Chiến
tranh ở Ukraine có thể không còn dừng lại được nữa. Và Mỹ xứng đáng bị đổ lỗi
nhiều nhất
Cù
Tuấn dịch từ New York Times
Tháng Sáu
2, 2022
https://nghiencuulichsu.com/2022/06/02/38820/
Trong nhật
báo Le Figaro ở Paris tháng này, Henri Guaino, cố vấn hàng đầu của Nicolas
Sarkozy khi ông còn là tổng thống Pháp, cảnh báo rằng các quốc gia châu Âu, dưới
sự lãnh đạo thiển cận của Mỹ, đang “mộng du” trong cuộc chiến với Nga. Ông
Guaino đang mượn một phép ẩn dụ mà sử gia Christopher Clark dùng để mô tả nguồn
gốc của Thế chiến thứ nhất.
Đương
nhiên, ông Guaino hiểu rằng Nga phải chịu trách nhiệm trực tiếp nhất trong cuộc
xung đột hiện nay ở Ukraine. Chính Nga đã đưa quân ồ ạt ra biên giới với nước
này vào mùa thu và mùa đông năm ngoái, đã yêu cầu NATO một số đảm bảo an ninh
liên quan đến Ukraine nhưng NATO đã từ chối. Sau đó Nga đã bắt đầu các cuộc
pháo kích và giết chóc vào ngày 24 tháng 2.
Nhưng Mỹ
đã giúp biến cuộc xung đột bi thảm, cục bộ và mơ hồ này thành một cuộc xung đột
tiềm tàng quy mô thế giới. Ông Guaino lập luận rằng bằng cách hiểu sai logic của
cuộc chiến, phương Tây, dẫn đầu là chính quyền Biden, đang tạo cho xung đột một
động lực khiến nó không thể dừng lại.
Guaino nói
đúng.
Vào năm
2014, Mỹ ủng hộ một cuộc nổi dậy – trong giai đoạn cuối của nó là một cuộc nổi
dậy mang tính bạo lực – chống lại chính phủ Ukraine được bầu hợp pháp của
Viktor Yanukovych, một lãnh tụ thân Nga. (Sự tham nhũng trong chính phủ của ông
Yanukovych đã bị những người ủng hộ phe nổi dậy thêm mắm muối vào, nhưng tham
nhũng là một vấn đề lâu năm của Ukraine, vẫn còn đến ngày nay.) Đến lượt mình,
Nga sáp nhập Crimea, một vùng lịch sử nói tiếng Nga của Ukraine kể từ thế kỷ 18
từng là nơi đóng quân của Hạm đội Biển Đen của Nga.
Người ta
có thể tranh luận về các tuyên bố chủ quyền của Nga đối với Crimea, nhưng người
Nga rất coi trọng chúng. Hàng trăm nghìn binh sĩ của Nga và Liên Xô đã hy sinh
để bảo vệ thành phố Sevastopol của Crimea trước các lực lượng châu Âu trong hai
cuộc bao vây – một trong Chiến tranh Crimea và một trong Thế chiến thứ hai.
Trong những năm gần đây, việc Nga kiểm soát Crimea dường như mang lại một dàn xếp
ổn định trong khu vực: các nước láng giềng châu Âu của Nga có vẻ đã để cứt trâu
hóa bùn.
Nhưng Mỹ
không bao giờ chấp nhận sự sắp xếp này. Vào ngày 10 tháng 11 năm 2021, Mỹ và
Ukraine đã ký một “hiến chương về quan hệ đối tác chiến lược” kêu gọi Ukraine
gia nhập NATO, lên án “sự xâm lược đang diễn ra của Nga” và khẳng định “cam kết
kiên định” đối với việc tái hòa nhập Crimea vào Ukraine.
Hiến chương
này đã “thuyết phục Nga rằng họ phải tấn công hoặc bị tấn công,” ông Guaino viết.
“Đó là quá trình không thể cưỡng lại của năm 1914 với sự chính xác đáng ngại.”
Đây là lời
kể trung thực về cuộc chiến mà Tổng thống Vladimir Putin đã tuyên bố sẽ chiến đấu.
Ông Putin cho biết tại Lễ diễu hành Chiến thắng hàng năm của Nga vào ngày 9
tháng 5, đề cập đến việc nước ngoài trang bị vũ khí cho Ukraine. “Mối nguy hiểm
đang tăng lên mỗi ngày.”
Liệu ông
Putin có đúng khi lo lắng về an ninh của Nga hay không tùy thuộc vào quan điểm
của mỗi người. Các bản tin phương Tây có xu hướng coi thường ông.
Diễn biến
khó khăn của cuộc chiến ở Ukraine cho đến nay đã chứng minh cho nhận định của
ông Putin, nếu không phải là hành vi của ông ấy. Mặc dù ngành công nghiệp quân
sự của Ukraine rất quan trọng trong thời Liên Xô, nhưng đến năm 2014, quốc gia
này hầu như không có quân đội hiện đại. Các nhà tài phiệt chứ không phải nhà nước
đã vũ trang và tài trợ cho một số dân quân được cử đến để chống lại phe ly khai
do Nga hỗ trợ ở miền đông. Mỹ bắt đầu trang bị và huấn luyện quân đội Ukraine,
lúc đầu vẫn còn do dự dưới thời Tổng thống Barack Obama. Tuy nhiên, các vũ khí
hiện đại đã bắt đầu chảy vào Ukraina thời chính quyền Trump, và ngày nay đất nước
này được trang bị vũ khí tận răng.
Kể từ năm
2018, Ukraine đã nhận được tên lửa chống tăng Javelin do Mỹ chế tạo, pháo của
Séc và máy bay không người lái Bayraktar của Thổ Nhĩ Kỳ và các loại vũ khí
tương thích khác của NATO. Mỹ và Canada gần đây đã gửi những khẩu pháo M777 mới
nhất do Anh thiết kế để bắn đạn pháo Excalibur dẫn đường bằng GPS. Tổng thống
Biden vừa ký thành luật gói viện trợ quân sự trị giá 40 tỷ USD.
Dưới góc độ
này, sự chế giễu về thành tích chiến trường của Nga là không đúng chỗ. Nga
không phải đang đối đầu với một quốc gia nông nghiệp kém cỏi với diện tích chỉ
bằng một phần ba diện tích của Nga; ít nhất là hiện tại, Nga đang chống lại các
vũ khí kinh tế, vũ khí mạng và vũ khí chiến trường tiên tiến của NATO.
Và đây là
nơi ông Guaino cáo buộc phương Tây mắc chứng mộng du là chính xác. Mỹ đang cố gắng
duy trì giả thuyết rằng trang bị vũ khí cho các đồng minh của mình là không giống
như việc tham gia chiến đấu trực tiếp.
Trong thời
đại thông tin, sự phân biệt này ngày càng mang tính hình thức. Mỹ đã cung cấp
thông tin tình báo cho Ukraina sử dụng để giết các tướng lĩnh Nga. Các thông
tin nhắm mục tiêu do Mỹ cung cấp đã giúp đánh chìm tàu tuần
dương tên lửa Moskva của Nga ở Biển Đen, khiến khoảng 40 thủy thủ thiệt mạng.
Và Mỹ có
thể đóng một vai trò trực tiếp hơn nữa. Có hàng nghìn chiến binh nước ngoài ở
Ukraine. Một tình nguyện viên đã nói chuyện với Tổng công ty Phát thanh truyền
hình Canada trong tháng này khi chiến đấu cùng với “những người bạn” “đến từ Thủy
quân lục chiến Mỹ”. Cũng như thật dễ dàng vượt qua ranh giới giữa việc trở
thành một nhà cung cấp vũ khí và trở thành một chiến binh, cũng rất dễ dàng vượt
qua ranh giới từ tiến hành một cuộc chiến tranh ủy nhiệm sang tiến hành một cuộc
chiến bí mật.
Nói một
cách tinh vi hơn, một quốc gia đang cố gắng chống lại một cuộc chiến tranh như
vậy có nguy cơ bị lôi kéo từ sự can dự một phần, chuyển sang tham gia toàn bộ
do sức mạnh của lý luận đạo đức. Có lẽ các quan chức Mỹ biện minh cho việc xuất
khẩu vũ khí theo cách mà họ biện minh cho việc lập ngân sách cho nó: Các vũ khí
này mạnh đến mức nó có sức thuyết phục rất lớn. Tiền được chi tiêu xả láng vì
nó mua được sự bình yên. Tuy nhiên, nếu những khẩu súng lớn hơn không thể thuyết
phục được kẻ thù, chúng sẽ dẫn đến những cuộc chiến tranh lớn hơn.
Một số ít
người đã chết trong cuộc tiếp quản Crimea của Nga vào năm 2014. Nhưng lần này,
mức độ tương xứng về vũ khí đã ngang nhau – và thậm chí còn vượt trội trong một
số trường hợp – Nga đã trở lại với một cuộc chiến bắn phá dùng pháo binh giống
như Thế chiến thứ hai.
Ngay cả
khi chúng ta không chấp nhận tuyên bố của ông Putin rằng việc Mỹ trang bị vũ
khí cho Ukraine là lý do khiến chiến tranh xảy ra ngay từ đầu, thì đó chắc chắn
là lý do khiến cuộc chiến diễn ra ở dạng sát thương, bùng nổ, chết chóc theo
cách mà nó đang được tiến hành. Vai trò của chúng ta trong việc này không phải
là thụ động hay ngẫu nhiên. Chúng ta đã đưa ra lý do để người Ukraine tin rằng
họ có thể thắng trong một cuộc chiến leo thang.
Hàng nghìn
người Ukraine đã thiệt mạng, những người này có khả năng sẽ không chết nếu Mỹ đứng
sang một bên. Điều đó tự nhiên có thể tạo ra cho các nhà hoạch định chính sách
Mỹ ý thức về nghĩa vụ đạo đức và chính trị để đi đúng hướng, leo thang xung đột,
chơi khô máu với đối thủ.
Mỹ đã cho
thấy quốc gia này không chỉ có khả năng leo thang mà còn có xu hướng thích leo
thang. Vào tháng 3, ông Biden đã cầu nguyện Chúa trời trước khi nhấn mạnh rằng
ông Putin “không thể tiếp tục nắm quyền”. Vào tháng 4, Bộ trưởng Quốc phòng
Lloyd Austin giải thích rằng Mỹ đang muốn “chứng kiến Nga
suy yếu”.
Noam
Chomsky đã cảnh báo về những động lực nghịch lý của những “tuyên bố anh hùng”
như vậy trong một cuộc phỏng vấn vào tháng Tư. Ông nói: “Có thể các tuyên bố
này giống như việc đóng giả Winston Churchill, rất thú vị. Nhưng những câu đó lại
được dịch thành là: Hủy diệt Ukraine.”
Vì những
lý do tương tự, việc ông Biden đề nghị ông Putin bị xét xử vì tội ác chiến
tranh là một hành động vô trách nhiệm hoàn toàn. Đòn này nghiêm trọng đến mức,
một khi đã được đáp trả, không giúp hai bên kiềm chế; suy cho cùng, một nhà
lãnh đạo phạm một tội ác chiến tranh sẽ không khác gì so với kẻ phạm tội ác chiến
tranh cả nghìn lần. Hiệu quả là, dù cố ý hay không, đã ngăn cản mọi hoạt động dẫn
đến đàm phán hòa bình.
Tình hình
trên chiến trường Ukraine đã chuyển sang một giai đoạn khó xử. Cả Nga và
Ukraine đều bị tổn thất nặng nề. Nhưng mỗi bên cũng đều có lợi. Nga có một cầu
nối đất liền với Crimea và kiểm soát một số vùng đất nông nghiệp màu mỡ nhất và
các mỏ năng lượng của Ukraine, và trong những ngày gần đây đã giữ vững đà phát
triển trên chiến trường. Ukraine, sau khi bảo vệ vững chắc các thành phố của
mình, có thể mong đợi thêm sự hỗ trợ tài chính, đào tạo và vũ khí của NATO – một
động lực mạnh mẽ để không sớm kết thúc cuộc chiến.
Nhưng nếu
cuộc chiến này không sớm kết thúc, những nguy hiểm của nó sẽ ngày càng gia
tăng. “Các cuộc đàm phán cần phải bắt đầu trong hai tháng tới,” cựu ngoại trưởng
Mỹ Henry Kissinger cảnh báo vào tuần trước, “trước khi nó tạo ra những biến động
và căng thẳng mà hai bên không dễ dàng vượt qua”. Ông nói thêm, kêu gọi quay trở
lại nguyên trạng: “Theo đuổi cuộc chiến vượt quá thời điểm này là không phải vì
quyền tự do của Ukraine mà là một cuộc chiến mới chống lại chính nước Nga.”
Về mặt
này, ông Kissinger cùng quan điểm với ông Guaino. Ông Guaino cảnh báo: “Nhượng
bộ Nga sẽ là chịu thua hành động gây hấn. Nhưng không nhượng bộ Nga chút nào sẽ
là hành động điên rồ.”
Mỹ đang
không nhượng bộ. Làm vậy sẽ rất mất mặt. Một cuộc bầu cử đang sắp đến gần. Vì vậy,
chính quyền Biden đang đóng sập cửa các con đường đàm phán và nỗ lực để tăng cường
chiến tranh. Chúng ta tham gia vào cuộc chiến để giành chiến thắng. Cùng với thời
gian, việc đưa vào Ukraina số lượng lớn vũ khí giết người, bao gồm cả từ khoản
phân bổ 40 tỷ đô la mới được ủy quyền, có thể đưa cuộc chiến lên một cấp độ
khác. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã cảnh báo trong một bài phát biểu
trước các sinh viên trong tháng này rằng: những ngày đẫm máu nhất của cuộc chiến
đang sắp đến.
No comments:
Post a Comment