đường (BRI)” lần thứ ba trong chuyến thăm kéo
dài bốn ngày từ ngày 17/10.
Hồi tháng
11/2017, Việt Nam và Trung Quốc ký Bản Ghi nhớ về việc thúc đẩy kết nối khuôn
khổ “Hai hành lang, Một vành đai kinh tế” (một dự án kết nối ASEAN với Trung Quốc)
với BRI. Đây được xem như là sự ủng hộ của Hà Nội đối với Sáng kiến “Vành
đai-Con đường.”
Tiến sĩ
khoa học Nguyễn Quang A, nguyên Viện trưởng Viện tư vấn, phản biện chính sách độc
lập (IDS - đã tự giải thể), nhận định rằng dường như các dự án phát triển cơ sở
hạ tầng của Việt Nam có liên quan đến BRI chủ yếu là các dự án giao thông đường
sắt.
Ông nói với
Đài Á Châu Tự Do (RFA) trong ngày 17/10:
“Trong
Sáng kiến Một vành đai-Một con đường thì Trung Quốc đã đưa ra một vài dự án ở
Việt Nam trong đó có Dự án hành lang Đông Tây tức là đường sắt từ Lào Cai đi Hà
Nội rồi đi Hải Phòng và Quảng Ninh, cũng như là từ Lạng Sơn.
Báo chí
trong thời gian gần đây họ đang tâng bốc, khen ngợi- tức là đang tạo dư luận về
đường sắt cao tốc Bắc Nam, thì đấy có lẽ là dự án cơ sở hạ tầng lớn có thể nằm
trong Dự án Một vành đai-Một con đường của Trung Quốc.”
Ông nói về
nhu cầu phát triển cơ sở hạ tầng của Việt Nam cũng như triển vọng về hợp tác với
Trung Quốc trong lĩnh vực này.
“Thực sự
ở đây là có hai vấn đề: một là Việt Nam cần phát triển hạ tầng cơ sở và công
nghệ đường sắt của Trung Quốc bây giờ thì phải nói là loại nhất thế giới. Nếu
mà tận dụng được vốn và công nghệ đường sắt của Trung Quốc để mà xây dựng hạ tầng
cơ sở ở Việt Nam thì đó là điều tốt và rất nên làm.”
Tuy nhiên,
ông cũng cảnh báo về việc Trung Quốc xuất khẩu công nghệ lạc hậu ra nước ngoài.
“Họ có
công nghệ đường sắt tuyệt vời đỉnh cao thế giới nhưng cái mà họ mang sang xây dựng
ở một nơi nào đó thì chưa chắc đã phải là cái đấy mà có thể là cái thấp hơn rất
là nhiều.”
Theo ông,
Việt Nam không chỉ nên chú ý tới nguồn vốn và công nghệ trong phát triển cơ sở
hạ tầng mà còn phải chú ý đến các yếu tố khác.
“Vấn đề
là những cái dự án như thế đấy có những cái khía cạnh khác nữa và mình phải cân
nhắc rất nhiều mặt của các dự án phát triển hạ tầng cơ sở như vậy, không thể chỉ
chăm chăm vào công nghệ tốt, vốn tài trợ.
Bởi vì
nó có rất là nhiều những cái hậu quả khác phải tính đến về mặt an ninh quốc
gia, về mặt lệ thuộc về kinh tế, về mặt nợ nần.”
Ông cảnh
báo về việc vay vốn với lãi suất cao của Trung Quốc có thể dẫn đến nguy cơ mắc
bẫy nợ, giống như trường hợp của Sri Lanka trong phát triển cảng biển, và Lào
trong việc xây dựng dự án đường sắt cao tốc với phía Trung Quốc.
“Những
nguồn tài trợ của Trung Quốc là những nguồn tài trợ thương mại không phải là kiểu
tài trợ Kế hoạch Marshall của Mỹ sau Đại chiến thế giới lần thứ hai hoặc là của
Ngân hàng thế giới hay là ODA của Nhật Bản và những nước khác, là những cái nguồn
tài trợ mà lãi rất là thấp.
Trung
Quốc không có cái kiểu tài trợ như vậy và phải vay vốn của ngân hàng nào đó của
Trung Quốc và lãi của ngân hàng thương mại thì cao ngất trời.
Khi
gánh nặng để trả lãi và trả gốc ấy sẽ buộc cái nước vay nợ trở thành tay sai về
mặt chính trị cho Trung Quốc và đó là vấn đề chính trị rất hệ trọng.”
Ông cho biết
khi Trung Quốc công bố BRI trong thập niên trước, nhiều viện nghiên cứu của Việt
Nam cũng đã tổ chức những hội thảo mà ông cũng đã tham dự một số hội thảo như
thế. Trong những sự kiện này, nhiều chuyên gia đã cảnh báo về tham vọng của
Trung Quốc trong BRI.
“Ngay từ
ban đầu, nhiều người lên tiếng đây là một sáng kiến để kêu tất cả các nước trên
thế giới về chầu Bắc Kinh. Đấy là một lời cảnh báo sớm và tôi nghĩ rằng là kịp
thời.”
Ông nhận
thấy rằng ban lãnh đạo Việt Nam cũng thận trọng với BRI.
“Thực sự
trong thời gian vừa qua Việt Nam cũng đã lên tiếng tham gia ủng hộ trên giấy
nhưng mà thực chất những cái dự án đấy đã được thực hiện như thế nào ở Việt Nam
có lẽ ít hơn so với các nơi khác ở trên thế giới.
Bởi vì
những nhà lãnh đạo Việt Nam bất kể họ là như thế nào họ cũng không thể quên được
cái lịch sử không lấy gì làm tốt đẹp và rất gian khổ gay go giữa Việt Nam và
ông láng giềng to lớn ở phía bắc.”
Theo ông,
Chính phủ Việt Nam, chính quyền các địa phương có dự án cơ sở hạ tầng đi qua,
các chuyên gia, và các công ty tham gia dự án, cần thảo luận một cách dân chủ,
để có thể đưa ra những quyết định có lợi nhất cho đất nước.
Báo Tiền
Phong ngày 16/07/2023 đưa tin Bộ Giao thông Vận tải đưa dự án đường sắt nối Lào
Cai-Hà Nội-Hải Phòng vào quy hoạch dự kiến đầu tư trước năm 2030. Theo tính
toán sơ bộ của bộ này thì dự án này cần vốn khoảng 10-11 tỷ đô la Mỹ. Chính phủ
định hướng kêu gọi vốn đầu tư nước ngoài trong giai đoạn từ nay tới năm 2025,
phấn đấu khởi công xây dựng trước năm 2030.
Theo ông
Phạm Viết Đào, nhà văn- blogger từ Hà Nội, dự án này nối cảng Hải Phòng với miền
Tây của Trung Quốc.
“Trên
giấy tờ thì nói sẽ thông thương với miền Tây Á rồi đi châu Âu với con đường đó,
nhưng thực ra chỉ là phục vụ cho việc chở hàng của Trung Quốc từ vùng Vân Nam,
Tây Tứ Xuyên ra cảng Hải Phòng, chắc chắn rút ngắn khoảng cách so với việc vận
chuyển từ đó sang các cảng miền Đông của Trung Quốc và như vậy giá cả giảm rất
nhiều, tạo ra sự cạnh tranh cho hàng hoá Trung Quốc.”
Ông cho rằng
Việt Nam phải vay vốn lớn với lãi suất cao từ Trung Quốc để làm dự án này, một
dự án chỉ làm lợi cho việc xuất khẩu hàng của Trung Quốc ra thế giới.
Theo ông,
đây là dự án mang lại rủi ro cao cho phía Việt Nam vì nếu không có tiền trả nợ,
rất có thể Việt Nam phải đem cảng Hải Phòng ra gán nợ, như trường hợp năm 2017
Sri Lanka phải gán nợ cảng chiến lược Hambantota cho Trung Quốc theo dạng cho
thuê trong thời hạn 99 năm. Trước đó, Srilanka đã vay 8 tỷ đô la Mỹ từ Trung Quốc
để phát triển nhiều dự án cơ sở hạ tầng nhưng các dự án này không phát huy hiệu
quả kinh tế cho quốc gia này.
Việt
Nam thiếu minh bạch
Một giảng
viên kinh tế kỳ cựu của một trường đại học ở Hà Nội, người muốn ẩn danh vì lý
do an ninh, cho RFA biết dự án cao tốc Bắc Nam là để phục vụ kế hoạch "Một
vành đai, một con đường" nhưng chỉ phục vụ chủ yếu cho quyền lợi của Trung
Quốc.
Ông nói
trong tin nhắn gửi tới RFA:
“Trong
mối quan hệ thương mại bất bình đẳng hiện nay giữa Việt Nam và Trung Quốc, cao
tốc Bắc Nam sẽ phục vụ tốt hơn việc cung cấp cho nhu cầu của Trung Quốc về tiêu
dùng đặc sản đồng bằng Sông Cửu Long. Còn khi nào họ không có nhu cầu, cao tốc
này cũng là con tin để họ thực hiện tốt hơn mưu đồ của mình, hàng hóa xuất sang
Trung Quốc sẽ dồn ứ ở cửa khẩu nhiều hơn.”
Theo ông,
nếu có chiến tranh xảy ra, cao tốc Bắc Nam cùng với căn cứ quân sự của Trung
Quốc ở hải cảng Sihanoukville (Campuchia) sẽ tạo thành thế gọng kìm, thực hiện
tốt hơn kế hoạch tiến quân của Bắc Kinh.
Ông cho rằng
tuy Chính phủ Việt Nam không tuyên bố tham gia chương trình BRI một cách cụ thể,
có thể là để tránh sự phản đối từ dư luận, nhưng Hà Nội và Bắc Kinh vẫn ngấm ngầm
thỏa thuận với nhau nhiều kế hoạch mà người dân dễ dàng nhận thấy. Việc này
cũng giống như trước đây, khi Việt Nam chưa nâng cấp quan hệ ngoại giao với Hoa
Kỳ lên đối tác chiến lược toàn diện, nhưng thực tế đã thực hiện các nội dung của
một quan hệ đối tác chiến lược toàn diện.
Theo ông,
mối quan hệ mập mờ, không chính danh trong quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam với
Trung Quốc và cả với Hoa Kỳ chỉ đem lại bất lợi so với một tuyên bố chính thức.
Kết
nối hạ tầng giao thông với Trung Quốc có lợi cho Việt Nam
Qua tin nhắn
gửi RFA, nhà báo Nguyễn Phạm Mười từ Hà Nội nói rằng Việt Nam không hoặc chưa
tham gia dự án nào liên quan đến BRI. Dự án đường sắt cao tốc trên cao Cát
Linh-Hà Đông có dùng vốn của Trung Quốc, tuy nhiên dự án này lại được lên kế hoạch
từ trước khi có BRI.
Ông nói
tuyến đường sắt mới nối từ Quảng Ninh qua Hà Nội lên Lào Cai đi Trung Quốc được
đề xuất đầu tư để phục vụ nhu cầu vận tải giai đoạn tới năm 2030, dự kiến tổng
chiều dài hơn 441 km, đi qua 9 tỉnh thành gồm: Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh
Phúc, Hà Nội, Hưng Yên, Hải Dương, Hải Phòng, và Quảng Ninh (ga Cái Lân). Tuy
nhiên, dự án này vẫn trên giấy, chưa hề ký kết hay thực hiện gì.
Ông cho biết
dự án đường sắt cao tốc Bắc Nam thì chưa có gì cụ thể.
Theo ông,
về lâu dài, kinh tế Việt Nam sẽ kết nối nhiều hơn với Trung Quốc, do vậy nhu cầu
kết nối hạ tầng giao thông với Trung Quốc cũng sẽ là tất yếu. Kết nối được hệ
thống giao thông đường sắt với Trung Quốc cũng đồng nghĩa kết nối với Nga và
khu vực Trung Á, và Đông Âu, có lợi cho phát triển quan hệ hợp tác kinh tế
thương mại giữa Việt Nam và các nước.
--------------------------
Tin,
bài liên quan
THỜI SỰ
·
Chiến
tranh thương mại Mỹ - Trung và tác động đến Việt Nam
No comments:
Post a Comment