Thà
khóc trong Mercedes còn hơn cười trên xe đạp
Bình luận của Trần Mai
2023.03.09
Mặt trời ở đâu không thấy nổi vì khắp trời chỉ
toàn ánh nắng trắng lóa như muôn vàn vụn thủy tinh sắc nhói. Đôi kính mát đen
ngòm cũng không cản hết tia tử ngoại đâm như kiếm vào tròng mắt khiến nó chói
lòa đến nỗi chỉ muốn nhắm kín lại để bảo vệ. Áo khoác dày, găng tay, tất chân
và giày, mũ bảo hiểm dày cộp cũng không cản được bao nhiêu sức nóng dữ dội. Những
trận gió Lào nóng khủng khiếp như trong luyện ngục thỉnh thoảng tràn tới khiến
không khí rung rinh và gây ra những ảo ảnh như mặt đường phía trước có những
vũng nước nhấp nhoáng. Nắng nóng rút cạn sinh lực tận từng lỗ chân lông, cảm tưởng
như các chất dịch trong cơ thể đều đông đặc lại.
Một phụ nữ đi xe đạp qua một căn biệt
thự mới xây ở Nghệ An năm 2020 (minh hoạ) .
AFP
Miền Tây Nghệ An, chó ăn đá gà ăn sỏi
Từ 6h 30 sáng, chúng tôi cố gắng chạy xe được
dài thêm chút nào hay chút nấy để sớm tới được điểm đến trong hành trình, nhưng
khí hậu của vùng miền Tây Nghệ An mùa gió Lào khiến chỉ đến 13h 30 thì cả bọn
kiệt sức. Lao xe vào chiếc quán đầu tiên trông có vẻ mát mẻ bên đường, cởi tháo
hết khăn áo găng mũ chống nắng, uống liền một lúc hai ly nước mía đầy mới có cảm
giác máu trong người đã loãng và chảy trở lại. Không thể nhìn ra ngoài trời,
chúng tôi gục ngay bên chiếc bàn nhựa nho nhỏ màu xanh của quán, thiếp đi ngay
tại trận.
Chủ quán không nói gì mà để mặc chúng tôi ngủ gục đến mấy tiếng. Chắc bà đã quá
quen với cảnh những người nơi khác đến, không biết lượng sức mình mà dang đầu
chạy xe đường dài giữa trưa trong thời tiết này.
Mãi đến gần 4 giờ chiều, nắng dịu bớt, chúng
tôi mới lại có thể leo lên chiến mã tiếp tục hành trình. Vậy mà xa xa trên những
ngọn đồi tròn thấp ủm như bát úp, vẫn lấp ló những chiếc nón trắng di động giữa
những luống chè cùm cụm xanh biếc.
Nhà máy, xí nghiệp ở vùng này rất ít.
Chẳng hiểu sao người ta có thể sống nổi quanh
năm ở nơi đây, giữa những trận gió Lào mà chỉ nếm một lần đã đủ khiếp đến già.
Tôi hỏi bâng quơ với bạn mình như thế. Bạn tôi
trả lời đơn giản nhưng ngẫm lại thật đúng là chân lý:
-Họ sinh ra lớn lên, quê hương bản quán dòng họ ở đây. Bảo đi đâu khó lắm!
Đi luôn thì đúng là khó, nhưng để cho những
người đang ở lại có một điều kiện sống tốt hơn, như buổi trưa gió Lào có thể
chui vào phòng bật máy lạnh nằm ngủ đến tận chiều tối, khi mặt trời đã chui về
sau núi ngủ và bớt thiêu đốt mặt đất, thì những người trẻ khỏe không còn cách
nào khác là phải đi làm ăn xa. Phổ biến là họ đi biền biệt vài chục năm, đến
già mới quay lại về quê cha đất tổ.
“Được” tiếng là vùng có những làng tỷ phú giàu
nhất Việt Nam, nơi kiều hối mỗi năm những người lao động xa xứ gửi về lên tới
hàng trăm triệu USD (Nghệ An khoảng 500 triệu USD năm 2022, chiếm hơn một nửa tổng
thu ngân sách toàn tỉnh 2022), nhưng Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình… không bao giờ
là vùng đất có thể thu hút người ngoài đến làm ăn sinh sống, do khí hậu quá khắc
nghiệt, đất đai khô cằn.
Bức ảnh dưới đây có thể giúp quý bạn hình dung
một phần về sự mâu thuẫn này:
Một góc làng tỷ phú Đô Thành, huyện
Yên Thành tỉnh Nghệ An. Hình: VietnamNet
Một thành phố nhỏ san sát biệt thự chen chúc,
nhưng chỉ đi mấy bước ra ngoài làng thì vẫn là ruộng lúa không phì nhiêu, ngay
sát đó là núi. Đó chính là làng tỷ phú của Việt Nam, làng Đô Thành huyện Yên
Thành tỉnh Nghệ An, nơi tất cả các gia đình trong làng đều có ít nhất một người
đi lao động xa xứ, cá biệt có những nhà tất cả con trai, con gái, dâu, rể… đều
đi, đến 10 người.
Ở tất cả các vùng trọng điểm xuất khẩu lao động,
những gia đình có nhiều con cái đi lao động nước ngoài bất kể hợp pháp hay
không hợp pháp, đều có đời sống kinh tế khá hẳn lên sau một thời gian. Họ có thể
đập ngôi nhà lụp xụp xây nhà mới khang trang, mua sắm tất cả các vật dụng sinh
hoạt cần thiết và đắt tiền. Người lớn tuổi có thể ngừng công việc làm ruộng hay
đi biển vất vả mà ít tiền để ở nhà nghỉ ngơi.
Và nuôi dạy cháu chắt thay cha mẹ chúng-họ đều
đã ở nước ngoài.
8 tiếng làm ở Việt Nam được 200.000 đ-300.000 đ, ở
Nhật nhân lên 6 lần
“Một ngày mất 8 tiếng làm ở Việt Nam chỉ có thể
đem về 200.000 – 300.000 đồng còn ở Nhật con số này được nhân lên hơn 6 lần”.
Đó là quảng cáo của một doanh nghiệp chuyên
đưa lao động xuất khẩu dạng thực tập sinh kỹ thuật sang Nhật (tức không có tay
nghề, sẽ được đào tạo trước khi đi, hoặc chỉ làm những việc chân tay như phụ hồ,
bốc vác, làm việc ở nông trại..v.v). Nó đánh thẳng vào trọng tâm và rất thực tế.
Cạnh đó là bức ảnh về những thắng cảnh đặc chất Nhật, như dòng kênh hai bên rợp
hoa anh đào hồng như thế ngoại đào viên, những khu làng cổ be bé xinh xinh như
bức tranh anime ngoài đời thực, ngọn Phú Sĩ tuyết trắng xóa như những tấm
poster quảng cáo du lịch, những đường phố nhà cao tầng san sát và ánh đèn đủ
màu lấp lóe như một hộp ngọc xếp đặt ngăn nắp…
Cả về vật chất lẫn tinh thần, chúng đều khiến
dậy lên trong lòng hàng ngàn thanh niên khao khát được đặt chân đến nơi ấy. Vừa
được đi nước ngoài, trải nghiệm cuộc sống xứ lạ, vừa có một khoản dành dụm để
xây nhà, lấy vợ, hoặc làm ăn sau khi về nước… còn gì bằng nữa chứ?
Hãy gõ vào Google “Tuyển lao động sang Nhật”,
quý vị sẽ hình dung được một phần cơn sốt hừng hực này.
Nếu ở lại Việt Nam thì đi đâu?
Con đường phổ biến nhất là vào Bình Dương, Đồng
Nai, Long An, Tiền Giang… làm công nhân trong khu chế xuất, khu công nghiệp.
Nhưng hai năm dịch dã đã khiến doanh nghiệp đóng cửa hàng loạt. Hậu COVID, chiến
tranh Nga-Ukraine lại khiến một loạt doanh nghiệp nữa cắt giảm lao động vì
không tìm được đơn hàng mới.
Chỉ từ tháng 9/2022 đến tháng 1/2023 đã
có gần 550.000 lao động tại 1.300 doanh nghiệp bị giảm giờ làm hoặc ngừng việc
(số liệu từ Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam). Số này tập trung ở ngành dệt may,
da giày, chế biến gỗ, chủ yếu ở phía Nam. Đây là những ngành thâm dụng lao động,
thu hút rất nhiều lao động phổ thông hoặc tay nghề thấp ở các tỉnh. Những doanh
nghiệp còn đang… ngáp ngáp cũng bị cắt đơn hàng rất nhiều khiến không có công
việc cho công nhân tăng ca, trong khi lương tăng ca vốn là khoản thu nhập rất
đáng kể mà công nhân mong đợi.
Tính chung hai tháng đầu năm 2023, cả nước có
51.400 doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh có thời hạn, ngừng hoạt động chờ làm
thủ tục giải thể hoặc hoàn tất thủ tục giải thể. Bình quân một tháng có 25.700
doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường.
Ở chiều ngược lại, chỉ có gần 38.000 doanh
nghiệp thành lập mới hoặc quay trở lại hoạt động trong hai tháng đầu năm (Tổng
cục Thống kê tháng 2/2023).
Doanh nghiệp “chết” thì lấy đâu ra việc cho
công nhân làm?
Cái chết bi thảm của 39 người Việt trong
container bịt kín ở Anh năm 2019 khi cố vượt biên sang Anh tuy không
đủ sức ngăn cản toàn bộ những ai đang phải đau đáu mưu sinh nhưng chắc chắn vẫn
làm nản lòng một số người muốn chọn con đường phi chính thống sang nước ngoài.
Đám tang của hai nạn nhân người Nghệ
An chết trong xe container đông lạnh bị phát hiện tại Anh năm 2019. AFP
Những yếu tố đó cộng lại khiến người dân nhiều
nơi vô cùng mừng rỡ đón tin Chính phủ đặt mục tiêu xuất khẩu 110.000 người lao
động trong năm 2023. Thiếu điều họ “reo lên một mình như nói cùng dân tộc/Hạnh
phúc là đây cơm áo đây rồi” (bài thơ của Chế Lan Viên tả tâm trạng Hồ Chí Minh
khi tiếp nhận được Luận cương Lê-nin. Trong nguyên bản, chữ đầu tiên là “Bác”).
Đó là những cảnh đời thực khi nỗi lo buồn và
niềm vui ngấm ngầm đan xen: cha mẹ cầm cố nhà cửa đóng tiền thế chân cho con ra
đi, biết chắc ít nhất ba năm nữa không gặp mặt; vợ bế con tiễn chồng, nước mắt
giàn giụa; người ra đi cố nện bước mạnh hơn và không quay đầu lại. Nhưng trong
tim ai cũng lấp lánh tia hy vọng về ngôi nhà kiên cố khang trang, trong tủ đầy
sữa cho con, tết đến có thể sắm cho mình chiếc áo mới, biếu bố mẹ món
quà…
Bất chấp bao nhiêu cười cợt, thương hại hay
khinh rẻ về việc đem bán sức lao động phổ thông cho người khác làm giàu trên đất
nước họ, bị gọi là “nô lệ lao động” hay “lao nô”, thì những chàng trai cô gái
thanh xuân vẫn ra đi. Ai dám nói trong trái tim và trí óc của họ đang chứa những
gì? Tiền bạc, đời sống cho hiện tại, sự đảm bảo cho tương lai, kỹ năng, kiến
văn, lối sống, kiến thức, ý chí quyết thay đổi cuộc đời… có thể là tất cả.
Họ quần quật bốc vác sắt thép, phụ hồ trộn bê
tông khuân cột xi măng trên công trường. Trồng trọt trong trang trại. Tận tụy
chăm sóc người già, chăm chút bữa ăn cho gia đình người khác trong khi chính
con cái mình ở nhà thèm đến đứt ruột một bữa cơm mẹ nấu. Nước mắt, mồ hôi, máu,
cả tủi nhục. Nhưng họ chịu đựng tất cả để có một ngày thực hiện được những gì
đã ước mơ. Cho dù ước mơ đó chỉ là miếng cơm manh áo cho gia đình, nhưng ai dám
cười nó không cao cả và vĩ đại?
Sự khinh bỉ và căm phẫn nếu
có, phải dành sự căm phẫn cho những kẻ đã gián tiếp đẩy hàng trăm ngàn thanh
niên vào kiếp “lao nô”. Cũng chính là những kẻ đã ăn sập cái đất nước Việt Nam
thảm thương bằng tham nhũng, hối lộ, ăn trên những xác người.
Ai đẩy hàng triệu thanh niên Việt Nam vào kiếp “lao
nô”?
Theo Kết quả điều tra PCI năm 2021 của
Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, có đến 41,4% doanh nghiệp phải
“bôi trơn” cho bộ máy thẩm tra xét duyệt khi đầu tư hoặc kinh doanh, như đăng
ký doanh nghiệp, tiếp cận mặt bằng sản xuất kinh doanh.
Con số giai đoạn 2010 -2015 là 60%.
Tỉ lệ bôi trơn cao nhất là trong thanh tra xây
dựng (khoảng 67,22%) và cấp giấy phép kinh doanh có điều kiện (khoảng 61,36%),
cụ thể là quản lý thị trường, thanh tra môi trường, thuế, thanh tra phòng cháy
chữa cháy và đất đai.
Còn Báo cáo của Ban chỉ đạo Trung ương về chống
tham nhũng, tiêu cực cho biết qua thanh tra, kiểm toán năm 2022 đã kiến nghị xử
lý tài chính thu hồi gần 82,6 ngàn tỷ đồng và gần 1.000 ha đất. 539 đảng viên bị
kỷ luật do tham nhũng, cố ý làm trái. Kỷ luật 47 cán bộ diện Bộ Chính trị, Ban
bí thư quản lý; 2 phó thủ tướng, 3 thứ trưởng và tương đương bị cho thôi chức,
miễn nhiệm 3 chủ tịch HĐND, UBND tỉnh…
Số tiền trên mới chỉ là
phần rất nhỏ của hiện trạng tham nhũng lộng hành khắp đất nước, trong mọi lĩnh
vực, mọi cấp. Doanh nghiệp không thể làm ăn nếu không biết hối lộ, chịu hối lộ.
Người ta nói trong số vốn chi xuống để làm đường giao thông, chỉ có 40% là ra tới
mặt đường, tức 60% đã bị các cấp các ngành liên quan thi nhau ăn hết trước khi
biến thành nhựa đường, xi măng… Nhưng doanh nghiệp không thể làm ăn không có lời,
vậy chỉ có cách tìm mọi cách cắt giảm các khoản chi cho người lao động.
Tiền lương công nhân thấp đến mức chỉ đủ tồn tại.
Hàng chục năm hết liên đoàn nọ đến ngành kia lên tiếng về tăng lương, phúc lợi,
chỗ ở miễn phí cho công nhân, nhưng mãi mãi chỉ là ba xạo, hứa hão. Trong thời buổi này, không còn câu gì dối trá, khốn
nạn như câu “Giai cấp công
nhân là giai cấp tiên phong của cách mạng”. Cái giai cấp tiên phong đó mấy chục năm nay lay lắt tồn tại, hiện tại
tối tăm và tương lai mù mịt.
Làm thùng nhân sang Anh trồng cần. Làm thuyền
nhân trên thuyền cao su vượt eo biển Manche bất chấp sóng to gió lớn
và nước lạnh. Làm “lao nô” ở khắp các nước.
Hên thì đổi đời. Xui thì đổi kiếp.
Người dân còn có chọn lựa nào nữa không? Sao họ
phải chọn con đường lương thiện khi khắp nơi trên đầu họ là bọn quan chức tham
nhũng sâu dân mọt nước?
Thà khóc vì buồn trong xe Mercedes còn hơn khóc vì đói trên xe đạp.
______________
Tham khảo:
https://vnexpress.net/hon-nua-trieu-lao-dong-bi-giam-gio-lam-ngung-viec-4574697.html
https://quochoitv.vn/goc-nhin-hom-nay-414-doanh-nghiep-phai-boi-tron-dau-tu
-----------------------------------------------------------------
* Bài viết không thể hiện quan điểm của Đài Á Châu Tự Do.
No comments:
Post a Comment