Thấy
gì từ việc Mỹ và Đảng Cộng sản Việt Nam trở nên gần gũi?
13/09/2023
Mỹ tiếp cận
Việt Nam qua kênh đảng và Đảng Cộng sản thể hiện vai trò cầm trịch trong quan hệ
với Mỹ cho thấy niềm tin giữa Mỹ và Đảng Cộng sản ‘lên cao chưa từng thấy’ và
nó cũng đề cao tính chính danh của Đảng Cộng sản trong mắt người Mỹ, theo các
nhà phân tích.
https://gdb.voanews.com/01000000-0aff-0242-c1e7-08dbb1f91ba4_w650_r1_s.jpg
Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng chủ trì lễ tiếp đón Tổng
thống Mỹ Joe Biden tại Phủ Chủ tịch hôm 10/9
Ông Joe Biden không phải là tổng thống Mỹ đầu
tiên đến thăm Việt Nam kể từ khi hai nước bình thường hóa quan hệ nhưng là tổng
thống Mỹ đầu tiên đến thăm theo lời mời của tổng bí thư Đảng Cộng sản là ông
Nguyễn Phú Trọng. Việc tiếp đón và làm việc với ông Biden ở Việt Nam cũng mang
nặng tính đảng thay vì theo nghi thức thông thường giữa nhà nước với nhà nước.
Đón ông Biden đón tại sân bay là người chuyên
trách về quan hệ giữa đảng với các đảng phái nước ngoài là ông Lê Hoài Trung.
Chủ trì nghi lễ tiếp rước và hội đàm ông Biden là Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng
trong khi Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng – người tương nhiệm với ông Biden – không
có mặt. Sau lễ đón, hai bên rời Phủ Chủ tịch sang Trụ sở Trung ương Đảng để hội
đàm. Tham gia thành phần hội đàm phía Việt Nam bên cạnh ông Trọng là những ủy
viên Bộ Chính trị cao cấp nhất của Đảng như bà Trương Thị Mai, thường trực Ban
bí thư, và ông Tô Lâm, bộ trưởng Bộ Công an. Tuyên bố nâng cấp quan hệ hai nước
lên đối tác chiến lược toàn diện được hai ông Biden và ông Trọng, thay vì là
hai nguyên thủ, đưa ra trong buổi họp báo sau cuộc hội đàm.
‘Tính chính danh của Đảng’
Trao đổi với VOA, Tiến sỹ Zachary Abuza, người
theo dõi chính trị Việt Nam tại trường Chiến tranh Quốc gia, Chương trình
Nghiên cứu An ninh thuộc Đại học Georgetown ở thủ đô Washington D.C., nhận định
rằng nếu so với chuyến thăm của Tổng thống Barack Obama hồi năm 2016 khi hai nước
còn là quan hệ đối tác toàn diện, chuyến thăm này của ông Biden để nâng cấp
quan hệ lên đối tác chiến lược toàn diện là ‘chuyện của Đảng’.
“Hãy nhìn xem ai là người ngồi hai bên ông Trọng
trong cuộc hội đàm với Tổng thống Biden? Bà Trương Thị Mai, thường trực Ban bí
thư, và ông Tô Lâm, người có trách nhiệm giữ vững quyền lực cho Đảng,” Tiến sỹ
Abuza chỉ ra.
“Nó thể hiện sự chấp nhận thực tế (của người Mỹ)
về chế độ chính trị của Việt Nam – điều mà giới lãnh đạo Việt Nam rất muốn,”
ông nói và nhấn mạnh điều này đã xảy ra từ lúc ông Obama tiếp ông Trọng ở Nhà
Trắng hồi tháng 7 năm 2015.
Học giả này cho rằng chính quyền ông Biden đã
tận dụng kênh đảng trong quan hệ với Việt Nam vì nếu không làm như thế ‘sẽ là
ngu ngốc’ vì quan hệ qua kênh đảng là ‘một trong những đòn bẩy chính của Bắc
Kinh với Hà Nội’.
Việt Nam cũng muốn nhân cơ hội này thể hiện
vai trò lãnh đạo tuyệt đối của Đảng Cộng sản và nhấn mạnh tầm ảnh hưởng cá nhân
của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, nhà nghiên cứu Hoàng Việt, giảng viên Đại học
Luật thành phố Hồ Chí Minh, nhận định với VOA.
“Có lẽ Việt Nam muốn nhấn mạnh rằng dù khác biệt
về thể chế như vậy nhưng Việt Nam muốn Mỹ tôn trọng thể chế của Việt Nam,” ông
giải thích.
“Trước đây vai trò và vị thế của Việt Nam với
Mỹ khác nên phải theo đúng nghi lễ là thể hiện vai trò chủ tịch nước, nhưng lần
này rõ ràng vai trò Việt Nam đã khác và dấu ấn cá nhân của ông Trọng trong tiến
trình này cũng khác,” ông nói thêm màn Mỹ tiếp xúc của ông Biden ở Hà Nội ‘đem
đến cho Đảng Cộng sản tính chính danh’.
Vượt qua trở ngại
Giáo sư Abuza chỉ ra giới lãnh đạo cộng sản ở
Hà Nội ý thức được rằng ‘Mỹ xem Việt Nam là một đối tác quan trọng trong khu vực’
và tranh thủ việc ‘đối đầu với Trung Quốc thì không có đảng nào trong Quốc hội
Mỹ phản đối mặc dù luôn có những chỉ trích Hà Nội về nhân quyền’.
Theo lời vị giáo sư này thì Việt Nam đã vươn
lên trở thành một ‘nền kinh tế trung bình’ và ‘trở nên tự tin hơn’.
Về phía Washington, ông cho rằng chính quyền
Biden ‘đã làm rất tốt việc thuyết phục Đảng Cộng sản Việt Nam rằng Washington
tôn trọng chế độ chính trị và không thúc đẩy cách mạng màu ở Việt Nam’.
“Washington cũng đã cố gắng rất nhiều để không
gây áp lực lên Hà Nội phải làm những việc gây thù địch với Bắc Kinh,” ông nói
thêm và cho rằng với chuyến thăm này của ông Biden, lòng tin giữa Mỹ và Việt
Nam ‘lên cao chưa từng thấy’.
Trước giờ, Đảng Cộng sản vẫn xem một trong những
nguy cơ lớn nhất dẫn đến việc mất chế độ là ‘diễn biến hòa bình’ từ ‘các thế lực
thù địch được Mỹ hà hơi tiếp sức’. “Bản thân Việt Nam đã nhiều lần thể hiện sự
nghi ngại rằng Mỹ sử dụng những tổ chức trá hình để can thiệp vào công việc nội
bộ của họ. Đó là một trong những trở ngại rất lớn ngăn cản Việt Nam và Mỹ phát
triển quan hệ,” giảng viên Hoàng Việt lập luận
“Thế nhưng với việc Tổng thống Biden trong
chuyến thăm vừa rồi cùng Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng thiết lập quan hệ đối tác
chiến lược toàn diện sẽ báo hiệu Việt Nam sẽ thay đổi rất nhiều trong cách tư
duy đối với Mỹ,” ông nói. (8:05)
“Từ nay về sau tư duy diễn biến hòa bình sẽ
phai nhạt trong tâm trí một số lãnh đạo Việt Nam.”
Mỹ cũng đã thể hiện thái độ không dung túng
cho việc bạo loạn lật đổ ở Việt Nam, ông Việt chỉ ra và dẫn chứng sau vụ bạo động
đẫm máu ở Đắc Lắc hồi đầu tháng Sáu mà phía Việt Nam cáo buộc ‘có thành phần ở
Mỹ đứng sau chỉ đạo’, Đại sứ Mỹ Marc Knapper đã hứa ‘sẽ điều tra và truy tìm những
kẻ đứng sau’ và ‘Mỹ lên án hành động này’.
‘Bắc Kinh không vui’
Việc Washington từng bước phát triển quan hệ với
Việt Nam qua kênh đảng ‘chắc chắn sẽ làm Bắc Kinh không vui’, cả Giáo sư Abuza
và Thạc sỹ Hoàng Việt đều đồng ý. Trước giờ kênh Đảng là cách tiếp cận chủ chốt
của Bắc Kinh trong quan hệ với Việt Nam. Các quan chức Đảng hai nước thường
xuyên có các cuộc tiếp xúc, trao đổi và học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau.
Tổng bí thư Trọng đã bỏ rất nhiều thời gian và
công sức xây dựng mối quan hệ giữa hai đảng cộng sản, ông Abuza nói và dẫn chứng
ông Trọng là nhà lãnh đạo đầu tiên được ông Tập Cận Bình mời sang Trung Quốc hồi
tháng 10 năm ngoái ngay sau Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc và ông đã đem theo
đến 6 ủy viên Bộ Chính trị sang Bắc Kinh.
Ông chỉ ra bà Trương Thị Mai mới đây cũng đã gặp
ông Tập. Toàn bộ các ủy viên Bộ Chính trị của Việt Nam và những người đồng cấp
của họ phía Trung Quốc thường xuyên gặp nhau và cho rằng ‘đó chính là ưu tiên
trong chính sách đối ngoại của ông Trọng’.
Theo lời ông thì mặc dù Hà Nội ‘chắc chắn
không thể nào được Bắc Kinh gật đầu để nâng cấp quan hệ với Mỹ’ nhưng ‘ông Trọng
không thể nào đi đến bước này nếu ông không tự tin rằng Bắc Kinh sẽ không trừng
phạt Việt Nam’.
“Tôi nghĩ Việt Nam muốn thể hiện với Bắc Kinh
rằng họ có đường lối độc lập. Việc tuyên bố giữa ông Trọng và ông Biden toàn bộ
chỉ tập trung vào khía cạnh kinh tế, thay vì khía cạnh an ninh, là có lý do của
nó,” ông giải thích. “Đó là điều mà Bắc Kinh có thể thông cảm cho dù họ không
thích.”
Về phần mình, Thạc sỹ Hoàng Việt chỉ ra tuyên
bố chung Trọng-Biden dù không nhắc chữ nào đến Trung Quốc nhưng ‘vẫn thấy bóng
dáng Trung Quốc ở đằng sau’, chẳng hạn như nhấn mạnh ‘đối tác chiến lược toàn
diện vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững’.
“Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược Mỹ-Trung
diễn ra quyết liệt như vậy và Việt Nam được Bắc Kinh coi là nằm trong vùng ảnh
hưởng của họ mà lại thúc đẩy quan hệ với Mỹ thì chắc chắc họ không hài lòng,”
ông nói và cho rằng ‘chắc chắn sẽ luôn sử dụng kênh đảng để tác động đến chính
sách đối ngoại của Việt Nam’.
Giảm nhẹ nhân quyền?
Tuy nhiên, việc Mỹ làm thân với Đảng Cộng sản
Việt Nam cũng có cái giá của nó là vấn đề dân chủ, nhân quyền, theo lời Giáo sư
Abuza.
“Mặc dù chính quyền Biden có tuyên bố là dân
chủ và nhân quyền là sẽ thành tố chủ chốt trong chính sách đối ngoại của họ
nhưng trong quan hệ với Việt Nam việc này đã được giảm nhẹ,” ông nói. “Cạnh
tranh chiến lược và đa dạng hóa chuỗi cung ứng là ưu tiên cao hơn nhiều đối với
Mỹ.”
Trước chuyến thăm của ông Biden, giáo sư Abuza
từng hy vọng Việt Nam sẽ trả tự do nhà bất đồng chính kiến Phạm Đoan Trang
nhưng điều này đã không xảy ra. Điều này cho thấy ‘Việt Nam không quy phục áp lực
của Mỹ’ và việc nâng cấp quan hệ với Mỹ sẽ khiến giới lãnh đạo Hà Nội, vốn đã
không bị chính quyền Mỹ xem xét nhiều về thành tích nhân quyền kể từ năm 2017,
‘ngày càng mạnh bạo trong việc đàn áp’.
Bất chấp những điều này, Thạc sỹ Hoàng Việt bày tỏ hy vọng sau bước nâng cấp
quan hệ cho dù quá khứ đau thương và bang giao đầy khó khăn giữa hai nước, quan
hệ Việt-Mỹ ‘từ giờ trở đi sẽ phát triển mạnh mẽ’.
No comments:
Post a Comment