Pakistan: Nạn nhân của trò chơi hai mặt với Taliban?
Trọng
Thành - RFI
Đăng ngày: 20/08/2021 - 15:48
Hoa Kỳ rút lui, chính quyền thân Mỹ sụp đổ, Taliban
chiếm Kabul. Các quốc gia nào sẵn sàng kết giao với những ông chủ mới của
Kabul ? Nếu như Trung Quốc sẵn sàng thiếp lập quan hệ ngoại giao với chế độ
Hồi Giáo, thì Pakistan tỏ ra rất dè dặt. Vì sao Pakistan, quốc gia từng mang lại
các hậu thuẫn quan trọng và lâu dài cho Taliban lại thận trọng trước các ông chủ
mới ở Kabul ?
Người Pakistan, với
cờ của Taliban, đứng đón một người vừa được thả ra khỏi nhà tù và được đưa về cửa
khẩu Hữu Nghị ở tỉnh Chaman (Pakstan) giáp giới với Afghanistan ngày
17/08/2021. REUTERS - STRINGER
Theo
nhiều nhà quan sát, trong chiến thắng vừa qua của lực lượng Taliban tại
Afghanistan, không thể bỏ qua vai trò đáng kể của Pakistan. Trong số các quốc gia láng giềng, Pakistan đã can dự vào
Afghanistan nhiều nhất. Islamabad bắt đầu hậu thuẫn lực lượng Taliban ít lâu
sau khi phong trào Hồi Giáo thành lập năm 1994. Vũ khí, nhiên liệu và kể cả chiến
binh đã được cung cấp cho Taliban trong cuộc nội chiến chống lại Liên Minh
Phương Bắc. Ngay sau khi chế độ Taliban bị lật đổ năm 2001, Islamabad đã dành
cho tàn quân Taliban hậu phương vững chắc trên lãnh thổ nước này. Cũng như
trong giai đoạn trước, chính quyền Pakistan tiếp tục tài trợ cho các hoạt
động của Taliban, đặc biệt thông qua cơ quan tình báo quốc gia (ISI), kể cả
đưa người chiến đấu trong hàng ngũ Taliban. Chính quyền Islamabad cũng
đóng vai trò quyết định trong môi giới đàm phán giữa Taliban và chính quyền Hoa
Kỳ dưới thời Donald Trump tại Qatar.
Hai lý do khiến
Pakistan giúp Taliban
Có hai lý chính khiến Islamabad hậu thuẫn
Taliban. Lý do thứ nhất là nhằm đối trọng lại với ảnh hưởng của Ấn Độ. Một
chính quyền Afghanistan thân Ấn Độ ở phía Bắc sẽ đặt Pakistan trong thế gọng
kìm.
Lý do thứ hai là phong trào đòi độc lập của
người Pachtoun, sắc tộc chiếm 15% dân số Pakistan, với khoảng 40 triệu người, sống
sát vùng biên giới Afghanistan. Pachtoun cũng là sắc tộc đa số ở Afghanistan với
gần 14 triệu dân, chiếm khoảng 40% dân số. Chính quyền Islamabad coi sự đoàn kết
của những người Pachtoun ở hai bên biên giới là mối đe dọa với an ninh quốc
gia. Tính toán của Islamabad là một mũi tên nhắm hai mục đích: việc hậu thuẫn
phong trào Taliban thuộc sắc tộc Pachtoun cho phép Pakistan giành được lợi thế
chiến lược với Ấn Độ.
Thúc đẩy ý thức hệ Hồi Giáo, ý thức hệ
Taliban, trong cộng đồng người Pachtoun, nhằm xóa mờ tình cảm sắc tộc ở người
Pachtoun là chủ trương của Islamabad. Tuy nhiên, bởi lực lượng Taliban không
thuần nhất, mà thái độ của Pakistan với Taliban cũng mang tính hai mặt.
Islamabad phân biệt hai loại Taliban, « Taliban tốt » với
« Taliban xấu », theo diễn đạt của nhà báo Kunwar Khuldune
Shahid, thông tín viên của The Diplomat tại Pakistan. « Taliban
tốt » là lực lượng Taliban chiến đấu vì các mục tiêu có lợi cho các lợi
ích chiến lược của Pakistan. « Taliban xấu » cũng là những người theo cùng
ý thức hệ Hồi Giáo này, nhưng bị coi là « xấu », vì là những thành phần khủng
bố tấn công Pakistan. Thái độ mang tính hai mặt với phong trào Taliban của
Islamabad được duy trì chừng nào phe Taliban chưa chiếm được chính quyền.
Hành động bất ngờ
của ông chủ mới
Ngay khi Taliban chiếm được Kabul, tình thế đã
thay đổi. Taliban mở cửa nhà tù, trả tự do 2.300 thành phần cốt cán của phong
trào Tehrik-e-Taliban Pakistan (TTP), tức lực lượng « Taliban
Pakistan », phe Taliban mà chính quyền Islamabad vốn coi như kẻ thù. Chỉ
ít ngày sau khi vào thủ đô Kabul, theo nhiều nguồn tin khu vực, phe Taliban Hồi
Giáo đã sớm tiếp xúc với chính quyền New Delhi, khẳng định vấn đề vùng lãnh thổ
tranh chấp lâu đời Cachemire, giữa Ấn Độ và Pakistan theo đạo Hồi là chuyện
« nội bộ và song phương » giữa hai nước.
Nỗ lực biến Taliban thành một thế lực chư hầu
của Pakistan bất thành. Không những thế, nỗi lo khủng bố do các lực lượng
Taliban Pakistan tiến hành đang ngày càng trở thành nguy cơ nhãn tiền. Theo
một số thông tin báo chí tại chỗ, trong những tuần gần đây, đã xảy ra một số cuộc
tấn công nhắm vào các lực lượng quân đội Pakistan, với tác giả không ai khác
hơn là phong trào TTP, đang được thêm vây, thêm cánh với đà chiến thắng của
Taliban tại Afghanistan.
Islamabad phản
ứng dè dặt
Thắng lợi của Taliban tại Afghanistan đặt
Pakistan trước hàng loạt áp lực, từ đe dọa khủng bố đến làn sóng tị nạn tràn
qua đường biên giới dài khoảng 2.400 km giữa hai nước, thêm vào khoảng 3 triệu
người Afghanistan tị nạn trong nước sẵn có. Chưa kể việc Islamabad có nguy cơ bị
kẹp giữa một bên là lực lượng Taliban đã « vượt tầm kiểm soát » và
bên kia là các đòi hỏi từ phía quốc tế buộc Pakistan phải có trách nhiệm chi phối
thế lực vốn vẫn được coi là đồng minh, như nhận xét của cựu đại sứ Pakistan tại
Mỹ Husain Haqqani trên trang mạng Thụy Sĩ Le Temps.
Phản ứng của chính quyền Islamabad trước thắng
lợi của Taliban đầy tương phản. Hôm thứ Hai, 16/08, một ngày sau khi
Taliban tiến vào Kabul, tổng thống Pakistan Imran Khan ca ngợi « người dân
Afghanistan đã phá bỏ được xiềng xích nô lệ ». Tuy nhiên, ngay ngày
hôm sau, 17/08, bộ trưởng Nội Vụ Pakistan, Rashid Ahmed, cảnh báo với đầy lo ngại :
« Chúng tôi hy vọng rằng chính quyền Afghanistan sẽ không cho phép lãnh thổ
nước mình được sử dụng để chống lại Pakistan ».
Thế cờ đảo ngược
Thắng lợi của Taliban tại Afghanistan có thể
khiến Pakistan phải trả giá rất đắt. Trò chơi hai mặt của Pakistan với Taliban,
cũng như với Hoa Kỳ trong hơn 20 năm gần đây, đang để lại những hậu quả khó lường
với cường quốc Hồi Giáo Nam Á này. Nhà báo Kunwar Khuldune
Shahid của The Diplomat, trong bài phân tích mang tựa đề « Taliban sử
dụng Pakistan như thế nào », dự đoán phe Taliban có thể sử dụng đúng sách
lược hai mặt để xử sự với chính quyền Pakistan. Cũng có nghĩa là sẽ có
« Pakistan tốt » và « Pakistan xấu ». « Pakistan tốt »
gồm những ai giúp Taliban đối phó với phương Tây, như Islamabad đã làm, còn từ
giờ trở đi sẽ có thêm « Pakistan xấu », gồm những ai bắt buộc Taliban
phải có nghĩa vụ với Pakistan về mặt địa chính trị hay ý thức hệ.
Theo nhà báo của The Diplomat, Pakistan
không chỉ bị nạn khủng bố thánh chiến từ Afghanistan đe dọa, mà bản thân hệ thống
chính trị của Pakistan – vốn đã bị cuốn sâu vào cuộc xung đột Afghanistan – sẽ
tiếp tục chịu thêm những ảnh hưởng của tư tưởng Hồi Giáo cực đoan Taliban. Tình
hình sẽ càng tồi tệ hơn với xã hội Pakistan trong bối cảnh sự chi phối của
Trung Quốc ngày càng thêm mạnh tại quốc gia này. Trong tương lai, không loại trừ
sẽ là Taliban và Trung Quốc thỏa thuận về nhiều vấn đề liên quan đến Pakistan.
***
CÁC NỘI DUNG LIÊN
QUAN
Tướng
McMaster cảnh cáo chiến thuật « hai mặt » của Pakistan
.
Láng
giềng Afghanistan đa số ủng hộ Taliban: Thất bại của Mỹ không tránh khỏi
Liên
minh Trung Quốc – Pakistan tại Afghanistan làm Ấn Độ lo lắng
No comments:
Post a Comment