Friday, May 29, 2015

PHÁT TRIỂN LÀ TỰ DO (Victor A. Matheson & Amartya Sen)





Theo Fee.org
Lê Duy Nam chuyển ngữ, CTV Phía Trước
Posted on May 29, 2015


Tự do chính trị, kinh tế và xã hội là những tài sản sinh lời
AMARTYA SEN

Amartya Sen, nhận giải Nobel Kinh tế năm 1998, đã được gọi là “sinh viên của thế giới đau thương”. Nghiên cứu của ông tập trung vào các vấn đề kinh tế ảnh hướng tới các cư dân nghèo nhất của thế giới: đói triền miên, mù chữ, tỉ lệ tử vong cao ở trẻ em, và bệnh dịch.

Trong 35 năm qua, ông đã công hiến tài năng nghiên cứu đáng kể của mình để giải quyết các vấn đề phát triển kinh tế tại các quốc gia nghèo.

Hình bìa sách “Development as Freedom” (Phát triển là tự do)

Trong cuốn sách mới nhất của ông, Phát triển là tự do, ông Sen định nghĩa phát triển là một “sự tăng cường tự do cho phép con người có được một cuộc sống mà họ có lý do để trân trọng.” Ông tin rằng các nhà kinh tế học đã coi trọng một cách sai lầm vào GDP với tư cách là một thước đo vàng cho phát triển, và do đó định nghĩa của ông còn đi xa hơn việc chỉ đơn giản là tối đa hoá thu nhập bình quân đầu người. Ông Sen lý luận rằng nếu thu nhập của một quốc gia tăng lên mà không đi kèm bởi các yếu tố khác cấu thành nên một mức sống cao hơn (ví dụ như tự do chính trị, tính sẵn sàng của các “sản phẩm xã hội” bao gồm giáo dục, chăm sóc y tế cho mọi công dân, và bảo vệ người dân khỏi đói và chết non) thì quốc gia đó chỉ đơn giản là giàu lên mà thôi. Đó không thực sự là “phát triển”.

Mặc dù nhiều nhà kinh tế học cho rằng thu nhập bình quân cao là một điều kiện tiên quyết cho việc hình thành nên sự phát triển, ông Sen chỉ ra rằng có nhiều ví dụ hoàn toàn phủ định quan điểm này. Một ví dụ như thế đó là tại bang Kerala của Ấn Độ, với tuổi thọ bình quân rất cao, tỉ lệ sinh thấp, và tỉ lệ mù chữ thấp khi so sánh với các quốc gia như Brazil, Nam Phi, và Gabon, là những quốc gia giàu có hơn rất nhiều. (Thật vậy, tuổi thọ của công dân Kerala cao hơn tuổi thọ của người Mỹ gốc Phi cho dù thu nhập bình quân chênh nhau tới 20 lần).

Tự do chính trị, kinh tế và xã hội thường là những tài sản có lời, ông Sen quả quyết. Ví dụ, bằng cách nới rộng tự do xã hội với việc cùng cấp cơ hội học tập (đặc biệt là dành cho phụ nữ) thường dẫn tới tăng thu nhập và giảm tỉ lệ tử vong ở trẻ em. Tương tự, tự do kinh tế thường dẫn tới tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh hơn, và rồi sau đó sẽ là nền tảng cung cấp các nguồn lực cần thiết cho giáo dục, chăm sóc y tế và những tài sản tương tự.

Có lẽ cái lãi thú vị nhất của tự do ông Sen nêu ra liên quan tới một công trình rất nổi tiếng của ông về mối quan hệ giữa đói kém và dân chủ. Mặc dụ đói kém xảy ra suốt trong tiến trình lịch sử và giờ đây vẫn còn khá phổ biến, ông Sen đã tổng hợp tài liệu và chỉ ra rằng đói kém chưa bao giờ xảy ra ở các nền dân chủ hoạt động tốt. Ông lập luận rằng một chính phủ được bầu chọn một cách tự do không thể cho phép người dân của họ bị đói trên diện rộng và vẫn kỳ vọng rằng họ sẽ được giữ chức trong thời gian dài. Do đó, một nền dân chủ không chỉ cung cấp cho công dân của nó tự do trong tiến trình chính trị mà còn cho họ một mức độ an ninh đủ cao khỏi những tranh dành chính trị tàn phá.

Những ký ức tuổi thơ của Sen về thời gian lớn lên dưới sự rình rập hàng ngày của nghèo đói tại khu Bengal, Ấn Độ, đã cho ông một sự cảm thông sâu sắc đối với những gì mà các quốc gia nghèo phải trải qua, nhưng ông không ủng hộ chung chung một sự chia sẻ tài sản từ người giàu sang người nghèo. Thay vào đó, ông Sen tập trung vào cung cấp cho người nghèo tự do sống một cách xứng đáng và tận hưởng công sức của mình. Trong khi điều này có thể khiến cho chi phí cho giáo dục, y tế hay bảo hiểm thu nhập tăng cao, ông lập luận rằng một người không thể sống một cuộc đời mỹ mãn lại đi nhận bố thí từ người khác. Quả thật, ông Sen đã ủng hộ một niềm tin truyền thống đó là chỉ có thể là chính phủ mới cung cấp được những lợi ích như vậy cho xã hội.

Mặc dù có những điểm còn tranh cãi trong các lập luận của ông, các nhà lý luận thị trường tự do sẽ tìm thấy nhiều điểm để khen trong cuốn sách tài tình và kích thích tư duy này.

© 2007-2015 Bản tiếng Việt TẠP CHÍ PHÍA TRƯỚC – www.phiatruoc.info






No comments: