October 23 2023 10:16 AM
https://www.luatkhoa.com/2023/10/trinh-nguyen-hon-ai/
Khi
xa lánh chính trị và chuyên tâm kiếm tiền cũng không còn được yên.
https://www.luatkhoa.com/content/images/size/w2000/format/webp/2023/10/423974234.jpeg
Người mẫu
Ngọc Trinh. Ảnh gốc: VOV, Unsplash. Đồ họa: Hà Linh/ Luật Khoa.
“Chính trị”
có thể là từ cuối cùng mà một người muốn dùng để mô tả về Ngọc Trinh. Là một
nhân vật giải trí điển hình, hình ảnh Ngọc Trinh trên truyền thông gắn với hàng
hiệu đắt tiền, những bữa tiệc xa hoa và vô số scandal – những thứ tạo nên giới
showbiz ở khắp mọi nơi, và xa lạ với chính trị.
Nhưng
chính bởi thế mà việc bắt giữ Ngọc Trinh, với lý do thiếu thuyết phục về mặt
pháp lý, lại mang một hàm ý chính trị sâu sắc. [1]
Hãy bắt đầu
từ một giao kèo bất thành văn mà Ngọc Trinh là một bên liên quan.
Giao
kèo bất thành văn
Có một dấu
mốc quan trọng trong lịch sử đương đại Việt Nam đã thay đổi diện mạo của quốc
gia cộng sản này: Đổi mới năm 1986.
Kể từ thời
điểm này trở đi, những người kinh doanh không còn bị gọi là con buôn mà được
trang trọng gọi là doanh nhân. Một ngày đặc biệt đã được dành để tôn vinh họ;
và Đảng Cộng sản, như để trấn an những ai còn đang do dự trước lời hiệu triệu
làm giàu, đã dang tay chào mời doanh nhân gia nhập hàng ngũ của mình. [2] Câu
chuyện lâu đời về một cuộc xung đột không thể hòa giải giữa giai cấp tư sản và
giai cấp vô sản, hoặc giữa kẻ bóc lột và kẻ bị bóc lột, dần dần trở nên lỗi thời
trước một xã hội cuống cuồng kiếm tiền.
Kinh tế thị
trường kéo theo xã hội tiêu thụ. Cũng từ lúc này, người ta không còn phải giấu
diếm khi tiêu xài hay cảm thấy mặc cảm tội lỗi khi hưởng thụ vật chất, như những
gì bộ máy tuyên truyền và xã hội thiếu thốn bấy giờ đòi hỏi nơi họ. Trái lại, từ
lúc này, họ chỉ cảm thấy tội lỗi khi không kiếm đủ tiền để tiêu xài và hưởng thụ.
Các chuẩn
mực văn hóa cũng biến đổi theo. Giới showbiz ra đời và phát triển thay thế những
đoàn văn công quốc doanh, sản phẩm giải trí của họ khiến nền văn nghệ cách mạng
trở nên lạc lõng giữa công chúng. Nếu các cán bộ văn hóa cộng sản từng dán nhãn
đồi trụy những ai để tóc dài, mặc quần ống loe, không rõ họ sẽ dán nhãn gì khi
chứng kiến những hình tượng giải trí hiện nay?
Đã có một
giao kèo bất thành văn giữa đảng và dân chúng hàng chục năm qua: miễn sao đừng
dính tới chính trị, anh chị sẽ được an toàn để mà mặc sức kiếm tiền và hưởng thụ.
Ngọc Trinh
là kết quả không thể điển hình hơn của giao kèo này. Giỏi kiếm tiền, biết hưởng
thụ, lại lánh xa chính trị, Ngọc Trinh đã từng rất an toàn, cho đến một ngày.
Đảng
lật kèo
Thật khó để
xác định chính xác đâu là lúc đảng bắt đầu xem xét lại giao kèo này, nhưng thời
điểm Đại hội Đảng lần thứ XII năm 2016 khi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng loại bỏ
đối thủ chính trị quan trọng nhất của mình là Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng chắc chắn
là một mốc quan trọng. [3]
Là cây lý
luận mác-xít lão làng của đảng và luôn lo lắng đất nước “chệch hướng” hơn là “tụt
hậu”, sự thắng thế của TBT Nguyễn Phú Trọng đã phả hơi nóng ý thức hệ ngột ngạt
vào bầu không khí chính trị Việt Nam.
Ủng hộ nhiệt
thành cho công hữu, Nguyễn Phú Trọng luôn dè chừng kinh tế tư nhân và những biểu
hiện phái sinh của nó. Khi phát biểu chỉ đạo Hội nghị Trung ương 8 đầu tháng
này, ông Trọng không ngần ngại cảnh báo về nguy cơ Việt Nam chuyển đổi sang tư
bản chủ nghĩa. [4]
Bầu không
khí chính trị ngột ngạt ý thức hệ kích hoạt những động lực mới trong hệ thống
chính trị. Những ai trung thành với các nguyên tắc ý thức hệ sẽ được tưởng thưởng,
trái lại, những ai phớt lờ có thể bị coi là tự diễn biến, tự chuyển hóa.
Xu hướng
này biểu hiện rõ không đâu bằng ở bộ máy công an vốn có một nỗi ám ảnh kinh niên
về kẻ thù tiềm ẩn. Bộ máy này lại đang trở nên quyền lực hơn bao giờ hết khi trở
thành công cụ đắc lực cho một cuộc chiến quan trọng khác của TBT Trọng: đốt lò.
Một cách
công bằng, động thái này không chỉ đến từ cá nhân ông Nguyễn Phú Trọng, mà còn
thể hiện sự bất an của đảng trong một môi trường quốc tế đang thay đổi nhanh
chóng.
Đồng nhiệm
của ông Trọng ở Trung Quốc là Tập Cận Bình cũng đã phát động những chiến dịch
chính trị tương tự với những mục tiêu tương tự như kiềm chế kinh tế tư nhân, trừng
phạt xã hội dân sự, chấn chỉnh sinh hoạt văn hóa, loại bỏ ảnh hưởng tư tưởng
ngoại lai, nhằm mục đích giữ cho đất nước không bị chệch hướng ra khỏi khuôn mẫu
đồng phục của ý thức hệ cộng sản. [5]
Phiên bản
Tập Cận Bình ở Việt Nam cũng hành động tương tự, chỉ là với một độ trễ vài năm.
Vì
sao lại là Ngọc Trinh?
Nạn nhân đầu
tiên của giao kèo bị phá vỡ có lẽ là bà Nguyễn Phương Hằng, chứ không phải Ngọc
Trinh, dù rằng quá nhiều tình tiết xung quanh vụ việc của bà Hằng đã khiến công
chúng có thể bị phân tâm. [6]
Cả bà Nguyễn
Phương Hằng và Ngọc Trinh không chỉ thành công về tiền bạc mà còn có sức ảnh hưởng
với công chúng nữa, nhờ sự trỗi dậy của Internet và mạng xã hội. Nếu như trước
đây đảng có thể quyết định ai xuất hiện trước công chúng thông qua độc quyền
báo chí và truyền hình, thì giờ đây với Internet và mạng xã hội, đảng không còn
quyền lực độc tôn đó nữa. Sự thành công về tiền bạc bởi vậy có thể giúp một người
thỏa mãn được khao khát được chú ý và có sức ảnh hưởng.
Trong
một xã hội mà các lãnh đạo chính trị thường bị công chúng phớt lờ vì sự đơn điệu
buồn chán của họ, những người có sức ảnh hưởng với công chúng, mỗi lần
livestream có cả triệu người theo dõi, có thể đã bị diễn giải thành mối đe dọa
trước mắt hoặc tiềm ẩn đối với chế độ qua nhãn quan cảnh giác cách mạng của
công an.
Bất luận
có thực sự tin vào điều đó hay không, bộ máy an ninh vẫn muốn nhắc nhở công
chúng rằng ai mới là người quyền lực nhất của đất nước.
Với bà
Nguyễn Phương Hằng, đảng đã không giấu diếm lý do thực sự của việc bắt giữ là
“thách thức dư luận”, “thách thức chủ trương của Đảng”. [7] Với Ngọc Trinh, dù
nghe thật khó tin rằng Ngọc Trinh có thể là điều gì đó nguy hiểm cho chế độ và
Bộ Công an chắc cũng chẳng tin vào điều đó, song như đã nói, bộ máy an ninh đã
được cấp đủ động lực và quyền lực để tiến hành những vụ bắt giữ như vậy, nhân
danh bảo vệ những nề nếp của xã hội, cũng có nghĩa là để bảo vệ chế độ.
Sau
Ngọc Trinh là ai?
Nhiều người
hoặc không tin rằng đảng đã phá vỡ giao kèo hoặc chưa chuẩn bị cho điều này vẫn
cứ đi tìm các thuyết âm mưu và bám víu vào hy vọng rằng họ có thể tránh được số
phận tương tự như Ngọc Trinh.
Tuy nhiên,
dù lý do bắt giữ Ngọc Trinh có là gì đi chăng nữa, cuối cùng thì họ phải đối mặt
với một thực tế phũ phàng: lấy gì đảm bảo cho tự do và tài sản của họ nếu họ bị
bắt giữ vì một lý do mù mờ ở Việt Nam?
Hay cụ thể
hơn, ai sẽ giúp bảo vệ tự do và tài sản của họ trước một vụ bắt giữ tùy tiện của
một Bộ Công an siêu quyền lực? Một Viện Kiểm sát đóng vai trò như cấp dưới của
công an? Một tòa án vốn luôn đồng thuận với mọi cáo trạng từ Viện Kiểm sát, từ
công an đưa sang? Một hệ thống báo chí quốc doanh là công cụ chỉ ưa minh họa
hơn là phản biện quyết định bắt người của công an? Hay một cộng đồng mạng đầy rẫy
những kẻ phù thịnh, tự nguyện trở thành lá bài dư luận của công an, hả hê khi bất
kỳ người nổi tiếng nào bị bắt giữ mà chẳng màng lý do có chính đáng hay không,
chỉ để thỏa mãn những ẩn ức sâu kín của mình?
Khi suy
nghĩ như vậy họ sẽ nhận ra hóa ra lâu nay tất cả những gì lấy làm đảm bảo cho tự
do và tài sản của họ chỉ là một giao kèo bất thành văn giữa đảng và dân chúng,
mà họ chẳng có quyền để đàm phán nếu đảng muốn lật kèo.
Đó cũng là
lúc họ nên tự đưa ra quyết định cho mình.
----------------
Chú
thích
1. Công
Nguyên. (2023, October 20). Người mẫu Ngọc Trinh bị bắt. Thanhnien.vn;
https://thanhnien.vn. https://thanhnien.vn/nguoi-mau-ngoc-trinh-bi-bat-185231020022536712.htm
2. Trần Viết
Cường.. (2023). Kết nạp chủ doanh nghiệp tư nhân đủ tiêu chuẩn vào Đảng: Những
kết quả nổi bật. Xaydungdang.org.vn.
https://www.xaydungdang.org.vn/dang-vien/ket-nap-chu-doanh-nghiep-tu-nhan-du-tieu-chuan-vao-dang-nhung-ket-qua-noi-bat-15668
3. BBC
News Tiếng Việt . (2016, January 28). “Tôi bất ngờ vì được Đại hội tín nhiệm”
- BBC News Tiếng Việt. BBC News Tiếng Việt; BBC News Tiếng Việt.
https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam/2016/01/160128_congress_closing
4. Truyền
hình Quốc hội Việt Nam on TikTok. (2023). TikTok. https://www.tiktok.com/@quochoitv/video/7287617941128973575?_r=1&_t=8giGZJDwqmo
5. Hoàng Dạ
Lan. (2023, October 20). Tả, hữu và Tập Cận Bình. Luật Khoa Tạp Chí; Luật Khoa
tạp chí. https://www.luatkhoa.com/2023/10/ta-huu-va-tap-can-binh
6. Phan
Thương. (2023, September 22). Bị cáo Nguyễn Phương Hằng bị tuyên 3 năm tù.
Thanhnien.vn; https://thanhnien.vn. https://thanhnien.vn/bi-cao-nguyen-phuong-hang-bi-tuyen-3-nam-tu-185230922002430661.htm
7. “Các vụ
Nguyễn Phương Hằng, thao túng chứng khoán có tính chất thách thức pháp luật.”
(2022, March 31). VOV.VN. https://vov.vn/chinh-tri/cac-vu-nguyen-phuong-hang-thao-tung-chung-khoan-co-tinh-chat-thach-thuc-phap-luat-post934213.vov
No comments:
Post a Comment