Có
thật sự cần nhiều thông tin đến như vậy?
17/08/2021
https://www.voatiengviet.com/a/co-that-su-can-nhieu-thong-tin-den-nhu-vay/6004276.html
Trong thời đại tin học, mỗi ngày trung bình
chúng ta tiêu thụ số lượng thông tin bao nhiêu? Mỗi ngày quý vị dành bao nhiêu
thì giờ đọc, nghe, xem, từ truyền hình đến truyền thanh, báo chí, sách v.v…?
Hiện nay thì chưa có cuộc nghiên cứu nào.
Nhưng cách đây 12 năm, vào cuối năm 2009, Đại học California, San Diego đã cho
phổ biến kết quả của cuộc nghiên cứu có tên “Bao nhiêu thông tin?” (The
How Much Information?). Vào thời điểm đó, mỗi ngày trung bình người
Mỹ tiêu thụ lượng thông tin bao gồm 34GB và 100,000 chữ. Chơi game trên
Computer chiếm tỷ lệ dữ liệu (data) cao nhất, trung bình 18.5 GB mỗi ngày. Khoảng
80% dân số chơi một game nào đó, kể cả trên mạng xã hội. Về thời gian thì xem
Tivi chiếm tỷ lệ cao nhất, 41%. Người Mỹ trung bình tiêu thụ 100,000 chữ trên
TV, báo chí, mạng, âm nhạc và những thứ khác. Để tiện so sánh thì
tiểu thuyết “Chiến tranh và Hòa bình” của Leo Tolstoy có khoảng 460,000 chữ.
Sau Tivi thì thời gian sử dụng mạng chiếm thứ nhì, 16%. Tính từ năm 1980 đến
2008, gần 30 năm, số lượng tiêu thụ thông tin mỗi năm tăng 6%, tổng cộng gia
tăng 350% trong 28 năm đó. Chỉ tính năm
2008 thôi thì nước Mỹ tiêu thụ 3.6 zettabytes thông tin (mỗi
zettabyte là một tỷ ngàn tỷ byte, tức 3.6x1021, 10 mũ 21).
Theo ước lượng thì
1 zettabyte là bằng khoảng 100 tỷ cuốn sách trong Thư viện Quốc hội Mỹ, hay nếu
trãi trên mặt đất thì có 7 tầng sách phủ toàn bộ nước Mỹ và Alaska.
Số lượng tiêu thụ thông tin và dữ liệu như thế
quả thật là khủng khiếp.
Lúc đó cuộc nghiên cứu dựa vào số lượng ước
đoán khoảng trăm triệu Tivi và 50 triệu điện thoại thông minh (smartphones).
Bây giờ, 12 năm sau, con số này chắc khác nhau nhiều. Con số mới nhất từ
Statista vào tháng Tư năm 2021 cho biết, Mỹ đang có khoảng 290 triệu người
dùng smartphone.
Số lượng Tivi thì thống kê có khác nhau. Một bài viết vào năm 2016 trên The
Washington Post ước đoán, với dân số Mỹ lúc đó là 323 triệu,
nhưng vào năm 2013 đã có 338 triệu Tivi. Nghĩa là số lượng Tivi còn nhiều hơn
dân số Mỹ. Theo The
National Interest thì Smart TVs chiếm 82% thị trường truyền
hình Mỹ vào năm 2021. Với 5G, HD hoặc 4K truyền hình, và với số lượng
smartphones như tại Mỹ hiện nay, thì số lượng tiêu thụ thông tin (information)
và dữ liệu (data) hẳn đã gia tăng đáng kể trong 12 năm qua, kể từ cuộc nghiên cứu
năm 2008 nói trên.
Tuy đây là nghiên cứu về nước Mỹ, nó cũng là
hiện tượng phổ biến toàn cầu trong thời đại tin học này.
Câu hỏi đáng đặt ra ở đây là liệu thông tin
nhiều hơn có mang lại hữu ích hơn cho đời sống con người, giúp chúng ta hiểu biết
hơn không?
Theo nghiên cứu của Jaak
Panksepp, một trong những người đi đầu về khoa học thần kinh tình cảm
(affective neuroscience), con người, và động vật, đều có óc tò mò. Đặc tính này
giúp cho con người tìm tòi, học hỏi, nhất là những điều mới lạ. Pankseep cho
biết có bảy hệ thống cảm xúc trong não của động vật và con người,
bao gồm tìm kiếm (ám chỉ sự nhiệt tình và tò mò), ham muốn, quan tâm và vui
chơi, tất cả đều gợi lên trạng thái tích cực; còn thịnh nộ, sợ hãi và hoảng hốt,
tất cả liên quan đến trạng thái tiêu cực. Các hệ thống tích cực, như tìm kiếm
và vui chơi, kích thích bộ não thải ra chất “nghiện” (opioid), như kiểu thuốc
phiện, khắp não. Ngược lại, các hệ thống tiêu cực, chẳng hạn như hoảng hốt, có
tác động ngược lại. Pankseep nói: “Nỗi buồn và sự trầm cảm của con người là những
trạng thái có hàm lượng opioid thấp.” Điều này giải thích vì sao người ta có thể
nghiện mạng xã hội như Facebook, Twitter, YouTube v.v… Những người có
Smartphone cứ thường xuyên muốn xem có gì mới không, nhất là trên trang mạng của
mình. Nhưng như thế nó cũng dễ làm cho người ta sao lãng, khó tập trung.
Thông tin thời đại nay tràn ngập, và thay đổi
không ngừng, ở tốc độ ánh sáng. Nhưng phần lớn các tin tức trên truyền hình,
truyền thanh, báo chí là tin “xấu”, tin tiêu cực. Theo một bài viết trên BBC vào
tháng Bảy năm 2014, một nghiên cứu tâm lý cho biết những người quan tâm hơn đến
các vấn đề thời sự và chính trị lại đặc biệt có xu hướng chọn tin xấu. Theo một
bài báo trên Los
Angeles Times vào tháng 9 năm 2019, trích dẫn một nghiên cứu mới
nhất lúc đó, thì lý do có vô số tin xấu hiện hữu là vì người ta thấy tin xấu
thu hút, thú vị hơn tin tốt. Gần đây nhất, một bài trên The
New York Times vào tháng Ba năm 2021 cho biết các cơ quan truyền
thông chọn các khía cạnh xấu, tiêu cực, của Covid-19 để đưa tin, cho dù lúc đó
có những nơi tình hình Covid-19 khá hơn, hay tin về vaccine lạc quan hơn. Nhưng
giới truyền thông, lẫn người tiêu thụ, vẫn chủ yếu muốn nghe điều tiêu cực hơn.
Nghiên cứu cho thấy người ta đọc và chia sẻ thông tin trên mạng xã hội các tin
tức tiêu cực nhất.
Phải chăng vì thiên hướng này mà giới truyền
thông chọn đưa tin tiêu cực nhiều hơn để đáp ứng thị hiếu của người tiêu thụ?
Tự trong tiềm thức, con người có xu hướng muốn
biết tin xấu, tiêu cực để chẩn đoán cho tình huống xấu nhất có thể cho sự sống
còn. Khi lo sợ, con người tập trung để ý đến những thông tin liên quan đến các
mối đe dọa. Đó là bản năng sinh tồn tự nhiên từ ngàn xưa để tồn tại trước mọi
hiểm nguy. Nhưng khi con người tập trung vào các thông tin xấu như thế, mức độ
lo lắng của chúng ta sẽ tăng lên. Đây là một vòng luẩn quẩn.
Nói cách khác, trong thời đại thông tin tràn
ngập, thần tốc, mà phần lớn lại là tin xấu, và trong thời điểm lắm bất định như
đại dịch Covid-19 hiện nay, nó có thể làm cho bất cứ ai trong chúng ta cảm
thấy bất an hơn, và choáng ngợp hơn. Nếu không ý thức, nó có thể
ảnh hưởng vô cùng tai hại đến sức khoẻ tinh thần của mỗi người.
Ngôn từ vừa có sức nối kết hàn gắn, nhưng cũng
có sức tàn phá chia ly. Tác hại của những thông tin tiêu cực, cộng với những
ngôn từ gây đổ vỡ, là khủng khiếp. Do đó, nó cũng là điều mà tất cả chúng ta
nên tránh. Cho nên không có gì ngạc nhiên, nếu trong mọi thời đại, ngay cả trước
thời đại tin học này, người ta đi tìm nơi yên tĩnh để vui sống hoặc tu thân. Những
ai không thể tách mình ra khỏi giòng đời này vào lúc này thì nên bớt tiêu thụ
thông tin có khả năng làm mình choáng ngợp và căng thẳng. Biết vừa đủ để biết
phải làm gì, nhưng tiêu thụ nhiều quá mà không tiêu hóa thì nó chỉ làm hại thêm
não trạng của chúng ta.
Tuy vậy, trong mọi tình huống, tình yêu
thương, bao dung và hy vọng luôn là liều thuốc bổ.
No comments:
Post a Comment