Nền
Dân Chủ Mỹ còn vững không?
05/10/2023
https://www.voatiengviet.com/a/nen-dan-chu-my-con-vung-khong-/7298125.html
Theo dõi những đề tài được tìm hiểu trên Google cho
thấy trong những ngày chính phủ bị đe dọa có thể đóng cửa thì không mấy người Mỹ
nêu vấn đề đó ra để coi chuyện gì đang xảy ra; nhưng rất nhiều người đi tìm
thông tin về “Tuần Lễ Cà Phê 2023!”
https://gdb.voanews.com/ad5c0681-bade-4221-a4fc-7cdec2e8a048_w650_r1_s.jpg
Dân biểu Matt Gaetz (trái) và dân biểu
Kevin McCarthy.
Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy bị truất phế với tỷ số 216 –
210. Đa số dân biểu Cộng Hòa vẫn tín nhiệm ông, chỉ có 8 người chống kịch liệt.
Trong lịch sử nước Mỹ, ông là vị chủ tịch Hạ viện đầu tiên bị cất chức.
Dân biểu Cộng Hòa Patrick McHenry, North Carolina, tạm lên cầm
chịch để lo bầu một chủ tịch mới. Trong khi chờ đợi coi như Hạ viện ngưng hoạt
động, sẽ không thể biểu quyết một dự luật nào. Hai dân biểu Jim Jordan,
Ohio, và Steve Scalise, Louisiana tỏ ý muốn ứng cử, nhưng họ sẽ phải
thương lượng với khoảng 20 dân biểu Cộng Hòa cứng rắn, những người đã gây khó dễ
cho ông McCarthy trong 9 tháng qua.
Tháng Giêng năm 2023, ông Kevin McCarthy, đại biểu California, đã phải
trải qua 15 lần bỏ phiếu mới được bầu lên chức chủ tịch, trong khi đảng Cộng
Hòa chiếm đa số 221/212. Mỗi lần thất vọng ông lại phải mặc cả với mấy người
thuộc nhóm bảo thủ cứng rắn này, lại hứa hẹn, nhượng bộ một chút, cho họ thỏa
mãn. Nhượng bộ quan trọng nhất của ông là bằng lòng sửa nội quy, từ đó chỉ cần
một dân biểu cũng có thể yêu cầu bỏ phiếu cất chức vị chủ tịch.
Dân biểu Matt Gaetz, Florida, đã sử dụng miếng võ
này để lật đổ ông chủ tịch; đã được các đại biểu Dân Chủ sẵn sàng giúp cả hai
tay. McCarthy từng nói Gaetz có thù hằn cá nhân với mình, từ khi ủy ban Đạo Lý
Hạ viện mở cuộc điều tra về ông Gaetz.
Ngoài Jim Jordan, và Steve Scalise, nhiều dân biểu Cộng Hòa khác cũng
có triển vọng lên chức chủ tịch, như Tom Emmer, Minnesota hoặc Tom
Cole, Oklahoma. Dân biểu Hakeem Jeffries, New York, đứng đầu khối
thiểu số Dân Chủ cũng sẽ ứng cử; có thể thắng nếu đảng Cộng Hòa
không đoàn kết. Cho nên ông Mr. McHenry sẽ phải mời các đại biểu Cộng Hòa họp
riêng chọn trước khi cả Hạ viện bỏ phiếu. Dân biểu Troy
Nehls, Texas, đã viết trên mạng X (tức Twitter cũ) của mình rằng ông sẽ đề
cử cựu Tổng thống Donald J. Trump ứng cử chủ tịch Hạ viện; được Dân biểu
Marjorie Taylor Greene, Georgia, ủng hộ. Theo nội quy, vị chủ tịch không cần phải là một dân
biểu; nhưng ông Trump có thể bị nhiều dân biểu Cộng Hòa bỏ phiếu chống.
Ông McCarthy đã nói sẽ không tranh cử nữa; nhưng trước đây ông đã từng
nhiều lần làm ngược lại những điều đã nói, kể cả những hứa hẹn long trọng, với
Tòa Bạch Ốc, với Thượng viện, hay với các dân biểu Cộng Hòa hoặc Dân Chủ. Ông
có thể mặc cả với ông Jeffries để các đại biểu Dân Chủ không bỏ phiếu, lúc đó
chỉ đếm phiếu các dân biểu Cộng Hòa thì McCarthy có thể vẫn chiếm đa số.
Dù ai sẽ lên làm chủ tịch, Hạ viện sẽ vẫn “bất trị” như cũ vì các dân
biểu thuộc nhóm bảo thủ “cứng rắn” sẽ không thay đổi. Những người muốn lên chức
chủ tịch vẫn phải mặc cả với họ. Họ sẽ tiếp tục duy trì các đòi hỏi cũ, như cắt
giảm tối đa ngân sách chính phủ, tăng cường kiểm soát biên giới, và cắt bỏ viện
trợ cho Ukraine. Họ theo đuổi một mục tiêu hão huyền. Bởi vì, dù Hạ viện có
thông qua một dự luật ngân sách như vậy, thì đa số nghị sĩ trên Thượng viện và
Tòa Bạch Ốc cũng sẽ bác bỏ.
Nếu không kịp thông qua ngân sách, tới hạn kỳ giữa
tháng 11 chính phủ Mỹ sẽ phải “đóng cửa” thật. Một nhóm trên 20 đại biểu trong
đảng chiếm đa số vẫn có thể sẽ làm Hạ viện và guồng máy nhà nước tê liệt.
Nhiều người lo nền dân chủ ở Mỹ đang gặp cơn khủng hoảng. Những biến cố
trước đây hiếm họa mới thấy, bây giờ xảy ra liên tiếp. Guồng máy nhà nước đóng
cửa. đàn hạch. Cựu tổng thống bị truy tố bốn vụ khác nhau. Hai đảng chia rẽ. Nội
bộ mỗi đảng cũng chia ra những nhóm kình chống nhau. Bạo loạn tấn công trụ sở
quốc hội, một chuyện chưa bao giờ thấy. Chuyện này kéo theo chuyện khác. Các cử
tri không chỉ kết hợp với nhau trên những chính sách họ cùng muốn thực hiện mà
còn đoàn kết mạnh hơn khi họ cùng ghét đảng khác.
Người dân tỏ ra dửng dưng, đóng vai bàng quan, có lẽ vì đã quen rồi.
Chính phủ đã đóng cửa hai lần thời Tổng thống Bill Clinton năm 1995, 96; rồi lập
lại thời Barack Obama, Donald J. Trump; Joe Biden thế nào cũng phải nếm mùi. Thị
trường chứng khoán cũng không bị lay động về mối lo nhà nước sẽ đóng cửa, như
thể các nhà đầu tư biết trước mọi chuyện sẽ yên.
Khi hỏi có muốn các nhà chính trị phải thỏa hiệp hay không, phần lớn
nói “muốn.” Nhưng người ta lại nghĩ “đảng bên kia” phải thỏa hiệp chứ không phải
đảng mình! Một cuộc nghiên cứu dư luận của “YouGov”, báo New York Times tường
thuật, thấy trong tuần trước 29% dân nghĩ cảnh rắc rối ở Hạ viện là do các dân
biểu Cộng Hòa gây ra; nhưng 13% đổ tội đảng Dân Chủ và 14% coi lỗi là tại ông
Joe Biden.
Những xáo trộn ở Hạ viện không phải là dấu hiệu quan trọng nhất. Một hiện
tượng đáng lo hơn về nền dân chủ nước Mỹ, là khuynh hướng dùng bạo lực trong
chính trị. Thống đốc tiểu bang Utah, Spencer Cox, nói chuyện tại Salt Lake City
với đài PBS News, đã báo động: “Tôi đã bị đe dọa. Nhiều viên chức ở Utah cũng bị
dọa.”
Ông Cox nêu ra cuộc nghiên cứu của Rachel Kleinfeld, thuộc Trung tâm
Carnegie, viết rằng “Không những các đại biểu quốc hội bị đe dọa nhiều gấp 10 lần
năm ngoái mà các vị thị trưởng, viên chức địa phương cũng bị đe dọa. Bà nêu ra
báo cáo của tổ chức Liên minh Đô thị (National League of Cities) nói có 81%
viên chức bị đe dọa dùng bạo lực trong năm 2021. Hiện tượng này cũng tăng lên ở
Âu châu; nhưng không nước nào lên cao như ở Mỹ.
Bà Kleinfeld cho rằng dân Mỹ đang chia rẽ phần lớn vì không hiểu những
người bất đồng ý kiến với mình. Người càng lớn tuổi thì càng chia rẽ hơn người
trẻ. Nhiều ứng cử viên thấy nếu họ bày tỏ các lập trường cực đoan thì dễ thu
hút lá phiếu hơn. Cứ như thế, những ứng cử viên trong cùng đảng sẽ chạy đua coi
ai cứng rắn hơn.
Thống đốc Spencer Cox đang kêu gọi dân Utah và cả nước Mỹ hãy trở về với
tinh thần dân chủ đã tồn tại từ mấy thế kỷ qua. Ông nhắc đến kết quả một cuộc
nghiên cứu của Pew Research Center, cho biết chỉ có 4% dân Mỹ nghĩ hệ thống dân
chủ của nước Mỹ vẫn hoạt động rất tốt, còn 65% cảm thấy quá mệt khi nghĩ đến
chính trị. Ông Cox đang làm một chương trình vận động mang tên “Disagree
Better.” Cứ bất đồng ý kiến, như thế mới là Dân Chủ. Nhưng hãy Bất đồng Ý kiến
theo Cách Tốt hơn!
Có lẽ phần lớn dân Mỹ vẫn còn theo tinh thần đó. Và họ tin tưởng rằng
nước Mỹ sẽ vượt qua những xáo trộn gần đây, có thể coi là nhẹ hơn nhiều cuộc khủng
hoảng trong quá khứ. Cuộc nội chiến, phong trào đòi quyền bỏ phiếu, phong trào
phản chiến, vân vân, còn chia rẽ nước Mỹ hơn nhiều.
Theo dõi những đề tài được tìm hiểu trên Google cho thấy trong những
ngày chính phủ bị đe dọa có thể đóng cửa thì không mấy người Mỹ nêu vấn đề đó
ra để coi chuyện gì đang xảy ra; nhưng rất nhiều người đi tìm thông tin về “Tuần
Lễ Cà Phê 2023!” Nhiều người chỉ muốn biết ai đã trúng xổ số “Powerball” hàng tỷ
bạc; hoặc ai sẽ thắng trong chương trình “The Golden Bachelor.” Người Mỹ cứ thản
nhiên không lo quốc hội không kịp thông qua ngân sách! Chắc vì họ vẫn tin tưởng
vào các định chế tự do dân chủ vững chắc, chẳng có gì phải lo!
No comments:
Post a Comment