Phát
triển kinh tế : Ấn Độ thu hẹp khoảng cách với Trung Quốc
Thanh Hà - RFI
Đăng ngày: 12/09/2023 - 15:25
GDP đầu người
còn thấp hơn so với của Trung Quốc 5 lần, tăng trưởng của Ấn Độ năm nay qua mặt
Trung Quốc. Đầu tư trực tiếp nước ngoài rút khỏi Hoa Lục, New Delhi được coi là
một điểm đến an toàn với nhân công rẻ. Trong một thập niên, thủ tướng Modi khai
thác tất cả những lợi thế ngoại giao và chiến lược để thu hẹp khoảng cách với
Trung Quốc.
Ảnh minh họa
: Một tấm biển in hình thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, trước thềm Hội nghị thượng
đỉnh G20 diễn ra ở New Delhi, ngày 08/09/2023. REUTERS - ANUSHREE FADNAVIS
Thượng đỉnh G20 vừa khép lại và được đánh giá là một
thành công lớn của New Delhi cả về ngoại giao và kinh tế. Trong hai ngày họp 09 và 10/09/2023, Ấn Độ, Mỹ, Ả Rập Xê Út, Các Tiểu
Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất, Liên Âu, Pháp, Đức và Ý đã ký kết thỏa thuận ghi
nhớ phát triển một mạng giao thông kết nối Ấn Độ với Trung Đông và châu Âu. Đây
được xem là một dự án « cạnh tranh với Con Đường Tơ Lụa » của
Trung Quốc. Thắng lợi thứ nhì là khác với thượng đỉnh Bali-Indonesia năm 2022,
lần này Ấn Độ đã thuyết phục được các bên để ra được một thông cáo chung của
G20.
Đánh đổi kinh tế lấy thắng lợi ngoại giao
Văn bản này đã tránh trực tiếp lên án Nga xâm
lược Ukraina, mà chỉ nói một cách chung chung là G20 chống đối bất kỳ một quốc
gia nào « dùng vũ lực xâm chiếm lãnh thổ của một nước có chủ quyền ». Giới
quan sát ghi nhận, thủ tướng Modi dùng « đòn thương mại, gắn kết Ấn
Độ với khối phương Tây để đổi lấy sự im lặng của khối này trên hồ sơ
Ukraina » và nhiều vấn đề nhậy cảm khác nữa.
Dù vậy trên đài RFI Việt ngữ, Olivier
Guillard, thuộc trung tâm nghiên cứu về châu Á CERIAS đại học Québec-Montréal
kiêm giám đốc cơ quan tư vấn Crisis24-GardaWorld đánh giá G20 là « tủ
kính » phô trương những thành công của ông Modi vào lúc New Delhi vừa được
Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế IMF khen ngợi là « ánh sáng mang lại tăng trưởng cho
thế giới » :
Olivier Guillard : « Hội nghị thường niên này là một cơ hội rất quan trọng đối với Ấn
Độ để quảng bá hình ảnh của nền kinh tế thứ 5 toàn cầu. New Delhi muốn chứng
minh tiếng nói của Ấn Độ càng lúc càng được lắng nghe, đặc biệt là trong vùng
Thái Bình Dương. Ấn Độ cũng là một đối tác thương mại hàng đầu đối với châu Âu
cũng như là Bắc Mỹ và châu Á. (…) Quốc gia Nam Á này đang dẫn đầu trong một số
lĩnh vực kinh tế. Tham vọng của New Delhi là trở thành một đầu tàu của các quốc
gia phương nam và nhất là Ấn Độ có thể là nhịp cầu giữa các nền kinh tế phát
triển và các nước nghèo ».
Một sự phục thù ?
Năm nay Ấn Độ đã qua mặt Trung Quốc trở thành
nước đông dân nhất địa cầu. Chênh lệch khoảng 3 triệu dân chỉ là một giọt nước
tại hai quốc gia mà mỗi bên có dân số hơn một tỷ, nhưng chỉ số này báo trước
dân Trung Quốc đang già đi. Hậu quả kèm theo là về lâu dài Trung Quốc sẽ mất một
lực lượng lao động dồi dào. Trái lại, Ấn Độ từng bước trở thành nguồn cung cấp
nhân lực cho thế giới. Nhân công tại tại đây rẻ, mức lương trung bình chỉ bằng
1/3 so với tại Hoa Lục hay Hồng Kông.
Nhìn đến một chỉ số khác là năng suất lao động,
trong ba thập niên, New Delhi mặc cảm thua kém nước láng giềng sát cạnh. Nhưng
theo báo cáo của Ngân Hàng Thế giới từ cuối 2022, Ấn Độ lật ngược thế cờ :
năng suất lao động tại Ấn Độ tăng 3,4 % trong lúc tại Trung Quốc là 1,2 %.
Kinh đô của công nghệ tin học
Trong những thập niên 1990-2020 Bangalore đã
trở thành « kinh đô » về tin học trên thế giới, là chiếc nôi đào tạo
không biết bao nhiêu chuyên gia trong ngành. Tháng 7/2023, nhân sự kiện thủ tướng
Modi công du nước Pháp, đại sứ Ấn Độ tại Paris Jawed Ashraf ghi nhận « Ấn
Độ là tâm điểm của cuộc cách mạng công nghệ kỹ thuật số toàn cầu ». Các
dịch vụ trong lĩnh vực này tương đương với 8 % GDP, mỗi năm Ấn Độ thu về 90 tỷ
đô la nhờ « xuất khẩu » các dịch vụ tin học cho thế giới. New Delhi
giải thích, lĩnh vực này năng động đến mức công nghệ số và tin học là « điểm
tựa cho phép các ngành công nghiệp xe hơi và dược phẩm của Ấn Độ phát triển ».
Trong 9 năm qua (2014-2023) tổng sảm phẩm nội
địa Ấn Độ đã được nhân lên gần gấp đôi, đang từ 2.000 tỷ đô la đã tăng lên tới
3.750 tỷ. Thêm vào đó từ hai năm trở lại đây Ấn Độ là điểm đến của các nhà đầu
tư nước ngoài. Đó là những điểm son cho phép thủ tướng Narendra Modi tự
tin ra tranh cử nhiệm kỳ thứ ba.
Olivier Guillard : « Đầu
2024 đánh dấu 10 năm Narendra Modi lên cầm quyền. Đấy là cả một đoạn đường rất
dài. Những thăm dò dư luận gần đây nhất cho thấy phần lớn công luận vẫn muốn
ông đảm nhiệm thêm một nhiệm kỳ thủ tướng thứ ba và họ cho rằng ông đã làm được
việc. Đương nhiên, kết quả chưa được hoàn hảo cả về mặt hành chính lẫn về phía
những xung đột giữa các tôn giáo … thế nhưng nhìn chung những thành tích về
kinh tế của ông khá tốt và công luận có cảm tưởng có người thực sự điều hành đất
nước. (...) Về phát triển chậm trễ so với Trung Quốc, thì khoảng cách còn
khá lớn giữa hai quốc gia châu Á này. Cách biệt đó không thể được xóa đi ngay
trong một hay hai nhiệm kỳ. Nhưng phải nhìn nhận là dưới thời thủ tướng Modi, Ấn
Độ đã có nhiều bước tiến đáng kể về phát triển kinh tế để đưa hàng triệu người
ra khỏi cảnh bần cùng. Cũng chính ông chủ trương đổi mới hình ảnh của nền kinh
tế Nam Á này với hy vọng thu hút đầu tư nước ngoài, biến Ấn Độ thành một đối
tác uy tín hơn trong mắt các doanh nghiệp phương Tây ».
Bắt kịp Trung Quốc : đường còn dài
Với tỷ lệ tăng trưởng 7-8 %, Ấn Độ vừa qua mặt
nước Anh để trở thành nền kinh tế lớn thứ 5 toàn cầu, rồi vì tình hình địa
chính trị, Ấn Độ trở thành đối tác kinh tế và thương mại quan trọng thứ nhì của
Nga tại châu Á, chỉ sau có Trung Quốc. Một số nhà quan sát cho rằng, chỉ 50 năm
nữa Ấn Độ có triển vọng trở thành nền kinh tế thứ ba thế giới, sau Mỹ và Trung
Quốc. Nhưng để đạt được giấc mơ đó Ấn Độ phải vượt qua nhiều trở ngại mà đầu
tiên hết là những vấn đề cơ bản.
Đành rằng đã trở thành nước đông dân nhất địa
cầu, nhưng vẫn có hơn một nửa dân số Ấn Độ sống dưới ngưỡng nghèo khó. Hơn 8 %
dân số Ấn Độ thất nghiệp và tỷ lệ tăng trưởng 7 hay 8 % một năm chưa đủ để tạo
công việc làm cho đội ngũ hơn 12 triệu thanh niên hàng năm gia nhập thị trường
lao động. Ấn Độ cũng là một trong những quốc gia mà phụ nữ ít đi làm nhất trên
thế giới (8 %).
Về mậu dịch, xuất khẩu của Ấn Độ tương đương với
2 % kim ngạch toàn cầu trong lúc mà Trung Quốc là nguồn cung ứng đến gần 16 %
cho toàn thế giới.
Ngoài ra để soán ngôi Trung Quốc trở thành
« công xưởng thế giới », trước hết Ấn Độ cần giải quyết vấn đề điện lực,
phải bảo đảm cho các nhà máy không bị mất điện trong lúc mà công suất điện của Ấn
Độ chỉ bằng 1/6 so với nước láng giềng sát cạnh.
Ấn Độ cũng là một trong những quốc gia có hệ
thống cầu đường tệ hại nhất trên thế giới. Theo thẩm định của Ngân Hàng Thế Giới,
New Delhi cần đầu tư thêm 830 tỷ đô la một năm để khắc phục nhược điểm này. Trước
mắt những điều kiện hiện tại chưa cho phép thủ tướng Modi huy động đến hàng
trăm tỷ đô la một năm để phát triển cơ sở hạ tầng.
Mối đe dọa Trung Quốc
Bên cạnh đó giới quan sát đồng loạt cho rằng,
ngoài những yếu tố kinh tế chưa cho phép Ấn Độ trở thành một « Con Cọp »
châu Á, thì còn có những rào cản mang tính « địa chính trị ». Thách
thức lớn nhất là Trung Quốc.
Harsh V. Pant, giáo sư quan hệ quốc tế tại trường
King’s College, Luân Đôn ghi nhận, Bắc Kinh « liên tục thách thức
New Delhi bằng nhiều cách và đây là mối đe dọa chính về mặt chiến lược »
chi phối Ấn Độ.
Đe dọa đó không chỉ thu gọn ở tranh chấp biên
giới trên bộ giữa hai nước mà còn liên quan luôn cả đến những mối bang giao
liên tục được mở rộng giữa Bắc Kinh với những quốc gia sát cạnh Ấn Độ như là
Sri Lanka hay Pakistan.
Chính vì mối đe dọa Trung Quốc này mà Ấn Độ đã
« trông cậy nhiều vào đối tác với Matxcơva ». Theo giáo sư Pant, điều
này giải thích một phần việc từ tháng 2/2022 chính quyền Modi tránh lên án Nga
xâm chiếm Ukraina nhất là khi mà Matxcơva lại là nguồn cung cấp chính về vũ khí
và dầu hỏa cho Ấn Độ. New Delhi cần có năng lượng rẻ để phát triển kinh tế.
Thêm vào đó, chiến tranh Ukraina, thắt chặt
thêm quan hệ giữa Bắc Kinh-Matxcơva đó là điều mà Ấn Độ không mong muốn như ghi
nhận của giáo sư Isabelle Saint-Mézard đại học Paris 8.
Trong mắt nhà nghiên cứu Olivier Guillard đây
lại càng là động lực thúc đẩy thủ tướng Modi mở rộng quan hệ với Hoa Kỳ và tìm
kiếm thêm nhiều đối tác khác từ Nhật Bản đến Úc hay Pháp :
Olivier Guillard : « Ấn Độ luôn chủ trương một thế giới đa phương và đã luôn
bác bỏ mô hình lưỡng cực – cho dù trong quá khứ Ấn Độ đã từng thiên về phía
Matxcơva hơn là về phía Washington. Tuy nhiên từ 25 năm trở lại đây New Delhi
đã mở rộng bang giao chứ không chủ tập trung vào một vài quốc gia như trước và
trong chiều hướng đó Ấn Độ đã sưởi ấm quan hệ với Mỹ trong tất cả các lĩnh vực,
từ kinh tế đến ngoại giao và kể cả quốc phòng. Song Ấn Độ dưới thời nào đi
chăng nữa thì cũng không quên những người bạn cũ, tôi muốn nói đến Matxcơva.
Riêng với Trung Quốc, đây là một mối bang giao mang tính tình thế. Cho đến rất
gần đây căng thẳng New Delhi- Bắc Kinh lại dấy lên vì tranh chấp lãnh thổ ở đường
biên giới, vì bản đồ tiêu chuẩn 2023 của Trung Quốc… »
Jean-Joseph Boillot chuyên nghiên cứu về Ấn Độ
và cố vấn kinh tế của Viện Quan Hệ Quốc Tế và Chiến Lược Pháp, trên báo Bỉ
L’Echo tuy nhiên lưu ý : thúc đẩy bang giao với Hoa Kỳ, tham gia đối thoại
an ninh Bộ Tứ QUAD (Mỹ Úc, Nhật và Ấn Độ), nhưng Ấn Độ tránh để bị lệ thuộc vào
Washington, tránh tham gia mặt trận chống Trung Quốc. New Delhi không có tên
trong liên minh quân sự AUKUS (Mỹ, Anh và Úc).
Một cường quốc kém cỏi
Nhà nghiên cứu này nêu bật một nghịch
lý : Ấn Độ là một « cường quốc kém cỏi ». « Yếu » cả
về kinh tế lẫn quân sự nên chọn giải pháp « trung lập » trên bàn cờ
quốc tế. Hai chữ « trung lập » ở đây phải hiểu theo nghĩa, New Delhi
muốn có tất cả : vừa muốn tranh thủ lợi thế về kinh tế và thương mại với đối
tác quan trọng nhất là Trung Quốc, vừa muốn có vũ khí của Nga và phương Tây để
tự vệ, vừa muốn mua dầu hỏa của Nga với giá rẻ …
Ấn Độ đặt mình vào vị trí then chốt trong chiến
lược Ấn Độ-Thái Bình Dương của Mỹ, mua chiến đấu cơ Rafale của Pháp nhưng mặt
khác New Delhi cũng là thành viên tích cực trong các khối BRICS và của Tổ Chức
Hợp Tác Thượng Hải.
No comments:
Post a Comment