Thượng
Karabakh : Khí đốt Azerbaijan và nguyên tắc toàn vẹn lãnh thổ, hai xiềng trói
chân Châu Âu
Minh Anh
- RFI
Đăng
ngày: 03/10/2023 - 14:18Sửa đổi ngày: 03/10/2023 - 14:19
Cuộc
tấn công chớp nhoáng của Azerbaijan nhằm vào Thượng Karabakh đã dẫn đến việc
tan rã nước cộng hòa tự phong và một làn sóng tị nạn. Trong thảm kịch này, cộng
đồng quốc tế, nhất là Pháp và Liên Hiệp Châu Âu bị chỉ trích có thái độ
« thờ ơ, thụ động », vào lúc người dân Armenia lo sợ một cuộc tấn
công khác của Azerbaijan, đặt lại vấn đề đường biên giới của chính đất nước Armenia.
Người
Arrménia di tản từ Thượng Karabakh đến làng Kornidzor, vùng biên giới Armenia,
ngày 29/09/2023. REUTERS - IRAKLI GEDENIDZE
Ngoại
trưởng Pháp Catherine Colonna hôm nay, 03/10/2023 đến thăm Erevan, nhằm tái
khẳng định « sự hậu thuẫn của nước Pháp về chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ
của Armenia ». Vì những lý do có mối liên hệ lịch sử - văn hóa lâu đời,
kết nối Pháp và Armenia, đương nhiên, Paris là thủ đô châu Âu được trông đợi
nhiều nhất trong hồ sơ Thượng Karabakh.
Chính
phủ Macron bị phe đối lập và một số nhà trí thức chỉ trích mạnh mẽ là không có
phản ứng tương xứng với hành động quân sự của Azerbaijan. Theo báo Pháp Le
Figaro, mối quan hệ tồi tệ mà tổng thống Pháp ông Emmanuel Macron duy trì với
các đồng nhiệm Nga Vladimir Putin và Thổ Nhĩ Kỳ Recep Erdogan cũng đã hạn chế
phần nào khả năng hành động của điện Elysée.
Hai
nguyên tắc đối lập
Nhưng
không chỉ có Pháp, Liên Hiệp Châu Âu cũng « vắng bóng » trong hồ sơ
này. Thông cáo của Liên Âu cho thấy có một phản ứng rất chừng mực khi dẫn lời
ngoại trưởng Pháp bày tỏ mong muốn có một « hành động ngoại giao quốc tế
trước việc Nga bỏ rơi Armenia », đồng thời lên án « sự đồng
lõa » của Nga mà không nêu đích danh Azerbaijan. Thông cáo của Liên Âu
cũng không nêu lên những hành động đáp trả chống lại Baku do bị một số nước
phản đối.
Bà
Marie Dumoulin, cựu ngoại giao Pháp, giám đốc chương trình Châu Âu mở rộng tại
Hội Đồng Đối Ngoại Châu Âu trên nhật báo công giáo La Croix, giải thích :
trái với Ukraina, tính chất phức tạp của hồ sơ Thượng Karabakh vấp phải hai
nguyên tắc đối ngược nhau trong luật pháp quốc tế : Quyền tự quyết của một
dân tộc và việc tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ của một quốc gia.
Chính
vì điều này mà không một nước nào trên thế giới dám công nhận nước cộng hòa tự
phong Artsakh sau thắng lợi của người Armenia trong cuộc chiến với Azerbaijan
hồi đầu thập niên 1990. Trong suốt ba thập niên, Azerbaijan luôn cho mình là
nạn nhân của việc nước cộng hòa tự phong này chiếm đóng một phần lãnh thổ,
ngoài vùng Thượng Karabakh, dẫn đến hệ quả là người dân Azerbaijan thời kỳ đó
buộc phải di tản ồ ạt.
Mọi
ý đồ đạt được một thỏa thuận đàm phán đều bị Armenia – khi ấy trong thế thượng
phong – bác bỏ. Đây thực sự là một sai lầm chính trị của người Armenia theo như
đánh giá của nhà địa chính trị học Didier Billion, Viện Quan Hệ Quốc Tế và
Chiến Lược IRIS trên tờ Midi Libre ngày 03/10/2023.
Khí
đốt : Một chiếc xiềng khác của châu Âu
Chỉ
có điều việc Nga bận tâm với cuộc chiến ở Ukraina, bỏ bê đồng minh Armenia đã
mang lại cho Azerbaijan một « thời cơ vàng » để thu hồi toàn bộ vùng
lãnh thổ mà Baku cho là thuộc chủ quyền của họ, và đó cũng là một chủ đề nhậy
cảm đối với nhiều nước châu Âu dù những nước này có bày tỏ sự đồng cảm đối với
lý lẽ của người Armenia Thượng Karabakh.
Tuy
nhiên, cũng trên tờ La Croix, nhà nghiên cứu Francis Perrin, cộng tác viên cho
Policy Center For The New South, và là giám đốc nghiên cứu Viện Quan Hệ Quốc Tế
và Chiến Lược, chính sự phụ thuộc vào khí đốt của Liên Âu vào Azerbaijan là
« một yếu tố » giải thích cho sự đáp trả yếu ớt của khối 27
nước.
Nhằm
đa dạng nguồn cung, tránh dùng khí đốt của Nga vì cuộc chiến Ukraina, Liên Hiệp
Châu Âu mùa hè năm 2022 đã đúc kết một thỏa thuận với Baku. Tính đến hôm nay,
EU đã nhập khẩu 12 tỷ mét khối khí đốt Azerbaijan và có thể sẽ đạt mức 20 tỷ
mét khối vào năm 2027. Đương nhiên, con số này vẫn còn quá ít so với mức 150 –
160 tỷ mét khối khí đốt mà Nga cung cấp cho EU trước khi có chiến
tranh.
Đối
với châu Âu lúc này, Azerbaijan là một phần giải pháp thay thế, tuy ít, nhưng
không thể bỏ qua, nhất là trong bối cảnh những biến động của thị trường khí đốt
có tác động mạnh lên mức giá điện trong khu vực. Do vậy, việc bỏ qua khí đốt
của Azerbaijan để đi tìm từ 10-20 tỷ mét khối ở nơi khác có lẽ sẽ là điều không
dễ.
Cuối
cùng, trong bối cảnh địa chính trị căng thẳng hiện nay, Liên Âu cũng khó mà
trừng phạt Azerbaijan. Quốc gia này là một nước cựu thành viên Xô Viết. Điểm
mặt Baku lúc này chẳng khác gì một lần nữa đẩy Azerbaijian vào vòng tay của
Matxcơva.
Dù
vậy, giới chuyên gia đều có chung một kết luận, đối với châu Âu, đang bị cuộc
chiến Ukraina đeo bám, rõ ràng tình hình ở Thượng Karabakh không hẳn là một ưu
tiên !
-----------------------------
Các
nội dung liên quan
Nước
Cộng hòa ly khai Nagorny-Karabakh tuyên bố tự giải thể đầu năm 2024
Thượng
Karabakh : Hàng nghìn người Armenia biểu tình ở Bruxelles tố cáo “sự đồng
lõa” của châu Âu
THƯỢNG
KARABAKH - THANH LỌC SẮC TỘC
Thượng
Karabakh: Hơn 70% cư dân đã di tản qua Armenia bất chấp lời kêu gọi ở lại của
Azerbaijan
No comments:
Post a Comment