‘Lên tiếng cho những điều
không thể nói được’, tác giả Na Uy Jon Fosse nhận giải Nobel
05/10/2023
https://www.voatiengviet.com/a/7298173.html
Tác giả và nhà viết kịch người Na Uy Jon Fosse đoạt
giải Nobel Văn học năm 2023 “vì những vở kịch và văn xuôi sáng tạo đã lên tiếng
cho những điều không thể nói được”, cơ quan trao giải cho biết hôm thứ Năm
(5/10).
https://gdb.voanews.com/4ceb294b-30a6-42dc-9ca4-785a52fd50a9_cx0_cy9_cw0_w650_r1_s.jpg
Tác giả-nhà viết kịch người Na Uy Jon
Fosse, người đoạt giải Nobel Văn học năm 2023
Sinh năm 1959 tại Haugesund trên bờ biển phía tây Na Uy, ông Fosse nổi
tiếng với các bộ phim truyền hình, mặc dù tác phẩm của ông bao gồm cả thơ, tiểu
luận, sách thiếu nhi và các bản dịch.
Tác phẩm của ông “chạm đến những cảm xúc sâu sắc nhất mà bạn có, những
lo lắng, bất an, những câu hỏi về sự sống và cái chết”, thành viên Viện Hàn lâm
Thụy Điển Anders Olsson nói.
“Nó có một loại tác động phổ quát đối với mọi thứ ông ấy viết, dù đó là
kịch, thơ hay văn xuôi, nó đều mang sức hấp dẫn của chủ nghĩa nhân văn căn bản”,
ông Olsson nói thêm.
Ông Fosse được coi là ứng cử viên lâu năm cho giải thưởng và là một
trong những ứng cử viên được yêu thích nhất năm nay về tỷ lệ bầu chọn. Ông cho
biết ông “choáng ngợp và có phần sợ hãi” trước giải thưởng.
“Tôi coi đây là một giải thưởng dành cho văn học mà mục tiêu trước hết
phải là văn học, không có sự cân nhắc nào khác”, ông nói trong một tuyên bố.
Ông Fosse đã nói rất nhiều về quá trình hồi phục sau cơn nghiện rượu và
cuộc đấu tranh để vượt qua nỗi lo lắng về mặt xã hội cũng như vai trò của đức
tin tôn giáo.
Ông Fosse cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Đội quân cứu tế Na Uy
vào năm 2021: “Có thể thoát khỏi chứng nghiện rượu, nhưng thật khó để chuyển từ
một cuộc sống bị thống trị bởi chứng nghiện sang một cuộc sống vì thứ gì đó
khác ngoài rượu dẫn dắt”.
Vào thời điểm đó, ông Fosse nói: “Việc cải đạo của tôi (sang Công giáo)
và việc tôi là một người Công giáo thực hành đã giúp ích cho tôi”.
Nhà văn 64 tuổi này là người Na Uy thứ tư và là người đầu tiên kể từ
năm 1928 đoạt giải Nobel văn học. Giải thưởng năm nay trị giá 11 triệu curon Thụy
Điển (khoảng 1 triệu USD).
Bước đột phá của ông Fosse với tư cách là một nhà viết kịch là vở kịch
năm 1996 “Nokon kjem til å komme” (“Ai đó sẽ đến” của Claude Régy ở Paris năm
1999).
Kiệt tác văn xuôi của ông là bộ ba cuốn sách “Septology” gồm bảy phần
được ông hoàn thành vào năm 2021 – “Det andre namnet” (“The Other Name” -
2019), “Eg er ein annan” (“I is Another” - 2020) và “Eit nytt namn” (“A New
Name” - 2021).
===========================
Nhà
văn Na Uy Jon Fosse đoạt Nobel Văn Học 2023
Thanh Hà - RFI
Đăng ngày: 05/10/2023 - 15:13
Ủy ban Nobel hôm 05/10/2023 thông báo giải thưởng
Văn Học 2023 vinh danh nhà văn người Na Uy Jon Fosse, 64 tuổi. Là tiểu thuyết
gia, nhà soạn kịch, nhà thơ, Jon Fosse được trao tặng giải thưởng cao quý
này bởi những tác phẩm của ông mang tính « tiên phong và nói lên
được những điều không thể nói lên thành lời ».
https://s.rfi.fr/media/display/393886b2-6370-11ee-b10a-005056a90284/w:980/p:16x9/000_33XH9DJ.webp
Nhà văn Na Uy Jon Fosse, Nobel Văn học
2023. AFP - BORIS ROESSLER
Năm 1983 Jon Fosse công bố cuốn tiểu thuyết đầu tiên mang tựa đề Đỏ,
Đen và trong tác phẩm đầu tay này, ông đã khẳng định văn phong riêng
biệt của mình. Cũng trong thập niên 1980-1990 qua tiểu thuyết La remise
à bateau và Melancholia ông đã nhanh chóng được xem
là một trong những cây bút lớn của văn đàn châu Âu.
Fosse đã tình cờ bước vào thế giới kịch nghệ mà như chính tác giả đã giải
thích : ông soạn kịch vì kế sinh nhai. Chẳng ngờ những vở kịch như là Một
ngày mùa hạ, Và Chúng ta mãi mãi bên nhau hay Tôi
là Gió đã đưa tên tuổi của ông đến với công chúng. Những tác phẩm này
đã được dịch ra khoảng 50 thứ tiếng khác nhau.
Văn phong và dòng sáng tác của ông gần gũi với cuộc sống hàng ngày, nơi
mà mỗi nhân vật có nhiều uẩn ức « không thể nói nên lời ». Tiểu
thuyết, thơ hay kịch của Jon Fosse nói về những gia đình tan vỡ, về nỗi cô đơn,
nhưng như Ủy ban Nobel ghi nhận « sức mạnh trong ngòi bút của tác giả
người Na Uy này là sự im lặng, là những gì không thể nói thành lời ».
Năm 2007 báo Anh Daily Telegraph bình chọn Fosse là một trong số 100
thiên tài của làng văn học đương đại trên thế giới.
======================================
.
Jon Fosse trở thành nhà văn Na Uy thứ tư nhận Nobel Văn chương
BBC News Tiếng Việt
5 tháng 10 2023, 20:23 +07
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c8078pxzqn5o
Giải Nobel Văn chương 2023 được trao cho Jon Fosse,
đưa ông trở thành nhà văn Na Uy thứ tư nhận giải thưởng cao quý này.
Trước Fosse có Bjørnstjerne Bjørnson (1903), Knut
Hamsun (1920) và Sigrid Undset (1928) là các khôi nguyên Nobel Văn chương ở
quốc gia ít dân tại vùng Bắc Âu.
Hiện có 5,4 triệu dân, Na Uy đã có tới 13 giải Nobel trong các
ngành khác nhau.
Jon Fosse, năm nay 64 tuổi, sinh ra ở vùng bờ biển phía Tây Na Uy
và sáng tác nhiều kịch, tiểu thuyết, thơ, tiểu luận, sách thiếu nhi. Ông
cũng dịch sách văn học nước ngoài sang tiếng Na Uy mới -Nynorsk.
Tiểu thuyết đầu tay của ông là Raudt, svart (Đỏ, Đen), ra mắt năm
1983. Vở kịch đầu tiên của ông là Og aldri skal vi skiljast (Và chúng ta sẽ
không bao giờ chia tay), được biểu diễn lần đầu vào 1994.
Tác phẩm của ông “A New Name: Septology VI-VII” được Anders Olsson,
chủ tịch Ủy ban Nobel Văn chương ca ngợi là “tác phẩm lớn” của Fosse.
Đây là tác phẩm được vào chung kết giải International Booker Prize của
Anh Quốc năm 2022.
Sống với cội nguồn
Văn và kịch của Jon Fosse, “bám rễ sâu trong ngôn ngữ và thiên
nhiên Na Uy”, ông Olsson ca ngợi.
Sinh ra trong gia đình theo đạo Lutheran, ông cải đạo theo Công
giáo La Mã, từng nghiện rượu tới mức suýt chết vì ngộ độc cồn, ông
kết hôn ba lần và có sáu con.
Fosse "trao tiếng nói cho những điều không thể nói ra
lời", các bình luận ghi nhận.
Nữ nhà văn Na Uy đầu tiên được Nobel, bà Sigrid Undset cũng đặt
các tác phẩm của mình trong dòng văn hóa dân gian truyền thống và
truyện thần thoại Na Uy.
Giải Nobel có trị gíá 11 triệu đồng kronor của Thuỵ Điển,
bằng 1 triệu USD, do nhà sáng chế Thụy Điển Alfred Nobel lập ra.
Viện Hàn lâm Thuỵ Điển trao các giải Nobel Văn chương và khoa
học, còn giải Nobel Hòa bình lại do Na Uy trao.
Huy chương Nobel bằng vàng 18 carat và lễ trao giải được tổ
chức hàng năm vào tháng 12.
Năm ngoái, nữ nhà văn Pháp Annie Ernaux được Viện Hàn lâm Thụy
Điển trao giải Nobel Văn chương cho tài năng viết sách về vùng biển
Normandy, quê của bà ở phía Tây Bắc nước Pháp.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/0e53/live/3590c610-6383-11ee-b330-9502c89ceec4.jpg
Sách của Jon Fosse
================================================
Nobel Văn Chương 2023: Nhà văn, kịch tác gia Na Uy Jon Fosse
Người Việt
October 5,
2023
https://www.nguoi-viet.com/tin-hot/nobel-van-chuong-2023-nha-van-kich-tac-gia-na-uy-jon-fosse/
STOCKHOLM, Thụy Điển (NV) – Tác giả, nhà soạn kịch
và thi hào người Na Uy Jon Fosse được vinh danh với giải Nobel Văn Chương 2023.
Viện Hàn Lâm Thụy Điển hôm Thứ Năm, 5 Tháng Mười cho biết đó là nhờ “những
vở kịch và văn xuôi đổi mới mang lại tiếng nói cho những thứ không thể diễn tả
bằng lời”.
Ngoài giải thưởng, Fosse còn nhận được 11 triệu kronor Thụy Điển (gần
$1 triệu).
https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2023/10/GettyImages-1707919466-696x464.jpg
Nhà văn Jon Fosse người
Na Uy trong bức hình chụp hôm 21 Tháng Mười, 2021 (Hình: JESSICA GOW/TT NEWS
AGENCY/AFP/Getty Images)
Ông thừa nhận “bị choáng ngợp tới nỗi hốt hoảng” trước giải thưởng.
Những người đoạt giải trước đây – được trao cho sự nghiệp của một nhà
văn, chứ không phải một cuốn sách – gồm có Toni Morrison, Doris Lessing,
Gabriel Garcia Marquez và Bob Dylan.
Ra đời vào năm 1959, Fosse đã viết 40 vở kịch cùng với tiểu thuyết, tiểu
luận, sách thiếu nhi và bản dịch.
https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2023/10/GettyImages-1707907269-768x476.jpg
Một số tựa sách của
Jon Fosse được trưng bày trong buổi công bố nhà văn đoạt Giải Nobel Văn Chương
2023 hôm 5 Tháng Mười, 2023 (Hình: JONATHAN NACKSTRAND/AFP/Getty Images)
Viện Hàn Lâm Thụy Điển cho biết ông “kết hợp bản chất nền tảng Na Uy với
kỹ thuật về nghệ thuật” và được tán dương vì đã “phơi bày cốt lõi của sự lo lắng
và mâu thuẫn trong con người” trong các tác phẩm.
Các tác phẩm của ông được dịch sang nhiều thứ tiếng trên khắp thế giới
và ông cũng nhận được nhiều giải thưởng quốc tế.
Ban tổ chức cho biết Fosse có thể được so sánh với
các văn sĩ vĩ đại trước đây như đồng hương Na Uy Tarjei Vesaas cũng như Samuel
Beckett, Thomas Bernhard, Georg Trakl và Franz Kafka.
“Mặc dù Fosse có góc nhìn tiêu cực với những người đi trước, nhưng tầm
nhìn ngộ đạo đặc biệt của ông không thể nói là dẫn đến thái độ coi nhẹ thế giới
theo chủ nghĩa hư vô.
“Quả thực, có sự ấm áp và hài hước tuyệt vời trong tác phẩm của ông,
cũng như sự mong manh ngây ngô trước những hình ảnh rõ ràng về những gì nhân loại
trải qua,” Giải Nobel viết trên mạng xã hội.
Họ nói rằng tiểu thuyết của ông “được gọt đẽo rất nhiều theo phong cách
mang tên ‘Fosse tối giản'”.
Họ nói thêm: “Fosse trình bày những tình huống hàng ngày dễ dàng nhận
ra trong cuộc sống.”
Các giải thưởng Nobel, được trao từ năm 1901, công nhận những thành tựu
về văn chương, khoa học, hòa bình và sau này bổ túc thêm kinh tế.
Giải thưởng văn chương được trao cho “người tạo ra tác phẩm xuất sắc nhất
trong lãnh vực văn chương theo chiều hướng lý tưởng”, theo di chúc năm 1895 của
doanh nhân, nhà từ thiện người Thụy Điển Alfred Nobel.
Không có danh sách rút gọn công khai cho Giải Văn Chương, nhưng Salman
Rushdie, Can Xue, Margaret Atwood và Haruki Murakami được cho là những ứng cử
viên tiềm năng khác.
Năm ngoái, nhà văn người Pháp Annie Ernaux giành chiến thắng vì điều mà
hội đồng đánh giá là một tác phẩm “không khoan nhượng” kéo dài 50 năm, khám phá
“cuộc sống được đánh dấu bằng sự bất bình đẳng to lớn về giới tính, ngôn ngữ và
giai cấp.” (TTHN)
No comments:
Post a Comment