20/05/2022
https://www.danchimviet.info/ukraine-mot-cuoc-chien-khac/05/2022/26192/
Tượng hữu
nghị ở trung tâm Kiev. Ảnh AFP
Tới nay, quân
đội ukraine đã đẩy lui quân Nga ra khỏi những vùng bị tạm chiếm trong thời
gian vừa qua, ra xa tới cả năm mươi km. Thành phố bắt đầu hoạt động trở lại,
tuy chưa đầy đủ, chỉ mới năm ba mươi phần trăm. Đổ nát hảy còn ngổn ngang vì
chưa kịp thu dọn.
Nhưng đó
là dấu hiệu cho thấy Poutine đã không chiếm được Ukraine như ông ta ước tính.
Có người nói ngay từ buổi đầu Poutine đã thua và cái mất lớn nhứt của ông ta là
uy tín của một vị lãnh tụ một đại cường nguyên tử. Theo nhà văn nga
Andreï Kourkov thì Poutine đã thật sự chết rồi về mặt chánh trị. Nhưng nay thì
Poutine lại chết một lần nữa về mặt văn hóa. Poutine và Nga mất sạch ở Ukraine
.
Hai nhà thơ
Một buổi
sáng Nga chưa oanh tạc, thành phố Odessa yên tỉnh . Tuyết vừa tan . Pho tượng
nhà thơ Alexandre Pouchkine (1799-1837) hiện rõ trên nền trời trong xanh.
Pouchkine là nhà thơ Nga đã phải rời bỏ Saint-Péterstrasbourg trốn xuống tận bờ
biển Đen, sanh sống ở đây suốt sáu năm dài vì những lời thơ của ông xúc phạm tới
Nga hoàng . Mà xưa nay, văn chương Nga vẫn thường nhằm công kích cấp lãnh đạo,
từ thời quân chủ như vua chúa, qua thời cộng sản như Tổng Bí Thư đảng, Chánh trị
Bộ, Trung ương đảng, … Dĩ nhiên, Pouchkine làm thơ bằng tiếng Pháp vì thuở đó,
vua chúa, giới Quí tộc, giới Thượng lưu Nga đều nói và viết tiếng pháp . Tiếng
Nga chỉ lưu hành trong lớp dân nhà quê của Nga mà thôi .
Chính
Napoléon đã làm cho người ta thấy tiếng Pháp tuyệt đẹp nhưng với dân Nga, ông
là kẻ xâm lược . Nhà thơ Pouchkine giựt mình thức tỉnh khi nhận thấy mình nói
và viết cùng thứ tiếng của kẻ xâm lược . Từ nay, ông bắt đầu nói và viết bằng
thứ tiếng của chính ông . Tiếng nga . Sau ông, trào lưu văn học Nga bắt đầu.
Nhưng thật trớ trêu khi tiếng Nga ở Ukraine ngày nay lại là tiếng nói của kẻ
xâm lược . Và người ukraine cũng bắt đầu thật sự giác ngộ . Họ trở về nói và viết
bằng tiếng của mình . Tiếng ukraine !Thật tội nghiệp khi thấy nhiều người
đã phải cố gắng vận dụng tối đa số vốn từ ngữ bằng tiếng ukraine để nói chuyện
. Đối với họ, quả thật đây là cả một thứ địa chấn nội tâm . Nhưng đây thật sự
là một nhu cầu để tách bạch họ là người Ukraine . Hoàn toàn không có gì liên hệ
với Nga nữa.
Ở Ukraine
giờ đây, sau những oanh kích, tấn công bằng súng đạn là cả một trận chiến cuồng
nhiệt về văn hóa.
Từ khi
Liên-xô sụp đổ, Ukraine trở thành quen thuộc với tiếng nga trong đời sống hằng
ngày, nhứt là ở các vùng Đông-Nam và chạy dài lên Đông-Bắc, dân chúng gần như
chỉ nói tiếng Nga. Cả ông Tổng thống Zelensky vẫn cảm thấy thoải mái hơn khi
nói chuyện bằng tiếng Nga. Tuy nhiên, còn vài thành phố và phần lớn ở nhà quê,
dân chúng lại nói một thứ tiếng như tiếng địa phương, « surjik » .
Chữ « surjik » có nghĩa là một thứ bánh mì làm bằng nhiều thứ bột
khác nhau và ngũ cốc, một thứ tiếng kết hợp tiếng Nga với thổ ngữ bằng văn phạm
Ukraine . Một thứ tiếng « lai căng » ! Người nga cho rằng đây
chỉ là thứ tiếng nói của dân nhà quê .
Tiếng Nga
cáo chung nhường chỗ cho tiếng Ukraine vì tự nó không diễn tả được tình cảm và
bản sắc của người Ukraine . Sẽ không còn ai dùng tiếng Nga nữa . Cả trong gia
đình mà trước đây tiếng Nga đã quá thông dụng . Mọi người, bất kỳ thuộc sắc tộc
nào, đều nói và viết tiếng ukraine, tiếng của Tarass Chevtchenko (1814-1861),
nhà thơ lớn của Ukraine .
Ngoài tiếng
nói, xứ sở còn là một linh hồn. Từ nay, các thư viện Ukraine xếp nhà thơ
Pouchkine và sách vở tiếng Nga vào thể loại văn chương ngoại quốc . Tuổi trẻ sẽ
lớn lên trên một đất nước hướng về Tây Âu, tuy chúng nó là người của Đông Âu .
Người Nga hay Ukraine, giờ đây không còn quan trọng nữa vì cuộc chia tay thuộc
diện thuần văn hóa .
Sau cách mạng
Maidan, qui chế địa phương về tiếng Nga đã bị Quốc hội xóa bỏ gây ít nhiều ảnh
hưởng khó khăn cho những vùng phía Nam và phía Đông Ukraine nơi tiếng nga là
ngôn ngữ chánh lưu hành . Từ 2014, đời sống văn hóa Ukraine đã được Ukraine hóa
. Luật pháp bắt buộc các cơ quan hành chánh phải dùng tiếng Ukraine là quốc ngữ.
Báo chí, TV thay thế tiếng Nga bằng tiếng Ukraine . Trong trường học, tiếng
Ukraine được dạy là tiếng mẹ đẻ, là quốc ngữ. Trẻ con đi học nói chuyện với
nhau bằng tiếng Ukraine mặc dầu cha mẹ chúng nói tiếng Nga. Nhưng không ai cho
đó là sự phân biệt đối xử vì nó hoàn toàn do sự đồng thuận vô cùng rộng rãi,
trên khắp cả nước, với nhiều chủng tộc và nhứt là tiếng Nga đã là thứ tiếng
song hành với tiếng Ukraine suốt thời gian dài .
Trước diễn tiến này, Poutine lấy làm căm tức vô
cùng. Và điều này cũng là lý do để Poutine xua quân qua đánh chiếm Ukraine hôm
24/02 vừa qua. Nhưng chiến
tranh đã chấp cánh cho nhà thơ Chevtchenko. Những người Ukraine nói tiếng Nga
nay quay lại với tiếng Ukraine . Nhiều người vì mới nói tiếng Ukraine lần đầu
tiên nên nói như người mới tập nói . Phản ứng chối bỏ tiếng Nga mạnh
nhứt ở những người mà Poutine cho rằng ông tiến
đánh Ukraine để giải phóng họ. Thế mà giải phóng ở đây không đem lại
hệ quả nào khác hơn là làm cho người dân thấy bản sắc địa phương hiển lộ rõ hơn
trước kia. Poutine thường lên án Lê-nin đã khai sanh ra nước Ukraine chớ trước
kia là đất nước của Nga. Nhưng nay chính Poutine làm cho dân Ukraine đứng
lên chống lại ông giành độc lập. Phải chăng ông vừa đem lại cho Ukraine nền độc
lập thật sự.
Nay
Chevtchenko trở thành nhà thơ của học sinh vì tất cả đều học thuộc lòng thơ của
ông ở nhà trường dạy.
Ông còn là
nhà lãnh đạo cuộc chiến ngôn ngữ và đã từng bước chiến thắng ngoạn mục.
Nhà văn
Tiouttchev viết về Nga «Người ta không thể hiểu được Nga bằng lý trí» .
Vì vậy mà Nga đã đánh mất tất cả ở Ukraine!
Nga sẽ mất
tất cả. Sự mở mang ở Ukaine, hàng ngàn binh sĩ với hàng chục Tướng lãnh, vị
thế cường quốc, … cho tới ngôn ngữ và văn hóa. Thị xã Ternopil đã hạ tượng nhà
thơ Pouchkine, đã một thời từng là nhà thơ lớn của Ukraine, cho vào nghĩa
địa những tượng đài của Nga. Trong thi ca Ukraine, người ta chỉ biết có
Chevtchenko là nhà thơ lớn. Và tượng của ông được nhiều nơi dựng lên thay thế
nhà thơ Pouchkine.
Mặt trận
ngôn ngữ ở Ukraine nay đã lan tới Paris. Vài cửa hàng thực phẩm Nga, nơi lui tới
của kiều dân Nga, bảng hiệu viết bằng tiếng nga, liền được chủ tiệm viết lại bằng
tiếng Ukraine.
Cái
« thế giới Nga » mà Poutine từng ôm ấp nay đã tan biến mất.
Như Liên-xô đã sụp đổ không kịp để lại vết tích. Dân Belorusse bắt đầu trở lại
nói tiếng của mình. Kazakhstan, Ouzbékista, Géorgie cũng đổi chữ viết, không
nói tiếng Nga nữa.
Poutine lại
thua thêm một trận nữa. Thua sát ván!
Đường sạch, Phố sạch
Tiếp theo
cuộc chiến ngôn ngữ, Ukraine liền tiến hành chiến dịch « làm sạch
đường phố » . Thị xã Kiev bắt đầu hạ tượng lịch sử Hữu nghị
Nga-Ukraine chiếm một vị trí quan trọng ngay trung tâm thành phố. Tượng làm bằng
đồng cao 8m. Xe cần cẩu kéo tượng hạ xuống làm rơi cái đầu tượng người công
nhơn Nga . Ông Thị trưởng Vitali Klitschko thấy vậy vội tyên bố «Và
đúng là điều mang ý nghĩa rất tượng trưng … cái đầu của công nhơn Nga rơi xuống
đất».
Tượng dựng
năm 1982 dưới thời Liên-xô để tưởng niệm ngày thống nhứt Nga và Ukraine . Nay
chánh quyền ukraine xóa sạch vết tích củ từ thời cộng sản, tức để nói lên chủ
trương của Ukraine là dẹp cộng sản triệt để, chớ không chỉ đánh
Poutine vì Poutine xua quân chiếm Ukraine hôm 24/02 vừa qua mà thôi . Còn một
pho tượng loại này ở nơi khác cũng sẽ được dẹp sạch trong ít ngày tới.
Thị trưởng
Kyiv nói, sẽ tiếp tục hạ các tượng khác. Ảnh AFP
Vẫn theo
ông Thị trưởng Kiev, 60 bức tượng khác nữa ở rải rác nhiều nơi sẽ được phá bỏ hết.
Ngoài ra, có 460 đường phố cũng sẽ được đổi tên lại theo lịch sử
Ukraine. Theo chiến dịch bài trừ cộng sản, các nơi có tượng Lê-nin đều cho
hạ bệ, đem dẹp vào nghĩa địa danh nhơn cộng sản, thành phố mang tên cộng sản được
đổi tên lại theo tên cũ trước năm 1917
Ukraine đánh mạnh để hạ Poutine
Poutine
cho rút quân khỏi những nơi khác để dồn lực lượng về giữ và chiếm trọn Donbass
nhưng nay thì mục tiêu này thấy khó đạt. Trước đà tiến mạnh và từng bước thắng
lợi của quân Ukraine, nhiều nhà phân tích lo ngại Poutine có thể sẽ phản ứng liều
mạng sử dụng nguyên tử giới hạn. Như Giám đốc Viện Nghiên cúu chiến lược của
Trường Quân sự Pháp, ông Jean Vincnt Holeindre, nhắc lại lời hăm dọa của Poutine
và lưu ý mọi người không nên coi thường tầm quan trọng của nó. Trái lại, những
nhà quân sự khác lại cho rằng sử dụng nguyên tử không phải đơn giản. Vả lại,
tuy Poutine nắm trọn quyền ở Điện Cẩm linh nhưng liệu chắc được sự đồng
thuận để dùng nguyên tử không?
Nhưng
trong lúc đó, Giám đốc tình báo của Ukraine, hôm thứ sáu 13/05 vừa qua, cho rằng Ukraine
vẫn trong khả năng thắng Nga trước cuối năm. Qua hôm sau, ông Jens Stoltenberg,
Tổng Thư ký Otan, nhận định Ukraine «có thể thắng » vì cuộc
chiến «không diễn ra» như Moscou đã tiên liệu trước kia.
Trên thực
tế chiến trường, nay sau hơn 80 ngày đánh nhau, quân Nga chưa hoàn toàn kiểm
soát được một thành phố nào quan trọng hết cả. Ở Marioupol, phía
Đông-Nam Ukraine, quân đội Ukraine vẫn cố thủ trong xưởng thép Azovstal và
nay đã đẩy lui quân Nga, xưởng thép đã hoạt động lại một phần.
Về tương lai
chiến cuộc Ukraine, Tướng Ben Hodges, cựu Chỉ huy trưởng lực lượng Mỹ ở Otan, dự
đoán Ukraine sẽ chiếm lại trọn đất nước trước mùa thu vì tới «
tháng 9, quân nga sẽ mất tinh thấn do đã nỗ lực tối đa mà không đạt được mục
tiêu. Quân Ukraine không chỉ ngăn chận được quân Nga mà còn tấn công để chiếm lại
Ukraine theo biên giới cũ của nó »
Cả thế giới
đều thương và ủng hộ Ukraine. Chẳng lẽ Ngọc Hòang Thượng Đế không ngó lại
một đất nước bị tàn phá chỉ vì tham vọng của một tên bịnh hoạn!
Nguyễn
thị Cỏ May
No comments:
Post a Comment