Nguyễn Văn Tuấn
Thú Hai 27/9/2010
Tác giả Đoàn Khắc Xuyên trong bài Lỡ tàu trích câu của Bernard Tan (“Hễ người giỏi là chúng tôi (NUS) tiếp nhận, mời gọi”) làm tôi nhớ đến một câu nói ấn tượng khác của Chris Tan, nguyên Viện trưởng Viện Sinh học phân tử và tế bào (IMCB – Institute of Molecular and Cell Biology). Chris Tan, trong một bài viết về lịch sử thành lập của IMCB, cho biết rằng “Trong giai đoạn đầu, tôi phải đi lạy lục, vay mượn, thậm chí ‘ăn trộm’ nhân tài từ các nơi trên thế giới để gầy dựng nên IMCB như ngày nay”.
Tôi tự hỏi trong những người đã và đang lãnh đạo nền khoa học – giáo dục nước nhà, có được bao nhiêu người đi “lạy lục” cầu tài như Chris Tan. Với kinh nghiệm tiếp cận thực tế, tôi tự trả lời là “chẳng có ai”. Nói cho công bằng, các lãnh đạo giáo dục – khoa học Việt Nam cũng không thể đi “lạy lục” được, bởi vì vẫn còn đó chủ nghĩa lí lịch và chủ nghĩa Mao-ít (1).
Qua phát biểu của các quan chức đại học và qua tiếp xúc vài người tôi thấy các hiệu trưởng đại học lớn, các viện trưởng viện nghiên cứu chỉ là những người quản lí (manager) chứ không phải những chiến lược gia (strategist). Nhưng để đưa khoa học và giáo dục nước nhà lên, chúng ta cần chiến lược gia, những hiệu trưởng thực thụ. Thật ra, cũng không thể trách các hiệu trưởng và viện trưởng ở nước ta về cái tầm của họ, vì họ cũng chỉ là “sản phẩm” của lịch sử. Sau 2 thập niên bị cấm vận, giới khoa học Việt Nam bị cô lập, thiếu thông tin, kém tiếp cận với thế giới bên ngoài.
Trên danh nghĩa, chúng ta có vài trăm hiệu trưởng đại học, nhưng trong thực tế, chúng ta chỉ có 1 hiệu trưởng: đó là Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tất cả những chính sách, định hướng, thậm chí chuyện quản lí đại học và tuyển sinh, các hiệu trưởng không có quyền hành bao nhiêu, mà tất cả đều chịu sự chi phối/chỉ thị của Bộ trưởng. Cái vấn nạn giáo dục của nước ta là ở cái cơ chế tập trung quyền lực. Không ai có thể sáng tạo và phát huy sáng kiến trong cái cơ chế như thế được.
Do đó, tôi nghĩ khó mà so sánh chuyện cầu tài ở nước ta với vớiSingapore Singapore
Qua phát biểu của các quan chức đại học và qua tiếp xúc vài người tôi thấy các hiệu trưởng đại học lớn, các viện trưởng viện nghiên cứu chỉ là những người quản lí (manager) chứ không phải những chiến lược gia (strategist). Nhưng để đưa khoa học và giáo dục nước nhà lên, chúng ta cần chiến lược gia, những hiệu trưởng thực thụ. Thật ra, cũng không thể trách các hiệu trưởng và viện trưởng ở nước ta về cái tầm của họ, vì họ cũng chỉ là “sản phẩm” của lịch sử. Sau 2 thập niên bị cấm vận, giới khoa học Việt Nam bị cô lập, thiếu thông tin, kém tiếp cận với thế giới bên ngoài.
Trên danh nghĩa, chúng ta có vài trăm hiệu trưởng đại học, nhưng trong thực tế, chúng ta chỉ có 1 hiệu trưởng: đó là Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tất cả những chính sách, định hướng, thậm chí chuyện quản lí đại học và tuyển sinh, các hiệu trưởng không có quyền hành bao nhiêu, mà tất cả đều chịu sự chi phối/chỉ thị của Bộ trưởng. Cái vấn nạn giáo dục của nước ta là ở cái cơ chế tập trung quyền lực. Không ai có thể sáng tạo và phát huy sáng kiến trong cái cơ chế như thế được.
Do đó, tôi nghĩ khó mà so sánh chuyện cầu tài ở nước ta với với
Chúng ta không phải lỡ tàu 20 năm, mà đã lỡ tàu 35 năm. Chúng ta lỡ con tàu từ ngày chủ nghĩa lí lịch ngự trị trong giáo dục và học thuật. Thời gian 35 năm là dài hơn một thế hệ. Ngày nay, cứ mỗi 20 năm lượng tri thức khoa học tăng gấp đôi. Lỡ con tàu là một chuyện, nhưng hệ quả của nó đến tri thức còn nghiêm trọng hơn nữa. Nhìn như thế để thấy chúng ta đã tự đi lùi hơn một thế hệ ánh sáng.
Chú thích:
(1) Một điển hình về tư duy chủ nghĩa lí lịch có thể xem qua hai phát biểu mới đây trong Quốc hội. Ông Ksor Phước, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc của Quốc Hội, nói : “không tán thành việc cho phép công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài tham gia dự tuyển làm viên chức vì quan ngại có thể bị lợi dụng để thực hiện các hoạt động chống phá”. Còn Bộ trưởng Bộ Nội vụ Trần Văn Tuấn thì cho rằng : “Nếu quy định Việt kiều được dự tuyển viên chức được thông qua thì phải quy định rất cụ thể về ngành, nghề và xem xét cả quá trình làm việc cũng như nhân thân của người dự tuyển …”
---------------------
Đoàn Khắc Xuyên
Thứ Năm, 23/9/2010, 09:10 (GMT+7)
(TBKTSG) - “Bây giờ chúng ta mong muốn anh (Ngô Bảo) Châu về nước làm việc. Tại sao những người như anh ấy phải quay về Việt Nam Nam Nam Nam
Đó là những câu nói đượm buồn và đầy vẻ tiếc nuối cho chính đất nước chúng ta của Giáo sư Pierre Darriulat, một nhà vật lý hàng đầu quốc tế, Viện sĩ Viện Hàn lâm khoa học Pháp, người đã thành lập phòng thí nghiệm vật lý tia vũ trụ đầu tiên của Việt Nam đặt tại Viện Khoa học và kỹ thuật hạt nhân, đào tạo các nhà nghiên cứu trẻ về vật lý tia vũ trụ, người - như chính ông tự nói về mình - “đã sống ở Việt Nam hơn mười năm và đang cống hiến phần còn lại của cuộc đời tôi cho Việt Nam” (trả lời phỏng vấn báo Tuổi Trẻ Cuối Tuần ra ngày 12-9-2010). (*)
Bernard Tan, giáo sư - tiến sĩ, Trưởng khoa Công nghệ thông tin Đại học Quốc gia Singapore (NUS), Chủ tịch Hội Quản trị hệ thống thông tin quốc tế, giảng dạy tại nhiều đại học danh tiếng thế giới, và là biên tập viên một số tạp chí có uy tín về khoa học thông tin và khoa học quản lý, khẳng định: “Hễ người giỏi là chúng tôi (NUS) tiếp nhận, mời gọi”.
Ông cho hay: “Singapore
Với một nước nhỏ, dân số ít, phải kiên trì với chính sách này trong nhiều năm, Singapore
Tất cả những thông tin, ý kiến này thật ra không hoàn toàn mới. Nhiều người Việt Nam , nhà khoa học Việt Nam
Chúng ta nói rất hay khi mượn lại một câu của tiền nhân: “Hiền tài là nguyên khí quốc gia” và nói xong rồi thì chẳng có một kế hoạch thực hiện nào có hiệu quả cả. Nóng lòng thu hẹp khoảng cách với các nước phát triển trước ta, có người hô “phải đi tắt, đón đầu” mà không vạch ra con đường để đi tắt. Đi tắt, đón đầu mà không có tri thức thì rất dễ sụp hố. Như - chỉ để lấy ví dụ mới nhất - Vinashin muốn nhanh chóng phình to, trở thành tập đoàn đóng tàu có tên tuổi trong khi quản trị công ty kém cỏi, đã lâm cảnh phá sản và trở thành gánh nặng cho quốc gia, phải được Nhà nước giải cứu bằng tiền ngân sách.
Cho nên, từ muốn (ý chí chủ quan) đến biết (tri thức đúng, cần thiết) và hành động (có kế hoạch cụ thể, chặt chẽ chứ không phải là hô khẩu hiệu) để phát triển đất nước là những chặng đường không thể tùy tiện bỏ qua, làm liều, đặc biệt là khâu biết. Mà muốn biết thì phải học, phải mời người giỏi dạy cho và phải trọng dụng người giỏi.
Chân lý thật đơn giản như ông bà ta nói “muốn con hay chữ phải yêu lấy thầy”. Vậy mà trong thực tế, trong các nấc thang của bộ máy quản trị quốc gia, không phải bao giờ người ta cũng hành động như vậy. Nạn chạy chức chạy quyền, tay chân bè phái, đố kỵ và trù dập người tài, người cương trực là một bí mật mà ai cũng biết. Trong môi trường đó, liệu người tài và cương trực có thể tồn tại mà không đánh mất mình? Và ở phạm vi quốc gia, ai “quản trị các tài năng”?
“Việt Nam
Góp ý :
Nguyễn Văn
Tác giả Đoàn Khắc Xuyên trích câu của Bernard Tan, “Hễ người giỏi là chúng tôi (NUS) tiếp nhận, mời gọi” làm tôi nhớ đến một câu nói ấn tượng khác của Chris Tan, nguyên Viện trưởng Viện Sinh học phân tử và tế bào (IMCB – Institute of Molecular and Cell Biology). Chris Tan, trong một bài viết về lịch sử thành lập của IMCB, cho biết rằng “Trong giai đoạn đầu, tôi phải đi lạy lục, vay mượn, thậm chí ‘ăn trộm’ nhân tài từ các nơi trên thế giới để gầy dựng nên IMCB như ngày nay”. Tôi tự hỏi trong những người đã và đang lãnh đạo nền khoa học – giáo dục nước nhà, có được bao nhiêu người đi “lạy lục” cầu tài. Với kinh nghiệm tiếp cận thực tế, tôi tự trả lời là “chẳng có ai”.
Theo tôi thấy, tất cả các hiệu trưởng đại học lớn, tất cả các viện trưởng viện nghiên cứu chỉ là những người quản lý (manager) chứ không phải những chiến lược gia (strategist). Nhưng để đưa khoa học và giáo dục nước nhà lên, chúng ta cần chiến lược gia, những hiệu trưởng thực thụ. Thật ra, cũng không thể trách các hiệu trưởng và viện trưởng ở nước ta về cái tầm của họ, vì họ cũng chỉ là “sản phẩm” của lịch sử. Sau 2 thập niên bị cấm vận, giới khoa học Việt Nam bị cô lập, thiếu thông tin, kém tiếp cận với thế giới bên ngoài.
Trên danh nghĩa, chúng ta có vài trăm hiệu trưởng đại học, nhưng trong thực tế, chúng ta chỉ có 1 hiệu trưởng: đó là Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tất cả chính sách, thậm chí quản lý đại học và tuyển sinh, các hiệu trưởng không có quyền hành gì, mà tất cả đều chịu sự chi phối/chỉ thị của Bộ trưởng. Cái vấn nạn giáo dục của nước ta là ở cái cơ chế tập trung quyền lực, không ai có thể sáng tạo và phát huy sáng kiến trong cái cơ chế như thế được.
Do đó, tôi nghĩ khó mà so sánh với Singapore bởi vì cơ chế của họ thoáng hơn ta rất nhiều. Đó là môi trường tự do học thuật để nhà khoa học có thể phát huy tiềm năng của mình.
Theo tôi thấy, tất cả các hiệu trưởng đại học lớn, tất cả các viện trưởng viện nghiên cứu chỉ là những người quản lý (manager) chứ không phải những chiến lược gia (strategist). Nhưng để đưa khoa học và giáo dục nước nhà lên, chúng ta cần chiến lược gia, những hiệu trưởng thực thụ. Thật ra, cũng không thể trách các hiệu trưởng và viện trưởng ở nước ta về cái tầm của họ, vì họ cũng chỉ là “sản phẩm” của lịch sử. Sau 2 thập niên bị cấm vận, giới khoa học Việt Nam bị cô lập, thiếu thông tin, kém tiếp cận với thế giới bên ngoài.
Trên danh nghĩa, chúng ta có vài trăm hiệu trưởng đại học, nhưng trong thực tế, chúng ta chỉ có 1 hiệu trưởng: đó là Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tất cả chính sách, thậm chí quản lý đại học và tuyển sinh, các hiệu trưởng không có quyền hành gì, mà tất cả đều chịu sự chi phối/chỉ thị của Bộ trưởng. Cái vấn nạn giáo dục của nước ta là ở cái cơ chế tập trung quyền lực, không ai có thể sáng tạo và phát huy sáng kiến trong cái cơ chế như thế được.
Do đó, tôi nghĩ khó mà so sánh với Singapore bởi vì cơ chế của họ thoáng hơn ta rất nhiều. Đó là môi trường tự do học thuật để nhà khoa học có thể phát huy tiềm năng của mình.
---------------------
(*)
Giáo sư Pierre Darriulat:
Thứ Hai, 13/09/2010, 09:53 (GMT+7)
.
.
.
No comments:
Post a Comment