Trung
Quốc, chứ không phải Mỹ, mới là mối bận tâm số một của Việt Nam
Trường Sơn, RFA
17-10-2023
https://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/china-not-usa-top-concern-for-vietnam-10172023123852.html
Chỉ trong
một khoảng thời gian ngắn Việt Nam trở thành điểm đến của lãnh đạo hai siêu cường
Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Mở màn với
chuyến thăm của tổng thống Mỹ, Joe Biden, hồi tháng 9 cùng với sự kiện mối quan
hệ Việt-Mỹ được nâng cấp lên mức Đối tác Chiến lược Toàn diện. Giờ đây, truyền
thông quốc tế đang rộ lên tin tức về một chuyến thăm đang được hai phía chuẩn bị
chủ tịch Trung Quốc, Tập Cận Bình, tới Việt Nam dự kiến vào cuối tháng 10 hoặc
đầu tháng 11.
Chủ tịch
Tập Cận Bình (trái) và Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng (phải) tại Hà Nội ngày
12/11/2017. (AFP)
Chuyến
thăm của tổng thống Biden tới Hà Nội và việc Việt-Mỹ nâng cấp quan hệ rõ ràng
là tâm điểm của hoạt động đối ngoại của Việt Nam trong năm 2023, thế nhưng trên
thực tế, ở một mức độ ít được chú ý hơn, thì Hà Nội chưa bao giờ lơ là việc giữ
gìn quan hệ với nước láng giềng phía bắc.
Chuyến
thăm dự kiến của lãnh đạo Trung Quốc, Tập Cận Bình, tới Việt Nam thực ra đã được
chuẩn bị từ trước.
Tháng 11
năm 2022, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng của Đảng Cộng sản Việt Nam sang thăm
Trung Quốc, và nhân dịp này đã đưa ra lời mời đối với người đồng cấp phía Trung
Quốc về việc sang thăm Việt Nam.
Không rõ
liệu trong chuyến đi kể trên thì người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam có thông
báo cho phía Trung Quốc về kế hoạch nâng cấp quan hệ với Mỹ hay không. Nhưng
xét theo truyền thống chính trị của Việt Nam, đó là luôn thông báo trước với
các nước thân cận, bao gồm cả Trung Quốc, về các hoạt động đối ngoại quan trọng,
đặc biệt là khi liên quan đến Hoa Kỳ, thì đây là một khả năng.
Hồi tháng
6 năm 2023, ba tháng trước khi tổng thống Mỹ tới Việt Nam, thì thủ tướng Phạm
Minh Chính cũng đã tới thăm Trung Quốc. Đây là chuyến thăm nước Cộng sản đàn
anh đầu tiên của vị đương kim thủ tướng kể từ khi nhận chức. Trong lần này thì
ông Chính cũng đã có cuộc hội kiến với ông Tập Cận Bình.
Và cũng phải
kể đến chuyến thăm Trung Quốc của Chủ tịch Nước Võ Văn Thưởng từ ngày 17 đến
ngày 20 tháng 10 năm nay.
Như vậy,
việc ông Tập Cận Bình tới Việt Nam thực ra nằm trong một kế hoạch bận rộn của mối
quan hệ song phương Việt-Trung, và nó diễn ra song hành, thậm chí là tất bật
hơn, với mối quan hệ Việt-Mỹ ở cùng thời điểm. Dù rằng ở bề ngoài thì mối quan
hệ Việt-Mỹ tốn giấy mực của báo giới hơn.
Tất cả những
hoạt động trên, theo ông Zachary Abuza, giáo sư trường Đại học Chiến tranh ở
Hoa Kỳ, là nhằm trấn an Trung Quốc về sự thăng hạng của mối quan hệ Việt-Mỹ:
“Chuyến
thăm tới Việt Nam của ông Tập Cận Bình cuối tháng này là một phần của nỗ lực
cân bằng mối quan hệ với Trung Quốc và Hoa Kỳ của chính quyền Hà Nội. Lãnh đạo
Việt Nam đã phải cố hết sức để truyền tải thông điệp tới Trung Quốc rằng việc
nâng cấp quan hệ với Mỹ không hề gây ra bất cứ thiệt hại nào đến lợi ích của họ.
Và Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cần phải thể hiện rằng chính sách ngoại giao và
an ninh của chế độ do ông ta lãnh đạo, không hề có bất cứ sự thay đổi nào về mặt
nguyên tắc.”
Cả Mỹ và
Trung Quốc đều là các đối tác quan trọng bậc nhất đối với Việt Nam, do vậy, việc
duy trì mối quan hệ tích cực với cả hai là điều cần thiết, nhưng quan trọng hơn
là không để bên nào có ấn tượng sai lầm rằng Việt Nam đứng về một phe nào đó, bởi
Mỹ và Trung Quốc hiện đang cạnh tranh nhau quyết liệt.
Bình luận
về khía cạnh này, bà Hạnh Nguyễn, nghiên cứu sinh tiến sĩ Đại học Quốc gia Úc
và nhà nghiên cứu của
Yokosuka Council on Asia Pacific (YCAPS), cho biết quan điểm của mình:
“Việc
Việt Nam cùng
lúc thực hiện các hoạt động đối ngoại cấp cao với cả Mỹ và Trung Quốc cho thấy Việt Nam vẫn
theo đuổi chính sách ngoại giao cân bằng ảnh hưởng của các cường quốc. Chính sách này nhằm tránh khiến Mỹ hoặc Trung Quốc
có ấn tượng rằng Việt Nam đang ủng hộ một bên trong cuộc cạnh tranh chiến lược
Mỹ-Trung.
Hiện
nay cả Mỹ và Trung Quốc là hai đối tác quan trọng hàng đầu với Việt Nam cả về mặt
kinh tế và chính trị, nên Hà Nội muốn tiếp tục duy trì quan hệ hữu hảo với cả hai bên.
Ngoài
ra, chính sách cân bằng ảnh hưởng này sẽ giúp nâng cao vị thế của Việt Nam trong
mắt hai cường quốc, giúp Việt
Nam tận dụng
các cơ hội đầu tư, thương mại, hợp tác an ninh, xây dựng cơ sở hạ tầng và phát
triển khoa học công nghệ mà Trung Quốc và Mỹ đưa ra.”
Chính sách
của phía Việt Nam là vậy, còn về phía hai siêu cường thì theo các chuyên gia,
không phải ai cũng muốn Việt Nam trung lập. Rõ ràng, Trung Quốc là nước có nhiều
thứ phải lo hơn nếu Việt Nam tỏ ra thân thiện với Hoa Kỳ, bởi vị trí địa lý
cũng như thể chế chính trị của Việt Nam có vai trò trọng yếu đối với an ninh của
Trung Quốc.
Cũng chính
vì vậy mà Việt Nam phải nỗ lực để trấn an Trung Quốc nhiều hơn. Tuy vậy, điều
đó không có nghĩa là Trung Quốc phải tỏ ra lo ngại quá nhiều về mối quan hệ Việt-Mỹ,
bởi theo giáo sư Carlyle Thayer, chuyên gia nghiên cứu quan hệ quốc tế và an
ninh khu vực Châu Á-Thái Bình dương, thì so với Hoa Kỳ, Trung Quốc có lợi thế lớn
và đi trước một bước trong mối bang giao với Việt Nam. Ông nói thêm:
“Hoa Kỳ
đang phải bám đuổi Trung Quốc trong việc quan hệ với Việt Nam. Việt-Trung bình
thường hoá quan hệ ngoại giao vào năm 1991, theo sau thập kỷ Campuchia. Hai nước
cũng thành lập Uỷ ban Chỉ đạo Hợp tác Song phương, với lãnh đạo là cấp phó thủ
tướng và thường là thành viên Bộ Chính trị. Tuy vấn đề Biển Đông là trở ngại lớn
nhất, nhưng Trung Quốc lại là đối tác thương mại lớn của Việt Nam. Ngoài ra, cả
hai nước cùng theo chế độ Xã hội Chủ nghĩa.”
Sự tương đồng
về thể chế chính trị rõ ràng vẫn là thế mạnh lớn nhất mà Trung Quốc có so với
Hoa Kỳ, một nước vẫn được coi là đối tượng cần phải dè chừng của các thể chế độc
đảng. Việt Nam đã từng chịu sức ép rất lớn về các vấn đề nhân quyền và tự do
chính trị từ các đời tổng thống Hoa Kỳ trước đây, và mọi chuyện chỉ thay đổi từ
thời tổng thống Donald Trump, theo giáo sư Carlyle Thayer.
Trong chuyến
thăm của ông Tập Cận Bình tới Việt Nam tới đây, theo giới quan sát, thì Hà Nội
vẫn sẽ tiếp tục nhấn mạnh sự tương đồng về chế độ chính trị, nhằm khẳng định với
Trung Quốc rằng Việt Nam sẽ không trở nên quá gần gũi với Hoa Kỳ. Qua đó hy vọng
vào việc Trung Quốc sẽ để yên cho Việt Nam hợp tác với Mỹ, đặc biệt là trong bối
cảnh nền kinh tế Việt Nam phụ thuộc rất lớn vào việc hợp tác với Phương
tây.
No comments:
Post a Comment