Georg
Blume, Paris - Spiegel
Online
Nguyễn
Văn Vui chuyển ngữ
23/07/2018
Số
hợp đồng dự án ít hơn và lo ngại thua lỗ gia tăng: Đại dự án "Con đường tơ
lụa mới" của Trung Quốc đang đối diện với nhiều vấn đề. Ngay cả các giới
chức ở Bắc Kinh cũng đang khuyến cáo nên tỏ ra khiêm nhường hơn.
Tương
lai hầu như đã chắc ăn trước mặt: Các đoàn xe lửa chạy nối liền London và Thượng
Hải, cờ Trung Quốc tại các cảng ở Phi Châu và Âu châu. Tất cả đều đã được hứa hẹn
trong dự án "Con đường tơ lụa mới" của Trung Quốc từ suốt 5 năm qua.
Đối
với các chuyên gia chiến lược Tây phương thì dự án lớn này, với cái tên tiếng
Anh là „Belt-and-Road-Initiative“ (BRI), chỉ là một kế hoạch chi tiết của Trung
Quốc để chinh phục quyền lực và thị trường mà thôi. Hàng trăm tỉ đô la đầu tư
đã được nhóm lãnh đạo Trung Quốc đổ vào. Tuy nhiên dự án BRI đang dậm chân tại
chỗ. Lý do chính là các nghi ngại về mặt tài chính từ những người chủ trương ra
nó. Bởi vì ngay cả Trung Quốc cũng không có tiền vô tận.
Ông
Jörg Wuttke, một nhà quản lý tập đoàn lâu năm tại Bắc Kinh và cũng là cựu chủ tịch
Phòng Thương mại Âu châu tại Trung Quốc nhận định rằng "BRI cho thấy nó là
một thách thức về mặt tài chính trong khi Trung Quốc đang phải đối mặt với một
cơn gió ngược ngày nay“. Wuttke nêu ra thí dụ nhiều dự án, chẳng hạn như một cảng
mới ở Sri Lanka, mà đảo quốc này đã phải tương nhượng 99 năm cho Trung Quốc, vì
Sri Lanka không có tiền trả nợ.
Ngay
cả các giới chức Trung Quốc hiện nay cũng đang tỏ ra lo lắng. Hu Xiaolin, giám
đốc ngân hàng xuất nhập cảng Trung Quốc do nhà nước kiểm soát –đó là ngân hàng
đầu tư cho các dự án lớn của BRI- hồi tháng 6 qua đã cảnh cáo rằng "Các điều
kiện quốc tế hiện nay là rất bất ổn. Các công ty của chúng tôi và các nước tham
gia vào sáng kiến BRI sẽ đối mặt với vấn đề tài chính“. Sau đó, tờ New York
Times đã đưa tin từ giới chức Bắc Kinh rằng Trung Quốc hiện đang rà soát và
đánh giá lại toàn bộ các dự án của BRI về mặt số lượng dự án, lượng đầu tư cũng
như tình hình tài chính của các nước liên quan.
Kết
luận của họ có thể là bớt giảm đáng kể các dự án trong Con đường tơ lụa, vì thật
ra các ưu tiên ngày nay của Bắc Kinh cũng đã thay đổi -do triển vọng tăng trưởng
đang giảm, số nợ trong nước ngày càng tăng và tình trạng bấp bệnh của một cuộc
chiến thương mại với Mỹ.
Đầu
tháng Bảy vừa qua, nhà kinh tế Ấn Độ Eswar Prasad đã nhận định: "Mức độ hồ
hởi cho sáng kiến Con đường tơ lụa đã giảm đáng kể so với năm ngoái". Ông
Prasad trước đây đã lãnh đạo văn phòng thụ trách về Trung Quốc trong Quỹ tiền tệ
quốc tế và hiện đang dạy tại Đại học Cornell ở Hoa Kỳ. Trước đó ông đã có nhiều
cuộc hội đàm với các quan chức Trung Quốc.
Nhận
định của Prasad dựa trên các số liệu chính thức của Trung Quốc. Theo đó thì
trong 5 tháng đầu năm các dự án đã ký kết của BRI đã giảm 6% so với cùng thời kỳ
năm ngoái, với tổng số là 36,2 tỷ đô la.
Người
ta đã thấy được xu hướng suy giảm này trong năm qua. Theo ước tính của Cơ quan
Giám sát Ngân hàng và Bảo hiểm Trung Quốc (CBIRC), mới được thành lập vào tháng
Tư, thì các ngân hàng Trung Quốc đã cho vay 200 tỷ đô la vào 2.600 dự án BRI
trong vòng 5 năm qua. Và họ cho rằng chính tình trạng đầu tư vung vít này cần
phải được chấm dứt ngay.
Trong
những năm qua, rất nhiều dự án đã mang nhãn hiệu BRI, nhưng chẳng dính dáng gì
với các mục tiêu đưa ra ban đầu là phát triển cơ sở hạ tầng giữa châu Á, châu
Âu và châu Phi cả: chẳng hạn như một công viên giải trí ở Indonesia hoặc một
nhà máy sản xuất bia ở Cộng hòa Séc.
Nhiều
công ty Trung Quốc đã đầu tư vào những dự án nước ngoài rất đáng nghi ngờ,
trong đó các đối tác làm ăn chỉ đánh hơi thấy mùi tiền của Trung Quốc là bay vô
mà thôi. Bây giờ thì các giám sát nhà nước ở Bắc Kinh đang lo cho sự ổn định
tài chính của các dự án.
Các
nhà thanh tra ở Bắc Kinh đã nhận ra có nhiều dự án mang tiếng xấu ở châu Phi, với
những chính quyền sở tại, nợ nần thì lút đầu mà ít khi chịu thực hiện các cam kết
của mình. Tình hình ở các nước châu Á thì lại khác hẳn: Như tại Myanmar và Sri
Lanka, các chính phủ mới được bầu lên tỏ ý muốn dẹp bỏ chính sách của nhóm cầm
quyền cũ, bị cho là quá lệ thuộc vào Trung Quốc.
Bắc
Kinh đã nhận ra rằng nếu lập ra thêm các dự án mới ở những nước này, thì mối
quan hệ giữa họ và Trung Quốc chỉ rắc rối thêm lên mà thôi. Nhà nghiên cứu người
Đức Thomas Eder của Viện nghiên cứu Merics tại Berlin cho rằng: "Trong nhiều
dự án, kỳ vọng thành công nhanh chóng đã bị dập tắt". Eder nghiên cứu dự
án Con đường tơ lụa trong một khảo sát khoa học dài hạn.
Trong
khi đó về nguyên tắt thì dự án BRI không bị đặt thành vấn đề. Tuy vậy theo các
số liệu chính thức thì ngày nay con số các dự án mới được ký kết chỉ ngang bằng
con số các dự án đã được hoàn thành. Các quan chức Bắc Kinh cho rằng đây là dấu
hiệu cho thấy sự bùng nổ ban đầu đã chấm dứt và BRI đang phát triển với nhịp độ
chậm nhưng bền hơn.
Tuy
nhiên, không có dự án đường tơ lụa nào có trên 5 năm tuổi và hầu hết chúng phải
tự chứng minh có khả năng sinh lời trong tương lai. Tại một hội nghị ở Bắc Kinh
vào mùa xuân này, Giám đốc điều hành của Quỹ tiền tệ thế giới, Christine
Lagarde, đã khuyến cáo: "Đúng ra ưu tiên cao nhất của BRI phải là: Con đường
tơ lụa mới chỉ chạy đến những nơi mà người ta thực sự cần nó mà thôi“.
Đương
nhiên, đây chính là điểm đã không xảy ra trong mấy năm qua. Người tã đã đổ xô
bu vào số tiền dồi dào từ Bắc Kinh. Các tính toán về kinh tế thị trường thường
chỉ đóng một vai trò thứ yếu. Một trong những thí dụ điển hình là việc xây cất
và mở rộng tuyến đường sắt từ Trung Quốc chạy xuyên qua Trung Á đến châu Âu, dọc
theo con đường tơ lụa lịch sử. Các đoàn tàu đã chạy trên đường sắt này, nhưng
chúng chẳng đem lại bất kỳ lợi nhuận nào cho đến nay. Vì vậy, những gì sẽ còn lại
từ giấc mơ Con đường tơ lụa mới này vẫn chưa có gì là rõ rệt cả.
Nguồn:
Geostrategisches
Großprojekt
Georg
Blume, Paris
No comments:
Post a Comment